اختیارات شاعری و مقالههای دیگر در عروض فارسی
اختیارات شاعری و مقالههای دیگر در عروض فارسی تألیف ابوالحسن نجفی (۱۳۰۸-۱۳۹۴ش)؛ مجموعهای از مقالاتی است که این پژوهشگر برجسته در طی چهل سال در مجلهها و نشریههای مختلف به چاپ رسانده و به بررسی مباحث عروض فارسی و ارائه دیدگاههای نوین در این زمینه پرداخته است.
| اختیارات شاعری و مقالههای دیگر در عروض فارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نجفی، ابوالحسن (نویسنده) |
| ناشر | نیلوفر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-448-660-9 |
| موضوع | عروض فارسی - مقالهها و خطابهها |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR۳۵۵۹/ن۳الف۳ |
ساختار
این کتاب در یک جلد و شامل دوازده مقاله مستقل است که به مسائل مختلف عروض فارسی میپردازد.
گزارش کتاب
این اثر حاوی مجموعه مقالاتی است که ابوالحسن نجفی طی چهار دهه در نشریات مختلف منتشر کرده است. مقاله اصلی این مجموعه با عنوان «اختیارات شاعری» که نخستین بار در سال ۱۳۵۲ در مجله جنگ اصفهان منتشر شد، به عنوان مقالهای دورانساز در تاریخ مطالعات عروضی شعر فارسی شناخته میشود.
نجفی در این مقالات به بررسی دو بخش عمده عروض فارسی یعنی تقطیع وزنها و طبقهبندی وزنها پرداخته است. وی وزن شعر را به عنوان «ادراک تناسبی که از تکرار مقادیر متساوی و منفصل حاصل میشود» تعریف کرده و بر اساس این تعریف، نظام جدیدی برای تحلیل عروضی شعر فارسی ارائه داده است.
مقاله «اختیارات شاعری» به عنوان محوریترین مقاله این مجموعه، پایهگذار عروض جدید فارسی شناخته میشود. نجفی در این مقاله برای اولین بار فهرست کاملی از انواع هجاهای شعر عروضی فارسی و کمیت آنها ارائه داده و قواعد اصلی عروض فارسی را تبیین کرده است. سایر مقالات این مجموعه عمدتاً شرح و بسط و تکمیل مباحث مطرح شده در این مقاله اصلی هستند.
از جمله مباحث مهمی که در این مقالات به آنها پرداخته شده میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تقطیع در عروض جدید، تغییر کمیت کلمه به ضرورت وزن، ارائه دایرهای با ۱۸۰ وزن مختلف، بررسی قاعده قلب، تحلیل مسئله ذوبحرین، بررسی وزن دوری، و تحلیل تغییر کمیت مصوتهای فارسی و تحول وزن شعر در دوران معاصر.
در ابتدای کتاب نیز مقالهای از دکتر امید طبیبزاده قرار دارد که در آن نجفی را پایهگذار عروض جدید معرفی کرده و تأثیر مقاله «اختیارات شاعری» را در شکلگیری دیگر مقالات این مجموعه بررسی کرده است.
این کتاب که چند روز پیش از درگذشت ابوالحسن نجفی منتشر شده، نمایانگر چهار دهه تلاش مستمر این پژوهشگر در زمینه عروض فارسی و ارائه دیدگاههای نوین در این حوزه است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات