ازدواج کودکان: کنکاشی در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه
| ازدواج کودکان: کنکاشی در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسدپور، عهدیه (نویسنده) |
| ناشر | علم |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۹ش |
| شابک | 9-038-246-622-978 |
| موضوع | قرن ۱۰ - ۱۴ق ازدواج کودکان -- ایران -- تاریخ,ازدواج کودکان,تاریخ و نقد سفرنا‌مه‌ها,سیر و سیا‌حت -- قرن ۱۰ - ۱۴ق ایران |
| کد کنگره | HQ۷۸۴/الف۴/الف۵ |
ازدواج کودکان: کنکاشی در صد سفرنامه دوران صفویه و قاجاریه تألیف عهدیه اسدپور؛ در این کتاب، برای شناخت پدیده‌ی ازدواج کودکان ایرانی به گذشته‌ی نه چندان دور با دوران معاصر یعنی دوران صفویه و قاجاریه رجوع شده و در این راه از مهم‌ترین منبع تاریخی مکتوب موجود یعنی «سفرنامه» استفاده گردیده است.
ساختار
این کتاب از دوازده فصل تشکیل شده است.
فصل اول: کلیات
فصل دوم: عمومیت ازدواج کودکان
فصل سوم: بلوغ، معیار ازدواج کودکان
فصل چهارم: ازدواج کودکان؛ امری غیرشخصی
فصل پنجم: تشریفات ازدواج کودکان
فصل ششم: علل ازدواج کودکان
فصل هفتم: پیامدهای ازدواج کودکان
فصل هشتم: راهکارها
فصل نهم: ناهمسانی سنی در ازدواج کودکان
فصل دهم: اولین مقاومت‌ها در برابر ازدواج کودکان
فصل یازدهم: معرفی نمونه‌ای تاریخی
فصل دوازدهم: جمع بندی
گزارش محتوا
«کودک» در ازمنه‌ی تاریخ، به عنوان موجودی که دارای هویت و وجودی مستقل است و جایگاه خاص خود را در اجتماع دارد به حساب نمی‌آمد و این عضو کوچک جامعه بدون درک کامل دنیای کودکی با جبر جامعه‌ی خود بسیار زوده به دنیای بزرگسالان ملحق می‌شد. فرایندی جبری که قبل از دوران معاصر تاریخی، غالب کودکان جهان آن را می‌پیمودند. توجه جامعه‌ی ایرانی به «کودک» نیز از این قاعده مستثنا نبوده است. کودکان ایرانی به محض اینکه از شیر مادر محروم می‌شدند به عنوان بزرگسالانی در نظر گرفته می‌شدند که صرفا از نظر جثه کوچک تراز آنان هستند. این نوع از تفکر در باب کودک را می‌توان به روشنی در طرز پوشش آنان مشاهده نمود. نکته‌ای که خارجیان سفر کرده به سرزمین ایران نیز بدان اشاره کرده‌اند.
علاوه بر «شخص کودک» که ذکر آن رفت، «مفهوم کودک» نیز، مانند بسیاری از مفاهیم دیگر، در برهه‌ی زمانی طولانی از تاریخ، در عین اهمیت وافری که داشته، مورد توجه نبوده است. «نادیده انگاری» و «بی توجهی» به مفهوم کودک منجر به گسترش این باور گسترده شد که کودک به عنوان عضوی از جامعه است که به دلیل عدم تجهیز به مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز نقش‌ها، نقش مؤثری در سازمان اجتماعی ندارد. دوران کودکی نیز مانند مفهوم کودکی در طول تاریخ نادیده گرفته می‌شد. به رغم اهمیت اجتماعی‌ای که دوران کودکی برخوردار است، این دوران در علوم اجتماعی نیز نمود چندانی نداشته و به مثابه‌ی حوزه‌ای مهم برای دانشمندان اجتماعی محسوب نمی‌شده است. تنها در دهه‌های اخیر است که توجه اندیشمندان روان شناس به ویژه روان شناسان رشد، انسان شناس و تاریخ دانان بدان جلب شده است. اما در کنار نگاه‌های علمی دیگر، حضور و وجود نگاه جامعه شناسانه نیز بیش از پیش احساس می‌شد. توجه علم جامعه‌شناسی به این دوران حساس و مهم به عنوان موضوعی مستقل و منفک از جامعه‌شناسی خانواده و جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، مربوط به دهه‌ی اخیر می‌شود. در حقیقت، در دهه‌ی اخیر است که جامعه‌شناسی پدیده‌ی کودکی و موضوعات ومسائل مربوط به این دوران را به شکلی جداگانه مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد. یکی از این مسائل مربوط به ازدواج است که از آن به عنوان ازدواج کودکان یاد می‌شود. کودکانی که در دنیای امروز با ازدواج پیش از موعد، به یکباره و به شکلی ناگهانی وارد دنیای بزرگسالانی می‌شوند، با مسائل و مشکلاتی مواجه می‌شوند که شناخت این مسائل نیازمند مطالعات علمی دقیق و موشکافانه است. اما هر مطالعه‌ای در باب پدیده‌های اجتماعی به صورت عام و ازدواج کودکان به صورت خاص باید با نگاهی به گذشته و تاریخ پدیده‌ی مورد نظر صورت پذیرد. در حقیقت شناخت درست هر پدیده‌ی اجتماعی می‌بایست با توجه به تمامی جنبه‌های فعلی و شرایط تاریخی آن پدیده انجام گیرد، چرا که تغییر و پویایی همیشه همراه جوامع و پدیده‌های اجتماعی بوده و شناخت آن‌ها منحصر به بررسی آن‌ها در زمان حال نمی‌شود. بلکه دانشمندان برای درک و تبیین کامل وقایع اجتماعی، به گذشته‌ی دور یا نزدیک پدیده‌ها نیز توجه می‌کرده‌اند. بر همین مبناست که می‌توان گفت در هر مطالعه‌ای ابتدا باید به درکی از «بودن ها» رسید تا بتوان به شناختی از «شدن ها» دست یازید. چرا که شرایط ازدواج کودکان در دوران کنونی، حاصل یک وضعیت و شرایط پیشینی است که تا آن شناخته نشود، این نیز شناخته نخواهد شد. به همین منظور در این کتاب، برای شناخت پدیده‌ی ازدواج کودکان ایرانی به گذشته‌ی نه چندان دور با دوران معاصر یعنی دوران صفویه و قاجاریه رجوع شده و در این راه از مهم‌ترین منبع تاریخی مکتوب موجود یعنی «سفرنامه» استفاده گردیده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران