افضل‌الملک، غلامحسین
| نام | افضل الملک، غلامحسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ادیب شیرازی زندی، افضل الملک
ادیب کرمانی، افضل الملک المعی، افضل الملک غلامحسین خان افضل الملک |
| نام پدر | مهدی خان بن علیخان شیرازی زندی |
| متولد | 1241ش |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 1308 ش یا 1348ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | أفضل التواريخ |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05125AUTHORCODE |
غلامحسين افضل الملك مستوفى ديوان اعلى (1279-1348ق)، معروف به اديب و ادیب کرمانی، مورخ دولتی و رسمی عهد مظفرالدین شاه و سفرنامه‌نويس عصر قاجاريه كه نسبش به كريم خان زند مى‌رسد، کتاب «افضل التواریخ» او وقایع سالهای 1313 تا 1317ق، را در بردارد.
ولادت
در سال 1279ق ديده به جهان گشود. وى مردى اديب و فاضل بود كه به عربى و فارسی نيز شعر مى‌سرود.
تحصیلات
وی دروس مقدماتی را در زادگاهش تهران فرا گرفت و سپس به دارالطباعه ناصری که تحت ریاست محمدحسن خان اعتمادالسلطنه بود راه یافت و تحت تعلیم او به فعالیت پرداخت.
فعالیتها
غلامحسین خان در سال 1294ق، دبیر وزارت انطباعات شد و در آنجا توانست برخی از رساله‌ها و سفرنامه‌های خود را گردآوری نماید. در زمان سلطنت مظفرالدین شاه به واسطه دوستی با میرزا علی‌اصغر خان امین‌السلطان و با سفارش وی، مورخ رسمی شاه شد و در 1313ق، به دستور مظفرالدین شاه، تاریخ دولتی و ثبت احکام شاهانه را بر عهده گرفت. افضل‌المُلک طی سالهای 1317- 1314ق، وقایع این دوران از سلطنت مظفرالدین شاه را در کتابی به نام «أفضل التواريخ» به نگارش درآورد.
در سال 1321ق، با سِمت مستوفی دیوان اعلی و در رکاب علی نقی میرزا رکن‌الدوله ثانی حاکم جدید خراسان به آنجا رفت و به کارگزاری مخصوص ایالت خراسان و ریاست دارالانشاء حکومتی منصوب شد.
در زمان ریاست وزرایی علاءالسلطنه به ریاست دفتر ایالتی مازندران منصوب شد و پس از آن در سال 1323ق، به پیشکاری حکومت قم برگزیده شد. با اتمام مأموریتش در قم از کارهای حکومتی کناره گیری کرد و بیشتر به مطالعه کتابهای تاریخی و دیوانهای شعر شاعران مشغول گردید. او شاعری توانا هم بود و در شعر «المعی» تخلص می‌کرد. از او دیوانی به فارسی و عربی بر جای مانده است. افضل‌الملک یکی از متقدمین سفرنامه نویسان دوره قاجار است که در این زمینه نیز آثاری از خود بر جای گذاشته است.
وفات
وى در سال 1348ق وفات نمود.
آثار
- افضل التواريخ
- كراسة المعى يا كراسة اعتمادى
- سفرنامه خراسان و کرمان
- سفرنامه قم
- ترجمه اعلام الناس بما وقع للبرامكه من بنى العباس
- قرن السعادتين
- سفرنامه كلاردشت.
مهدى بامداد مؤلف کتاب شرح احوال ایران درباره‌ى وى مى‌گويد: من شخصا افضل الملك را در اواخر عمر ديده‌ام، مردى بلند قامت، خوش قيافه و اهل فضل بود و كمى متكبر و خود خواه كه خود ناشى از مقام علمى‌اش بود.
منابع مقاله
ر.ک:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران