الحياة الفكرية و السياسية لأئمة أهل‌البيت عليهم‌السلام
| الحياة الفكرية و السياسية لأئمة أهل‌البيت عليهم‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جعفریان، رسول (نویسنده) |
| ناشر | دار الحق |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1414 ق یا 1994 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ائمه اثناعشر - سرگذشت‌نامه اسلام - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 36/5 /ج7ح9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحياة الفكرية و السیاسیة لأئمة أهل‌البيت(ع) تأليف رسول جعفريان، به زبان عربى است و موضوع آن بررسى زندگى سياسى اهل‌بيت(ع) مى‌باشد.
كتاب، در زمان معاصر تأليف شده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر دو مقدمه از جعفر مرتضى عاملى و مؤلف است. متن، فاقد هر گونه فصل‌بندى يا باب بندى خاصى است و مطالب پيرامون هر معصوم(ع) به صورت مستقل، در دو جلد بيان شده است. مؤلف، در بيان مباحث، از آيات، روايات و اشعار عربى استفاده نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه اول، پيرامون كتاب و موضوع آن و هم‌چنين پيرامون اهل‌بيت(ع) مطالبى بيان شده است. از جمله اين مطالب، بيان سى و چهار نكته است كه در كتاب پيرامون اهل‌بيت(ع) ذكر شده است. برخى از اين نكات بدين شرح است:
- بيان تاريخى مختصر از ولادت، وفات، محل سكونت، اولاد، زوجه، اصحاب و ساير مشخصات فردى اهل‌بيت(ع)؛
- بحثى در مورد كرامات اهل‌بيت(ع) و توضيح در مورد آن؛
- توضيح در مورد اموال و مقدار اموال اهل‌بيت(ع)؛
- اهتمام اهل‌بيت(ع) به تربيت متخصصين در علوم مختلف.
مؤلف نيز در مقدمه خود پيرامون اهل‌بيت(ع) مطالبى را شرح داده است.[۱]
در جلد اول، زندگانى امام اول تا امام ششم، آمده است. متن كتاب، با زندگانى امیرالمؤمنین(ع) آغاز شده است. نویسنده در ابتدا مطالبى مختصر در مورد مشخصات فردى حضرت بيان نموده و سپس از ايمان ايشان سخن گفته است.
وى در مورد ايمان آن حضرت، بر اين نظر است كه با توجه به نصوص معتبر تاريخى و حديثى، اولین كسى كه به پيامبر(ص) ايمان آورد، حضرت على(ع) بود، گرچه بعدها با توجه به اتفاقات سياسى، در اين مسأله اوهام ايجاد نمودند.[۲]
مؤلف، يكى از مراحل زندگى حضرت را از زمان پيامبر(ص) تا زمان وفات حضرت بيان نموده است. وى ذكر كرده كه در اين مدت طولانى، على(ع) از پيامبر(ص) جدا نبوده و حضرت معلم وى بود.[۳]
نویسنده، در مورد سياست، خلافت و حركات سياسى حضرت مطالبى را بيان نموده و توضيح داده است. وى ذكر نموده كه حيات امام از نظر سياسى، افضل از تمام انسان‌ها بوده و نمونه بارز خليفة الله مى‌باشد.[۴]
مؤلف، پيرامون امام حسن(ع) و زندگى، اخلاق و خصوصيات فردى ايشان مطالب و احاديثى را ذكر نموده و شرح داده است. وى ذكر نموده كه از جمله نكات سياسى زندگانى آن حضرت، شركت فعال وى در جنگ‌هاى جمل، صفين و نهروان بوده است.[۵]
از جمله مطالبى كه در مورد آن حضرت بيان شده، خصايص ايشان مى‌باشد. وى مى‌گويد كه امام حسن(ع) يك نمونه انسانى و شخصيتى منحصر به فرد و معلمى بارز براى سايرين مى‌باشد.[۶]
مؤلف، قبل از بيان مطالب و مباحث پيرامون امام حسین(ع)، روايتى را از آن حضرت ذكر نموده است. وى بيان نموده كه حضرت به خاطر شهادتش تاثير عميقى در نفوس مردم دارد. به اعتقاد او، زيباترين كلامى كه از پيامبر(ع) در مورد آن حضرت آمده، آن است كه مى‌فرمايد: «حسين منیو أنا من حسین».[۷]
با توجه به مطالب و مباحث بيان شده مؤلف، مى‌توان دو مورد بسيار مهم را در زندگى سياسى آن حضرت بيان نمود:
- امام حسین(ع) و عدم بيعت وى با يزيد در سال 60 هجرى؛
- واقعه كربلا در سال 61 هجرى.
برخى از مطالب ديگرى كه در اين بخش بيان شده بدين شرح است: انحرافات گوناگون پيرامون حادثه كربلا؛ اطاعت از ائمه(ع) و وجوب حفظ جماعت؛ جايگاه اهل كوفه در واقعه كربلا و واقعه كربلا در تكوين شيعه.
نویسنده، سال ولادت امام سجاد(ع) را 38 هجرى و شهادت ايشان را 94 هجرى و علت شهادت آن حضرت را مسموم شدن به دست ولید بن عبدالمطلب ذكر نموده است.[۸]
از جمله مطالبى كه نویسنده بيان نموده و آن را داراى اثر مى‌داند، در مورد مادر امام سجاد(ع) مى‌باشد. گروهى مادر ايشان را دختر يزدگرد سوم، از ملوك ایرانیان مى‌دانند.[۹]
مؤلف، بر اين نظر است كه وضعيت دينى در عهد آن امام(ع)، به دست امويين دستخوش تغيير و تحريف شده بود. آنان تمام حقوق اجتماعى مردم را گرفته و سكان مراكز مهم اجتماعى مدينه را در اختيار داشتند.[۱۰]
نویسنده، در مورد شخصيت علمى و اخلاقى امام، رابطه امام با شيعه، رابطه امام با توابين و رابطه امام با مختار، مطالبى را ذكر نموده است.
وى، در ابتداى بحث در مورد امام محمد باقر(ع) موقعيت و جايگاه علمى ايشان را بيان كرده و ذكر كرده كه شكى نيست كه علماى اهل سنت نيز معتقد هستند كه آن حضرت(ع) از نظر علمى در زمان خود، شهره عالم بوده است.[۱۱]نویسنده، رابطه امام باقر(ع) با گروه‌هاى مختلف مانند يهوديان، زيديه، شعيان و... را نيز مورد بررسى قرار داده است.
مؤلف، پس از بيان مشخصات فردى امام صادق(ع) به ذكر شخصيت فقهى و اخلاقى آن حضرت پرداخته و در اين زمينه نقل كرده كه حضرت داراى نبوغ علمى خاصى در ميان همه افراد بوده است.[۱۲]يكى از مطالبى كه در مورد امام صادق(ع) ذكر شده، برخورد عالمانه و حكميانه وى با غلات است. نویسنده، در اين باب احاديث فراوانى را از حضرت بيان نموده و شرح داده است.[۱۳]
زمان وفات حضرت در سال 148 هجرى و علت شهادت حضرت، مسموم شدن به دست منصور بوده است.
جلد دوم، زندگى‌نامه امام هفتم تا دوازدهم را در خود جاى داده است. يكى از مطالب مهمى كه در زندگى امام كاظم(ع) مورد بررسى قرار گرفته، مشكل بزرگ آن‌حضرت بعد از شهادت امام صادق(ع) بوده و آن اختلافى كه بين شعيان در مورد امامت رخ داده است. برخى در امامت حضرت شك نمودند مثلاًدر آن زمان گروهى به اسماعيل فرزند امام صادق(ع) گرويدند.[۱۴]
حديث بسيارى مشهور از امام رضا(ع) در ابتداى زندگانى وى بيان شده و آن روايت اين است: «كلمة لا اله الا الله حصنیفمن دخل حصنیأمن من عذابى. ثم قال الرضا بشروطها و أنا من شروطها».[۱۵]
از جمله نكته بسيار مهمى كه در حيات سياسى و فكرى آن امام وجود دارد، ولايت‌عهدى امام مى‌باشد. اين مسأله داراى ابعاد مختلف سياسى و اجتماعى بوده كه مؤلف به صورت كامل آن را شرح و توضيح داده است.[۱۶]
نویسنده، حيات سياسى و علمى و فكرى دو امام بزرگوار، امام جواد(ع) و امام هادى(ع) را به صورت مختصرترى ذكر نموده است. عناوين برخى از مطالبى كه وى بيان نموده بدين ترتيب است: مشخصات فردى آن دو حضرت؛ امامت امام جواد(ع)؛ حيات كوتاه امام جواد(ع)؛ مناظرات علمى آن حضرت؛ اصحاب و ياران ايشان؛ رابطه شیعیان ایران با امام؛ امامت امام هادى(ع)؛ سياست متوكل در مقابل امام ايشان؛ اقامت در سامراء؛ اوضاع شيعه در عهد متوكل؛ اصالت قرآن در فكر امام هادى(ع).
امام حسن عسکری(ع) بعد از شهادت پدر برگوارش، در 254ق به امامت رسيد. ايشان مدتى را در حبس بوده، ولى در اين زمان هم ارتباط با شیعیان را حفط مى‌نموده است. از جمله كارهاى بزرگى كه آن حضرت انجام داده است، مهيا نمودن شیعیان براى پذيرش ظهور حضرت بوده است.[۱۷]
آخرين مطلب مؤلف، در مورد امام مهدى(ع) مى‌باشد. مؤلف، ولادت و کیفیت ولادت، امامت و غيبت حضرت را توضيح داده است.[۱۸]
معرفت شيعه به ولادت حضرت، اختلاف مذهبیون بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)، تمهيد پيامبر(ص) و ائمه(ع) براى آمادگى غيبت حضرت، امام و نواب اربعه و وجوب عدم ذكر حضرت، از ديگر مطالبى است كه مؤلف بيان نموده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد، در پایان همان مجلد بيان و توضيحات، منابع و مصادر، در پاورقى ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب؛
- جعفریان، رسول، (1414ه)، «الحياة الفكرية و السیاسیة لأئمة أهل‌البيت(ع)»، چاپ اول، بيروت، انتشارات دارالحق.