التوازن الإسلامي بین الدنيا و الآخرة

التوازن الاسلامي بین الدنیا و الاخره
پدیدآوران	جمع من الفضلاء (نویسنده)
ناشر	مؤسسة في طريق الحق
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1425 ‌‎ق
چاپ	2
موضوع	احادیث اخلاقی - قرن 14 اخلاق اسلامی دنیای فانی - احادیث دنیای فانی - جنبه‌های قرآنی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏250‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

التوازن الإسلامي بین الدنيا و الآخرة، اثر جمعى از فضلا، مجموعه بحث‌هایى است كه در ارتباط با اقتصاد اسلامى و به زبان عربى نوشته شده است.انگیزه نگارش اين كتاب، نشان دادن صورتى صحيح از واقعيت اقتصاد اسلامى براى جهانيان است كه امروزه گرفتار مشكلات زيادى مى‌باشند.

ساختار

كتاب از يك مقدمه، سه فصل و يك خاتمه تشكيل شده است. مؤلف ابتدا آيات قرآن را بررسى كرده، سپس به سراغ احاديث رفته و مطالب مورد نظر خود را بيان كرده است.

گزارش محتوا

مقدمه با مطالبى در ارتباط با انگیزه و مسائلى كه باعث انتشار كتاب گرديده آغاز گشته، پس از نام بردن از نويسندگان، محتواى مطالب نيز به طور خلاصه بيان شده است.

فصل اول، بيان كننده احاديثى است كه متضمن تمجيد و تكريم از دنياست. اين فصل كه با «الطايفة الاولى» آغاز گشته است، شامل 10 عنوان مى‌باشد كه پس از ذكر همه آن‌ها، هر كدام به طور جداگانه بررسى شده‌اند.

اولین عنوان به نام «تحصيل الدنيا مامور به» مى‌باشد. مؤلف در ذيل اين عنوان، ابتدا آياتى را ذكر كرده كه انسان‌ها را امر به تحصيل دنيا كرده است. وى برداشت حكم وجوب از اين موارد را مشكل دانسته، آن را در مقام امتنان و مطلوب دانسته است.

وى، در بخش روايات نيز تعداد 91 حديث را در همين زمينه نقل كرده است.

دومين عنوان «الدنيا خير» مى‌باشد كه مؤلف حدود 11 آيه كه بر اين امر دلالت دارد را بررسى كرده است. وى مهم‌ترين آن‌ها را آيه «كتب عليكم اذا حضر احدكم الموت ان ترك خيرا الوصية للوالدين» دانسته است.

سومين عنوان، «الدنيا فضل من الله تعالى» مى‌باشد كه مؤلف اظهر مصاديق فضل را مال دانسته است؛ هر چند آن را شامل مواردى همچون علم و ساير كمالات معنوى نيز مى‌داند.

چهارمين عنوان «الدنيا قد تكون اجرا للمحسنين و الصالحين» است. مؤلف در اين بخش، با ذكر يك تتمه، آيات و رواياتى كه مبين جزاء دنيوى براى اعمال خوب مى‌باشد را نيز ذكر كرده است.

وى در پنجمين عنوان به نام «الدنيا محبوبة عندالله مخلوقة لعباده» با ذكر آياتى به اين نتيجه رسيده است كه خداوند با عطا كردن دنيا به معنى عام آن يعنى مال، ثروت، رياست و... بر انسان منت گذاشته و اين امتنان نشانه محبوبيت آن مى‌باشد به علاوه آن كه زمين و ما فيها نيز براى انسان خلق شده پس بر انسان واجب است كه از آن در غير حرام نفع ببرد.

مؤلف در عناوين ديگرى همچون «الدنيا رحمة من الله»، «الدنيا حسنة و رحمة» و غير آن، مطالب مشابهى را بيان كرده و در آخر نيز با عنوان «الفقر و الفاقة مذمومان» با ذكر احاديثى از امام على(ع) همچون «الفقر موت الاكبر» اين فصل را به پایان برده است.

فصل دوم كه با «الطائفة الثانية» شروع شده، شامل احاديثى است كه بر مذمت دنيا و تنفر از آن دلالت دارد. در اين فصل نيز 10 عنوان ذكر شده است كه هر كدام جداگانه بررسى شده‌اند.

