استخر، محمدحسین

نام	استخر، محمدحسین
نام‎های دیگر	استخر شيرازي، محمدحسين شيرازي، محمدحسين
نام پدر	اسدالله واعظ
متولد	1266ش
محل تولد	بوانات فارس
رحلت	1348ش
اساتید
برخی آثار	خاطرات پیر روشن‌ضمیر (فارس، از مشروطه تا پهلوی)
کد مؤلف	AUTHORCODE09908AUTHORCODE

محمدحسین استخر (1266-1348ش)، روزنامه‌نگار، قاضی، نماینده مجلس و مشروطه‌خواه.

ولادت

ایشان در سال 1266ش، در بوانات فارس متولد شد. پدرش شیخ اسدالله واعظ از روحانیون منطقه بود.

تحصیلات

تحصیلات اولیه را نزد پدر و در زادگاهش فراگرفت. وی تا شانزده‌سالگی در زادگاهش به تحصیل اشتغال داشت. سپس به شیراز رفت و تحصیلاتش را در ادبیات فارسی و ادبیات عرب و معارف اسلامی ادامه داد و صاحب فضل و دانش نسبی گردید.

روزنامه‌نگاری و مشروطه‌خواهی

ایشان با مطالعه و پشتکار بسیار در امور اجتماعى و تاریخ و فلسفه تبحر یافت و در آغاز مشروطیت وارد امور سیاسى شد. او فعالیت مطبوعاتی‌اش را با سردبیری روزنامه «حیات» آغاز کرد و در سال 1297ش، اقدام به انتشار روزنامه «استخر» نمود که انتشار آن تا چند دهه بعد ادامه یافت. او بدون ذکر مآخذ، بیشتر مطالب خاطرات را از زبان برخی از رهبران مشروطه‌خواه فارس با عنوان «پیر روشن‌ضمیر» ثبت می‌کرد. استخر از همان ابتدای جنبش مشروطه‌خواهی شیراز در میان فعالان سیاسی و حزب دموکرات شیراز بود که در این جنبش شرکت داشت. در حقیقت مشروطه‌خواهان فارس همانند دیگر مشروطه‌گران با مبارزه علیه استبداد برای حاکمیت قانون نبرد می‌کردند تا از شر بی‌قانونی‌های سازمان‌یافته‌ی رسمی رهایی یابند... تمایل اغلب گروه‌های مشارکت‌کننده در انقلاب نه صرفاً برابری اجتماعی و اقتصادی، بلکه بیش از هر چیز تقسیم و تجزیه قدرت مطلق دولت و سهیم شدن در آن بود.

مشاغل و مناصب

او ابتدا برای شغل معلمی دعوت شد و پس از چندی به مدیریت مدارس جدید ارتقا یافت. در 1306 از وزارت معارف به عدلیه انتقال پیدا نمود و شغل قضایی به او ارجاع شد. سال‏ها در سمت بازپرس و دادستان و رئیس دادگاه در شهرهاى مختلف خدمت مى‌کرد. در سال 1320 از خدمت قضا کناره‏گیرى کرد و مجدداً به وزارت معارف رفت و به امور مطبوعاتى و علمى پرداخت و نشریه استخر را با وضع مناسب‏ترى انتشار داد. در سیاست کلى فارس صاحب‌نظر گردید. در دوره هیجدهم مجلس از شیراز وکیل شد. در دوره نوزدهم نیز وکیل بود، ولى به علت کبر سن به ادوار بعدى مجلس راه نیافت.

وفات

محمدحسین استخر در سال 1348، درگذشت.

آثار

او بر زبان و ادبیات عرب تسلط داشت و به آن زبان، شعر مى‌‏سرود. از او آثار و تحقیقات تاریخى و ادبى به یادگار مانده است که به ‌قرار زیر است:

1. ترجمه «پیشوایان فکر»، تألیف طه حسین؛
2. فرهنگ اسلام؛
3. چهل مقاله تاریخ تصوف؛
4. ترجمه «مظاهر محمدى»، اثر توفیق الحکیم؛
5. مهمانی‌ها و پذیرایی‌های شاهانه؛
6. ترجمه «مجموعه یادداشت‌های رضاشاه»، تألیف على بصرى؛
7. چند صفحه از تاریخ بزرگ‌ترین تحولات علمى؛
8. روابط ایران و عرب قبل از اسلام و بعد از اسلام، ترجمه «الصلات بين العرب والفرس».

منابع مقاله

1. رستمی، پروین، «پیر روشن‌ضمیر»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، آذر 1389، شماره 151، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور.
2. پایگاه اینترنتی راسخون، 12 اسفند 1399

وابسته‌ها

خاطرات پیر روشن‌ضمیر (فارس، از مشروطه تا پهلوی)