الجمل في النحو (زجاجی)

    از ویکی‌نور
    الجمل في النحو(زجاجی، عبد الرحمان بن اسحاق)
    الجمل في النحو (زجاجی)
    پدیدآورانزجاجی، عبد الرحمان بن اسحاق (نويسنده) ح‍م‍د، ع‍ل‍ی‌ ت‍وف‍ی‍ق‌ (محقق)
    ناشردولة الإمارات العربیة المتحدة. جامعة الإمارات العربية المتحدة، عمادة المکتبات الجامعة ** مؤسسة الرسالة
    مکان نشراردن - اربد ** لبنان - بیروت
    سال نشر1404ق - 1984م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ز3ج8 6151 PJ
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الجمل فی النحو اثری از ابوالقاسم عبدالرحمن بن اسحاق زجاجى نهاوندى(متوفای 340ق)، اديب، لغت‌شناس و فقيه سرشناس قرن چهارم هجری قمری است که در شمار پیروان مکتب نحوی بصره ذکر شده است. [۱] در صرف و نحو عربی به نگارش درآمده و توسط علی توفیق حمد تحقیق شده است.

    کتابی مختصر و مشتمل بر مباحثی در نحو، صرف، اصوات، تاریخ و ضرورت‌های شعری و با رویکردی آموزشی تدوین شده است. [۲]

    نویسنده آرای مختلف نحویان مشهور دو مکتب نحوی بصره و کوفه را مانند سیبویه، اخفش اوسط و اکبر، خلیل بن احمد، مازنی، کسائی، فراء، ابوزید انصاری و...ذکر کرده و به بررسی و نقد آن‌ها پرداخته و در مواردی نیز به اختلاف‌نظر میان دو مکتب اشاره کرده است. [۳] وی بیش از یک‌صد و بیست مورد از قرآن کریم، و حدود یک‌صد و شصت بیت شعر و رجز به همراه مثل‌ها و سخنان مشهور را به‌عنوان شاهد در این اثر آورده است. [۴]

    کتاب در یک‌صد و چهل و پنج بخش تنظیم شده است. [۵] نویسنده پس از مطرح‌کردن مطالبی در صرف به ابوابی از نحو پرداخته است. در ادامه ابوابی را در صرف مانند تصغیر و نسب، الف وصل و قطع، مذکر و مؤنث، افعال مهموز، به‌اضافه ابوابی در هجاء و احکام همزه ذکر کرده است. وی سپس به ذکر موضوعات نحوی بازگشته مطالبی پیرامون ادوات و کیفیت به‌کارگیری آن‌ها و موضوع حکایت پرداخته و به دنبال آن بقیه‌ی ابواب صرف را مانند جمع مکسر، ساختار مصادر، اسماء و افعال ذکر کرده و کتاب را با مطالبی در اصوات لغوی مانند اماله، ادغام، ابدال، اعلال، حروف جهر و همس پایان داده است. [۶]

    از ویژگی‌های این اثر جامع بودن آن در علم نحو همراه با سهولت فهم مطالب و برخورداری از شواهد و مثال‌های متعدد است. اهمیت این اثر موجب شده تا شروح متعددی بر کتاب و مطالب آن نگاشته شود. [۷]

    محقق اثر علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ مختلف کتاب در پاورقی، مصادر شواهد شعری و امثال و نام سوره و شماره آیات قرآن ذکر شده را نیز آورده است. وی همچنین به شرح و توضیح برخی از الفاظ و عبارات دشوار و نامأنوس باتکیه‌بر کتب لغت پرداخته و به مصادر آرای نحویان مطرح شده در اثر اشاره کرده است. همچنین در پاورقی به معرفی شخصیت‌های ادبی که نویسنده در متن از آنان یاد کرده پرداخته است. [۸]

    پانویس

    1. تمهید، ص 15
    2. رک: همان، ص 19-18
    3. رک: همان، ص 20
    4. رک: همان، ص 19
    5. رک: همان، ص 18
    6. رک: همان، ص 20- 21
    7. رک: همان، ص 22-23 و ص 25 -33
    8. رک: همان، ص43- 45

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها