الخاطريات
الخاطريات، اثر ابوالفتح عثمان بن جنی (321-392ق)، مجموعهای است از مباحث پراکنده و متفرقه و نظرات مؤلف پیرامون مسائل مربوط به مباحث لغوی و ادبی.
| الخاطريات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جنی، عثمان بن جنی (نويسنده) شاکر، علی ذوالفقار (مصحح) |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1408ق - 1988م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - نحو - زبان عربی - شواهد شعری - فقه اللغه عربی - زبان عربی - واژه نامهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2خ2الف 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب، تحت عناوین دیگری چون «المسائل الخاطريات» و «الخاطرات» نیز نامیده شده است[۱].
مؤلف اثر حاضر، در مبانی مطالعات لغوی و ادبی عرب، جایگاه والایی داشته و کتاب او، منبع اصلی اکثر آثار عمدهای است که پس از او، در زمینههای لغت و ادبیات، آمده است. این امر، نهتنها به دلیل درک دقیق و دانش عمیق موجود در کتاب وی بهواسطه ثبت تلاشهای پیشینیان از علمای لغت و راویان آن و کاشفان قوانین آن است، بلکه به دلیل جامعیت و ملاحظاتی است که در کتاب او به دلیل شناخت زبانی و ابعاد دستوری، صرفی و معنایی وجود دارد. وی با بسیاری از پدیدههای لغوی با توانایی برجسته و خاصی در تحلیل، تفسیر و تدوین فرضیههای تعلیلی دقیق، سروکار دارد و بدین واسطه، به جایگاه منحصربهفردی در مطالعات زبانشناسی، بهویژه در مباحثی که مربوط به صرف، علل نحو و معانی و روشهایی که قبلا در برهان و قیاس استفاده نشده بود، دست یافته است[۲].
علما و بزرگانی همچون سیوطی در «الأشباه و النظائر»، از این کتاب بهنیکی یاد کرده و برخی از مطالب آن را، ذکر نمودهاند[۳].
با نگاهی کلی به محتوا و مضمون کتاب، در نگاه اول مشخص میشود که اثر حاضر، مجموعهای از نظرات و مسائل پراکنده و متفرقه ابن جنی است که گویی پژواک و بازتابی است از آنچه در کتابهای معروف او آمده که محتوای کلی و روح آنها را در خود حمل کرده و رویکرد و سبک او در آنها را آشکار نموده و درخشش نبوغ و خلاقیت ذهنی او را در خلال مطالب، مباحث و موضوعات خود، نشان میدهد[۴].
کتاب، دربردارنده مجموعا 279 مسئله در موضوعات مختلف و متنوع میباشد که از جمله آنها میتوان به بحثی ادبی و لغوی درباره کلمه «الفخار»[۵]، «الأميل»[۶] و تأکیدی که در آیه 15 سوره مؤمنون: «ثم إنكم بعد ذلك لميتون»، بهکار رفته است[۷]، اشاره نمود.
یکی از ویژگیهای کتاب، توضیحات جامع، مفصل و مفیدی است که در پاورقیها، در تبیین معنای واژگان و توضیح و تشریح عبارات مذکور در متن، ارائه گردیده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.