از مولکول تا استعاره: نظریه نورونی زبان

از مولکول تا استعاره: نظریه نورونی زبان تألیف جروم فلدمن، ترجمه جهانشاه میرزابیگی؛ هدف این کتاب یک‌پارچه‌سازی بینش‌های رایج در بسیاری رشته‌ها در یک نظریۀ نورونی منسجم زبانی است.

از مولکول تا استعاره
پدیدآوران	فلدمن، جروم (نویسنده) میرزابیگی، جهانشاه (مترجم)
ناشر	آگاه
مکان نشر	تهران
سال نشر	1397
شابک	‎3ـ391ـ416ت964ـ978
موضوع	زبا‌ن‌ - فلسفه‌,زبا‌ن‌ - روانشنا‌سی‌,زیست‌ شنا‌سی‌ اعصا‌ب‌,شنا‌خت‌ (علم‌)
کد کنگره	P۱۰۷/ف۸الف۴ ۱۳۹۷‏

ساختار

هدف این کتاب یک‌پارچه‌سازی بینش‌های رایج در بسیاری رشته‌ها در یک نظریۀ نورونی منسجم زبانی است.

گزارش کتاب

هدف این کتاب یک‌پارچه‌سازی بینش‌های رایج در بسیاری رشته‌ها در یک نظریۀ نورونی منسجم زبانی است. ممکن است اینگونه به نظر برسد که چنین تلاشی ضرورت ندارد. مگر نه اینکه زبان یکی از کارکردهای آشکار مغزهای ماست ـ چه چیز دیگری ممکن است باشد؟ یقیناً دیگر توانایی‌های انسان، مثل کنترل حرکت، شنیدن و مخصوصاً دیدن برای دهه‌هاست که به عنوان نظام‌های نورونی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اما زبان هنوز غالباً یک نظام نمادی انتزاعی در نظر گرفته می‌شود که هیچ ارتباطی با مغز و تجربۀ انسان ندارد. از مطالعات صوری زبان دانشِ پایدارِ فراوانی کسب شده است، اما عجیب است که هنوز مفهوم زبان ناجسمانی صحنه را ترک نکرده است. این تا حدی مصنوع تاریخی است، اما همچنین ناشی از این حقیقت است که دیگر جانوران که در توانایی‌های حرکتی و دیداری با ما شریک‌اند مهارت‌های زبانی ما را ندارند. بیشتر پیشرفت‌های حاصل در نظریه‌های دیداری و کنترل حرکتی نورونی حاصل آزمایش‌های تهاجمی بر روی حیوانات است که خوش‌بختانه در مورد انسان مجاز نبوده‌اند. تا این اواخر مطلبِ زیادی در مورد چگونگی پردازش زبان توسط مغز دانسته نشده بود.

نویسنده ذهن را مسئلۀ زیست‌شناختی می‌داند و اعتقاد دارد زبان و اندیشه انطباق‌هایی هستند که توانایی‌های مشترک با دیگر جانوران را بسط می‌دهند. برای بیشتر از یک قرن، این رویکرد علمی استاندارد به دیگر ظرفیت‌های ذهنی مانند دید و کنترل حرکتی بوده است. اما زبان و اندیشه، حتی هم اکنون معمولاً به مثابه نظام‌های صوری انتزاعی‌ای مطالعه می‌شوند که بر حسب اتفاق در داخل مغز قرار گرفته‌اند.

طراحی کتاب به گونه‌ای است که باید به ترتیب مطالعه شود: هر فصل فهم ایده‌های فصل‌های بعد را فراهم می‌سازد. اما هم‌چنین این امکان هم وجود دارد که ابتدا به بخش‌هایی که بیش‌تر دوست دارید نگاه بیندازید و سپس تصمیم بگیرید که ادامه بدهید. شاخص‌های به ـ جلو به ـ عق زیادی وجود دارد که در یک‌پارچه‌سازی مطالب مؤثرند.

پردازش اطلاعات مضمون مرکزی این کتاب است.زبان و اندیشه به طور ذاتی مربوط به کسب اطلاعات، کاربرد اطلاعات و انتقال اطلاعات هستند.

در فصل 1 غنای زبان و رابطۀ آن با تجربه مطرح می‌شود. سازوکار اصلی در رویکرد نویسنده به مسئلۀ نورونی زبان محاسبۀ نورونی است. فصل‌های 2 و3 یک مقدمۀ عام بر محاسبۀ نورونی هستند. فصل‌های 4 و 6 کمینه زمینۀ زستی را در مورد نورون‌ها، مدارهای نورونی و چگونگی تکوین آنها را فراهم می‌سازد. تمرکز کتاب بر ویژگی‌هایی از مولکول‌ها، سلول‌ها و مدارهای مغزی که سرشت اندیشه و زبان ما را تعیین می‌کنند است.

فصل‌های 7و8 اندیشه را از چشم‌انداز خارج بررسی می‌کنند و مغز/ ذهن را یک نظام رفتاری می‌بینند. با این همه پس‌زمینه، فصل 9 ابزارهای تکنیکی‌ای معرفی می‌کند که برای مدل‌سازی این که چگونه زبان و اندیشه در مغز تحقق می‌یابند به کار می‌روند. رویکرد نویسنده، که شامل ساختن مدل‌های محاسباتی است که رفتار مورد نظر را دقیقاً نشان می‌دهند، در عین حال که با یافته‌های دیگر رشته‌ها سازگار باقی می‌مانند، نیازمند سازوکار مناسب است. نویسنده این نظام‌ها را مدل‌های محاسباتی مناسب می‌نامد، که به باور او تنها امید برای برقراری ارتباط علمی بین مغز و رفتار به شمار می‌روند.

نشان‌های ویژه با مطالعۀ این که بچه‌ها چگونه اولین واژه‌ها را یاد می‌گیرند آغاز می‌شود. این امر مستلزم یک مرور کلی (فصل 10) و مطالعۀ جامع‌تر ساختار مفهومی (فصل 11) لازم برای یادگیری واژه است. اولین مدلِ مفصل در فصل 12 ارائه می‌شود، که برنامۀ تری رجیر را توصیف می‌کند؛ این برنامه واژه‌های مربوط به مفاهیم روابط فضایی در میان زبان‌ها را یاد می‌گیرد. سپس در فصل‌های 13 و 14 که مدل نمایشی بیلی ار توصیف می‌کنند این مضمون یادگیری واژۀ عینی به واژه‌های مربوط به کنش‌های ساده بسط داده می‌شود.

بخش بعدی بحث را به واژه‌های مربوط به مفاهیم فضایی و متافیزیکی می‌کشاند. در فصل‌های 15 و16 ساختار نظام‌های مفهومی و این که چگونه از طریق نگاشت‌های استعاری از تجربۀ مستقیم ما برمی‌خیزند را عمیق‌تر نگاه می‌شود. فصل 17 به ایدۀ غیر رسمی شبیه‌سازی تخیلی یا خلاق می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه می‌تواند اساس یک نظریۀ عینی قرار بگیرد. در فصل 18 نشان داده می‌شود که این نظریه از غنای علمی کافی برای توصیف نمود زبانی ـ شکل واژه‌ها ـ برخوردار است. این امر برای تبیین اثرهای مستقیم‌ شنیدن یک جمله کافی است، اما برای پی‌آمدهای غیرمستقیم ما به یک انتزاع محاسباتی دیگر از فعالیت نورونی به نام شبکه‌های باور نیاز داریم که در فصل 19 توصیف می‌شود.

همۀ این ایده‌ها در برنامۀ سرینیواس نارایانان برای فهم داستان‌های جدید، که در فصل 20 مورد بحث قرار می‌گیرد. گرد هم آمده‌اند.

فصل‌های 21 تا 25 به صورت زبان، یعنی دستور می‌پردازند ـ دستور چگونه یاد گرفته می‌شود و پردازش دستوری چگونه عمل می‌کند. فصل 21 حقایق پایۀ مربوط به صورت زبان را که هر نظریه باید تبیین کند مطرح می‌سازد. فصل 22 تا حدی خارج از موضوع است؛ این فصل موضوع‌های سیاست‌زده‌ای پیرامون این نکته که چه مقدار از دستور زبان ذاتی است را مورد بحث قرار می‌دهد. در اینجا می‌بینیم که پرسش‌های کلاسیک در نظریۀ نورونی جسمانی زبان به صورتی متفاوت مطرح می‌شوند و این نظریه‌ها را می‌توان در فرمول‌بندی استاندارد بیان کرد (فصل 23).

فصل 24 نشان می‌دهد که چگونه می‌توان روایت فرمول‌بندی شدۀ دشتور نورونی را به صورت علمی به کار برد و برای تولید نظام‌ها نرم‌افزاری مربوط به فهم زبان طبیعی از آنها استفاده کرد. گل سرسبد کل این نطریه برنامۀ نانسی چنگ (فصل 25) است که چگونگی یادگیری دستور اولیه توسط کودکان را مدل‌سازی می‌کند ـ دستور به‌مثابه نگاشت (ساخت‌های آشکاری که صورت زبانی را به معنی مربوط می‌سازند. فصل 26 دو پرسش را مطرح می‌سازد که در حال حاضر پاسخ ندارند: تکامل زبان و ماهیت تجربۀ زهنی. سرانجام فصل 27 محتوای کتاب را خلاصه می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که پیشرفت بیش‌تر مستلزم یک علم شناختی واحد و فراگیر است. اما پیشرفت علمی فعلی گسترده‌ای از کاربردهای عملی و نظری را تأیید می‌کند و این امکان را برای ما فراهم می‌سازد که کمی بهتر خود را بفهمیم.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات