الأمالي (طوسی)
| الأمالي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قسم الدراسات الاسلامية مؤسسة البعثة (محقق) طوسی، محمد بن حسن (نویسنده) |
| ناشر | دار الثقافة |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 130 /ط9الف8 1373 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأمالي، به زبان عربى، تأليف شيخ الطائفه، ابوجعفر، محمد بن حسن طوسى (385 - 460ق)، است.
اين كتاب، شامل رواياتى است كه شيخ الطائفه در نجف اشرف طى جلسات منظمى برای شاگردان خود املاء مى‌كرده. اين واقعه، بعد از آن است كه در سال 448ق، حوزه نجف از رونق افتاده بود و شيخ طوسى آن را احياء نمود و شروع به تربيت شاگردان در آن حوزه علميه مقدس نمود.
اولین مجلس كتاب، در سال 455ق، بوده و آخرين آنها در سال 458ق، برقرار شده و از مجلس 19 تا پایان كتاب روزهاى جمعه بوده كه تاريخ دقيق آنها در ابتداى هر مجلس ذكر شده است.
در كتب تراجم، بيش از 30 كتاب با عنوان «الأمالي» ذكر شده كه كتب بزرگانى چون شيخ مفيد، شيخ صدوق و شيخ طوسى از مشهورترين آنهاست.
امالى عبارت است از مطالبى كه استاد در مجلس‌ها يا زمان‌هاى خاص از حفظ يا از روى كتاب خود برای شاگردان مى‌خواند و آنها همه مطالب را مى‌نويسند، لذا به آن، «المجالس» و «عرض المجالس» هم مى‌گويند.
اين نوع از تعليم، بهترين نوعى است كه در طول تاريخ ثبت شده و دقيق‌ترين روش برای انتقال كاملا صحيح مطالب به شاگردان است.
ساختار
كتاب، داراى 1537 روايت است كه در 46 مجلس تنظيم شده‌اند و در چاپ حاضر، برای روايات، شماره مسلسل زده شده و روايات هر مجلس نيز شماره رديف خورده است.
گزارش محتوا
گر چه كتاب «الأمالى»، ترتيب موضوعى ندارد و از اين جهت، به دست آوردن یک موضوع خاص در كتاب مشكل به نظر مى‌رسد، اما با نگاهى گذرا به كتاب، خواننده درمى‌يابد كه روايات اثبات ولايت و فضايل اميرالمؤمنين(ع)، حجم زيادى از كتاب را در بر گرفته است.
شيخ طوسى، با دقت، تمام سلسله سند روايات را ذكر كرده و روايت مرسله يا مقطوعه در ميان آنها اندك است، لذا مى‌توان چنين گفت كه امالى شيخ طوسى، حاوى روايات منتخبى است كه شيخ از بين هزاران روايت كه در اختيار داشته انتخاب نموده است.
كتاب «الأمالى»، از حيث تنوع موضوعات، بسيار جالب است، چرا كه موضوعاتى همچون اصول دين و معرفة الله و فضايل معصومين و سيره نبوى و ادعيه مأثوره و وقايع تاريخى و سياسى، مانند هجرت به حبشه و مقتل امام حسین(ع) و قيام مختار را در بر مى‌گیرد.
در كنار روايات مربوط به امور مزبور، روايات اخلاقى در موضوعات گوناگون و روايات آداب، مانند آداب خوردن و آشاميدن و آداب مسجد نيز به چشم مى‌خورد.
كتاب «الأمالى» شيخ طوسى، توسط فرزند بزرگوار او، ابوعلى طوسى، روايت شده و به همين خاطر، بعضى‌ها قسمت‌هایى از كتاب را از ابوعلى دانسته‌اند؛ در حالى كه صحيح نيست و تمام اين كتاب، املاء شيخ است به شاگردانش كه از جمله آنها، ابوعلى بوده است.
منابع نقل
از جمله اساتيد شيخ طوسى، در اين كتاب، اين افرادند:
- شيخ مفيد، در مجلس‌هاى 1 تا 9 و 45؛
- ابومفضل شيبانى، در مجلس‌هاى 16 تا 32 كه مجلس‌هایى كوتاه و مختصر است؛
- ابن صلت اهوازى، در مجلس‌هاى 4 و 12 و 41 تا 44؛
- ابن غضائرى، در مجلس‌هاى 15 و 32 و 33 و 34 و 38 و 40؛
- حسين بن ابراهیم قزوينى، در مجالس 35 تا 38؛
- ابن شاذان قمى، در مجالس 38 و 42.
بقيه مجالس نيز از یک يا چند شيخ روايت شده كه روايات هر شيخ، در مجموعه‌اى جداى از ديگرى آمده است.
وضعيت كتاب
در چاپ حاضر، فهرست آيات و فهرست الفبايى روايات و فهرست اشعار و فهرست مطالب، در پایان كتاب آمده و برای تمام روايات عنوان زده شده است.
در پاورقى كتاب، تمام رواياتى كه شبيه آنها يا خود آنها در جايى ديگر از كتاب تكرار شده، آدرس داده شده و تمام روايات كتاب، شماره مسلسل خورده است.