اولین مورد «الدنيا موجبة للعذاب في الدنيا و الاخرة» مى‌باشد كه با آيه «فلا تعجبك اموالهم و اولادهم انما يريد الله ان يعذبهم بها في الدنيا والاخرة و تزهق انفسهم و هم كافرون» آغاز گشته است.نویسنده پس از ذكر چند آيه، رواياتى را نيز در زمينه مذموم بودن دنيا متذكر شده است.

برخى ديگر از عناوين اين فصل عبارتند از؛ الدنيا عرض لا ثبات له، الدنيا دار الغرور، الدنيا والاخرة متنافيان لا يمكن الجمع بينهما و الدنيا لهو و لعب كه با آيات و احاديثى شرح داده شده‌اند.

مؤلف در ذيل عنوان هفتم اين فصل كه عبارت است از «الدنيا متاع و الاعراض عنها مطلوبة»، پس از ذكر آيات و احاديثى از امام على(ع)، در يك تتمه، روايات ديگرى كه متضمن زهد و روى گرداندن از دنيا مى‌باشند را بررسى كرده است.

وى پس از نقل حديثى از امام على(ع) كه جمع كردن قوت ساليانه را منع كرده است و با توجه به مخالفت اين امر با سيره عملى ائمه(ع) با اين مسئله، طريقه جمع بين اين روايات را در اين دانسته است كه منع امام(ع) شامل زمانى مى‌شود كه قوت ساليانه يافت نمى‌شود، اما اگر موقعيت به گونه‌اى باشد كه مى‌توان براى يك سال ذخيره كرد، منعى وجود ندارد.

فصل سوم شامل 10 عنوان است كه مؤلف سعى كرده است به وسيله آن‌ها، طريقه جمع بين روايات مدح و ذم دنيا را شرح دهد.

وى در اولین مورد «حب الدنيا- لا اصل الدنيا- مذموم» كوشيده است با جمع‌آورى آيات و رواياتى نشان دهد كه آن‌چه در مورد دنيا ناپسند دانسته شده، يك امر نفسانى است كه عبارت از حب زياد به دنيا و ترجيح دادن آن بر آخرت مى‌باشد.

مؤلف در دومين مورد، عنوان «الفرح بالدنيا مذموم» را مطرح كرده، سپس با ذكر عناوينى همچون: تقديم الدنيا على الاخرة مذموم، جمع المال و البخل به مذموم، عدم انفاق المال فيما امر الله به مذموم و الاطمينان الى الدنيا مذموم، آيات و احاديثى را در اين زمينه ارائه كرده است.

وى در آخرين مورد با عنوان «الدنيا ممدوحة اذا كانت عونا على الاخرة» به اين نتيجه رسيده است كه از آنجا كه انفاق، زكات و قرض دادن پسنديده است، پس بدون شك وجود مال هم كه از ضروريات اين اعمال نيك است، ممدوح و پسنديده مى‌باشد، البته به شرطى كه در راه خداوند استفاده شود.

مؤلف در خاتمه، خلاصه و چكيده‌اى از مطالب را ارائه كرده و معتقد است كه در واقع تعارضى بين روايات مدح و ذم وجود ندارد، چرا كه اگر دنيا به تنهایى در نظر گرفته شود، نه ممدوح است و نه مذموم، لذا اگر دنيا در امور مشروع به كار گرفته شود و باعث تحصيل رضايت خداوند گردد، محبوب است و اگر در امر نامشروع و غير عقلايى استفاده شود، مذموم و مبغوض خواهد بود.

وى در آخر نيز با عنوان «كلام علامه مجلسى» به ذكر كلماتى از علامه درباره طريقه جمع بين اين‌گونه روايات پرداخته، كه راه حل‌هاى مشابهى را ارائه داده است.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها شامل نام، شماره سوره‌ها و آيه‌ها، نام كتب ذكر شده در متن، توضيح برخى لغات و احتمالاتى ديگر درباره تفسير آيات غير از آنچه در متن آمده است، مى‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.