الدرة الثمينة في أخبار المدينة
| الدرة الثمينة في أخبار المدينة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن نجار، محمد بن محمود (نویسنده) شکری، حسین محمد (محقق) |
| ناشر | شرکة دار الأرقم بن أبيالأرقم |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مدینه - تاریخ مدینه - زیارتگاههای اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 248 /م49 الف2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الدرة الثمينة في أخبار المدينة تألیف ابن نجار بغدادى متوفى سال (643-578ق) است، كه درباره‌ى تاريخ شهر مدينه و نواحى و اماكن مختلف آن، همچنين صحابه‌ى پيامبر اكرم(ص)، مى‌باشد. كتاب به زبان عربى است و در يك جلد به چاپ رسيده است.
انگیزه تألیف
مؤلف، كتاب را در زمانى كه به مدينه جهت زيارت حرم پيامبر اسلام مشرف شده بودند و به خاطر درخواست جماعتى كه از وى، درباره مدينه و فضائل و اخبارش، نمودند، نوشته است.
ساختار
در ابتدا به تقريظى از ناشر و مقدمه‌اى از محقق و شرح حالى پيرامون زندگانى مؤلف اشاره شده است، سپس مقدمه‌ى مؤلف عنوان مى‌شود و در ادامه، اصل كتاب طى 18 باب مطرح مى‌شود.
مؤلف در ابواب اولیه‌ى كتاب، به ذكر اسماء مدينه و ساكنان آن از يهود و قبايلى چون اوس و خزرج همچنين از فتح مدينه و هجرت پيامبر اسلام و اصحابش به اين شهر، اشاره مى‌كند.
در باب چهارم، بحث مفصلى، از فضايل شهر مدينه و خاک آن مطالب را ايراد مى‌نمايد. در ابواب بعدى به ذكر چاه‌هایى كه در مدينه موجود مى‌باشد، مسجدالنبى، فضايل و اماكن مقدسى كه در مسجد بنا شده و ستون‌هاى مهم اين مسجد مطالبى را اشاره مى‌دارند. در ادامه در ابوابى به ذكر مساجد مختلفى كه در مدينه وجود دارد، مى‌پردازد.
در باب چهاردهم از وفات پيامبر(ص) و دو خليفه اول سخنانى را ايراد مى‌نمايد و در باب شانزدهم به ذكر فضايل زيارت پيامبر(ص) اشاره مى‌كند و در دو باب آخر از فضايل بقيع و اعيانى از صحابه كه در مدينه ساكن بوده‌اند، مطالبى را خاطر نشان مى‌كند.
در پایان كتاب به ذكر مراجع مورد اعتماد در كتاب و فهرستى از مطالب كتاب مى‌پردازد.
گزارش محتوا
در تقريظى كه از ابن عباس مالكى در ابتداى كتاب آمده است، وى درباره‌ى شهر مدينه مى‌گويد: اين شهر در ابتدا يثرب نام داشت كه در قرآن نيز به اين نام اشاره شده است، و منافقين، اين نام را براى آن گذاشته‌اند؛ در حالى كه بسيار از اين نام نهى شده؛ علت منهى بودن اين نام، اين است كه ماده ثرب به معناى فساد و ماخوذ از تثريب و توبيخ و ملامت مى‌باشد و رسول‌الله از اين نام اكراه داشتند.
وى در اين تقريظ از شهر مدينه، فضيلت و مبارک بودن آن به خاطر دعاى پيامبر براى اهل مدينه و با بركت شدنش، مطابى را آورده است. همچنين وى بيان مى‌كند كه در اين شهر به دعاى پيامبر، مرض و بيمارى وارد نمى‌شود.
آقاى حسین‌محمد على شكرى محقق كتاب در مقدمه‌يشان كه پيرامون مقابله ايست كه بين دو نسخه اين كتاب انجام داده، انگیزه‌اش را در مورد تحقيق كتاب بيان نموده و مى‌گويند: چون اختلاف زيادى بين اين نسخ و خطاهایى كه در آن پيدا شد، مشاهده نمودم، لذا تصميم به مقابله و تعليق زدن بر اين كتاب را نمودم. همچنين ايشان با رجوع به مصادر و تراجم رجال سند، براى تاكيد مطالب كتاب، صحت اسماء، تسلسل اسناد و تصحيح مواردى كه از كتاب ساقط شده است، همچنين تحريفاتى كه در نسخ وارد شده، اقدام به تحقيق درباره‌ى اين كتاب كرده است.
محقق در فصلى كه در ابتداى كتاب به نام تاريخ مدينه منوره و مورخون، مى‌باشد به ذكر كتبى كه در مورد تاريخ مدينه و آنچه كه متعلق به مدينه از نواحى اجتماعى، سياسى و تاريخى مى‌باشد، پرداخته است. در اين بخش به دو دسته از اين منابع اشاره نموده است. اول منابعى است كه مربوط به كتب قديمى مى‌باشد، دوم منابعى كه مربوط به كتب مؤلفينى كه هم عصر وى بوده‌اند، مى‌باشد.
اهميت اين كتاب به حدى است كه كتبى قديمى و معروف، چون تاريخ ابن شبه و كتاب فضائل مدينه از ابن جندى، (كه يا اجزايى از آن به دست ما نرسيده و يا كتابى صغير بوده‌اند و مؤلفين آن به ذكر فضائل بعضى از اماكن و بقعه‌هاى مدينه، نه تمامى آن اشاره نموده‌اند)، به جامعيت كتاب ابن نجار نمى‌رسند. كتاب به تاريخ موسوعى مدينه و تاريخ قديم آن تا زمان مؤلف، و آنچه كه در خلال اين زمان رخ داده، پرداخته است و اين امر سبب اهميت افزون اين كتاب شده است.
وضعيت كتاب
آقاى مطرى متوفى 742ق، شرح و استدراكى براین كتاب انجام داده است، بعد از او، ابوبكر مراغى متوفى 816ق شرحى بر اين دو كتاب نوشته است.
كتاب تنها شامل يك فهرست كه مربوط به مطالب كتاب است، مى‌شود.
منابع مقاله
شامل متن و مقدمه‌ى كتاب مى‌باشد.