البديع في معرفة ما رسم في مصحف عثمان بن عفان
كتاب البديع في معرفة ما رسم في مصحف عثمان بن عفان، اثری است از محمد بن یوسف بن معاذ جهنی اندلسی (متوفای 442ق) که توسط غانم قدوری حمد، تحقیق شده است.
| البديع في معرفة ما رسم في مصحف عثمان بن عفان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جهنی، محمد بن یوسف (نويسنده) حمد، غانم قدوری (محقق) |
| ناشر | دار الغوثاني للدراسات القرآنیة |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1438ق - 2017م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-9933-499-71-6 |
| موضوع | مصحف عثمان - قرآن - رسمالخط و کتابت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1396 4ب9ج 73 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نوشتار حاضر درباره چگونگی نگارش کلمات در قرآن کریم، بهویژه در موارد عدم مطابقت رسمالخط با منطوق است[۱].
کتاب در شانزده باب تنظیم شده است. موضوعاتی که نویسنده پس از مقدمه به آنها پرداخته است، عبارتند از:
- ذکر کلماتی که به شکل متصل و منفصل در قرآن نوشته شده؛
- کلمات نوشتهشده با هاء و تاء؛
- کلماتی که با واو و یاء و الف نوشته شده و آنچه با غیر آنها نوشته شده؛
- آنچه با حرف یاء نوشته شده است؛
- آنچه با الف و با غیر الف نوشته شده است؛
- کلماتی که با غیر یاء، وصل و با یاء وقف میشوند و آنچه وصل و وقفشان هر دو با غیر یاء است؛
- کلماتی که وصلشان با غیر واو و وقفشان با واو است و آنچه وصل و وقفشان هر دو با غیر واو است؛
- کلماتی که وصلشان با غیر الف و وقفشان با الف است و کلماتی که وصل و وقفشان هر دو با غیر الف است و حرفی که جایگزین تنوین است در وقف؛
- کلماتی که با یاء اضافه یا یاء لامالفعل نوشته شده است؛
- کلماتی که با حذف یاء اضافه یا یاء لامالفعل نوشته شده است؛
- ذکر آنچه که حذف شده از یاءهای اضافه و لامالفعلها، در رئوس آیات؛
- آنچه با حرف هاء و حرف تاء بر آن وقف میشود؛
- آنچه نسخههای قرآن اهل مدینه و کوفه و شام و بصره در خط بر آن اتفاق نظر دارند؛
- اختلاف نسخههای قرآن بلاد مختلف در زیادت و نقصان[۲].
این کتاب، روش غالبش اختصار است. عدم تفصیل در برخی مباحث همچون مواضع حذف الف، عدم تبیین قواعد نگارش همزه و عدم پرداختن تفصیلی به مواضع اختلاف در نگارش و همچنین عدم ذکر مصادر و سلسله اسناد احادیث و روایات توسط نویسنده جز در موارد معدود، موجب اختصار مباحث کتاب شده است[۳].
از جمله ویژگیهای کتاب، توجه آن به بیان و توجیه ظواهر رسمالخط، اهتمام به بیان قواعد نگارش بر اساس دستور زبان عربی، بیان قرائتهای مرتبط با رسمالخط، بهرهگیری فراوان از شواهد شعری و سخنان عالمان لغت و دفاع نویسنده از قرائتهای مختلف و رسمالخط قرآن است[۴].
محقق، ضمن تصحیح متن با تکیه بر نسخ مختلف، شماره ورقههای نسخه تحقیقشده آن را میان علامت // بههمراه حروف «واو» و «ظ»، برای اشاره به روی ورقه و پشت آن، ذکر کرده و از ذکر نواقص موجود در نسخههای مختلف اثر به جهت پرحجم نشدن پاورقی پرهیز نموده است. وی متن را مطابق با قواعد نگارش جدید نوشته و کلمات قرآن را نیز مطابق با مصحف مدینه آورده است. مشخص کردن آدرس آیات قرآن در متن، اشاره به اختلاف نسخهها، استخراج و مستندسازی اشعار، معرفی اعلام و اشخاص، بیان قراءات ذکرشده توسط نویسنده و مستندسازی آنها با تکیه بر دو کتاب «التيسير في القراءات السبع» نوشته دانی و «تقريب النشر في القراءات العشر» ابن جزری، در پاورقی کتاب، از جمله کارهای محقق کتاب است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.