التبصير في معالم الدين

    از ویکی‌نور
    التبصير في معالم الدين
    التبصير في معالم الدين
    پدیدآورانطبری، محمد بن جریر بن یزید (نويسنده) شبل، علی عبدالعزیز (محقق)
    عنوان‌های دیگرتبصير أولي النهی و معالم الهدی
    ناشردار العاصمة
    مکان نشرعربستان - ریاض
    سال نشر1440ق - 2019م
    چاپ1
    شابک978-603-91181-3-8
    موضوعکلام اهل سنت - قرن3ق. - اهل سنت - عقاید
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    2ت2ط 204 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    التبصير في معالم الدين أو تبصير أولي‌النهی و معالم الهدی، اثر محمد بن جریر طبری (۲۲۴–۳۱۰ ق)، مورخ و مفسر ایرانی، رساله‌ای مختصر در مسائل اعتقادی اهل سنت و نقد برخی عقاید، از جمله عقاید معتزله است.

    این نسخه، با تعلیقات عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، ارائه شده است.

    نام کتاب و انتساب آن به طبری

    نام کتاب به شکل‌های مختلفی از جمله: «كتاب فيه تبصير أولي‌النهی و معالم الهدی»، «كتاب التبصير»، «رسالة ابن جرير إلی أهل آمل طبرستان»، «التبصير في معالم الدين» آمده است که همه از مقدمه و محتوای کتاب استنباط شده است[۱].

    مهم‌تر از نام کتاب، انتساب آن به طبری است که به وضوح انتساب تفسیر و تاریخش به وی نیست و از اموری همچون: «نسبت دادن کتاب در نسخه خطی به طبری»، «عبارت «قال أبوجعفر» در متن»، «نقل برخی علما از کتاب و نسبت دادن آن به طبری» و «شمارش کتاب جزو آثار طبری در برخی از کتاب‌های تراجم و کتاب‌شناسی»، می‌توان این انتساب را اثبات کرد[۲].

    انگیزه نگارش

    این کتاب، رساله‌ای است که طبری آن را به دنبال درخواست برخی دوستداران خود از اهل ‌سنت شهر آمل، برای ارشاد آنان و توضیح راه و اعتقاد صحیح، در اختلاف عقایدی که بین افراد ایجاد شده است، ارسال نمود[۳].

    روش و محتوا

    وی اصول عقاید اهل سنت را به‌خصوص موضوعاتی را که مورد اختلاف و نزاع بوده، بیان کرده است و در آن به نقد فرقه‌های اعتقادی، از جمله معتزله و توضیح قول مختار اهل‌ سنت پرداخته است.

    ازآنجایی‌که کتاب، رساله‌ای است در جواب استفتا و برای حل مشکلات اعتقادی، به شکل مختصر بوده و به شرح و تفصیل نپرداخته است.

    طبری از روش استشهاد به قرآن و روایت، بیان اقوال مشهور، ذکر قول اهل‌ سنت در ابتدای هر بحث با تعبیر «و الحق عندنا في ذلك»، «قال جمهور أهل الإثبات»، آوردن مناقشات و ادله از زبان مخالفان با بیان ایراد و جواب و موکول کردن تفصیل مطالب به کتاب‌های دیگر خود و تبویب مسائل مهم با عنوان‌بندی، استفاده کرده است[۴].

    وی اقدام به بیان مطالبی به‌عنوان قول حق در حقیقت دین، توحید و اسماء و صفات الهی، عدل و شرایع دین، معاد و نه مورد از اختلاف امت اسلامی، نموده است[۵].

    در این کتاب در باب اختلاف نظر امت اسلامی، مطالبی در خلافت و امامت، حجت خداوند بر عباد، افعال عباد، جبر و اختیار، اهل کبائر، تعریف ایمان، قرآن، عذاب قبر، نکیر و منکر و احوال برزخ، رؤیت خداوند و پاسخ به آن‌ها، مطرح می‌شود.

    فعالیت محقق

    1. گزارشی از کتاب و محتوای آن و نسخه خطی، شرح ‌حال طبری، آثار و جایگاه علمی وی، اساتید و شاگردان در مقدمه تحقیق.
    2. تدوین فهرست مصادر و مراجع تحقیق و فهارس فنی (آیات، احادیث و آثار، اعلام، آثار طبری، کتب، جای‌ها و شهرها، الفاظ غریبه، شعر، فرق و طوایف، فوائد و تعلیقات و محتوا).
    3. توضیح برخی مفاهیم و مطالب و استدلال بر آن‌ها، انتساب افکار و نظرات به افراد و فرق و طوایف، ضمیمه کردن تعلیقات عبدالعزیز بن عبدالله بن باز و اشاره به اختلاف نسخ، در پاورقی.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه محقق، ص‌70 و 88 -87
    2. ر.ک: همان، ص‌94-90
    3. ر.ک: همان، ص‌70 و 97؛ متن کتاب، ص‌115-113
    4. ر.ک: مقدمه محقق، ص100-99
    5. ر.ک: همان، ص97-94

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها