حرانی حنبلی، احمد بن حمدان
| احمد بن حمدان بن شبیب، حرانی حنبلی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | احمد بن حمدان بن شبیب؛ |
| نام‌های دیگر | احمد بن حمدان بن شبیب، ابوعبدالله نجم‌الدین حرّانی نمیری؛ |
| لقب | نجم‌الدین؛ |
| تخلص | ابن حمدان؛ |
| نسب | حرّانی نمیری؛ |
| نام پدر | حمدان بن شبیب بن حمدان الحرانی الحنبلی؛ |
| ولادت | 603ق؛ |
| محل تولد | حران؛، ترکیه فعلی؛ |
| محل زندگی | ترکیه، شام، مصر؛ |
| رحلت | 695ق؛ |
| مدفن | قاهره (محل وفات)؛ |
| طول عمر | 92؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | حنبلی؛ |
| پیشه | فقیه، اصولی؛ |
| منصب | قاضی؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | فقیه، اصولی؛ |
| اساتید | ابن ابی الفهم، ابن جمیع؛ |
| مشایخ | عبدالقادر رهاوی، فخرالدین ابن‌تیمیه، ابن‌روزبه، ابن خلیل، ابن عساكر، ابوعلی اوقی؛ |
| برخی آثار | 1- صفة الفتوی و المفتی و المستفتی؛ |
اَحْمَدِ بْنِ حَمْدانِ بْنِ شَبیب، ابوعبدالله نجم‌الدین حَرّانی نُمیری (۶۰۳- صفر ۶۹۵ ق / ۱۲۰۷- دسامبر ۱۲۹۵ م)، فقیه و اصولی حنبلی. أبو عبدالله نجم‌الدِّين أحمد بن حمدان بن شبيب بن حمدان الحراني الحنبلي
شیوخ، شاگردان، سفرها
دانسته‌های ما دربارۀ زندگی او، محدود به شیوخ و شاگردان و سفرهایی است كه در راه كسب علم داشته است. او علاوه بر استماع در زادگاهش حرّان، به حلب، دمشق و قدس رفت و از كسانی چون عبدالقادر رهاوی، فخرالدین ابن تیمیه، ابن روزبه، ابن خلیل، ابن عساكر و ابوعلی اوقی استماع حدیث كرد و فقه را نزد ابن ابی الفهم و ابن جمیع فرا گرفت. افرادی چون مزّی، برزالی، شرف‌الدین دمیاطی، زین‌الدین ابن حبیب و ابن سیدالناس نیز از او روایت كرده‌اند و ذهبی طی سفری كه به نزد او داشته، اجازۀ روایت از او دریافت كرده است.
تدریس، تصنیف، مناصب
احمد بن حمدان پس از سفرهای یاد شده در قاهره ساكن شد و در آنجا به تدریس و تصنیف پرداخت و گویا نیابت قضا را نیز عهده‌دار بود. وی بر علم اصول و اختلاف فقها آگاه و در شناخت و حل مشكلات و غوامض فقه حنبلی سرآمد بود. گفتنی است كه وی علاوه بر فقه و اصول، در علوم ریاضی نیز دستی داشت.
وفات
وی پس از عمری دراز در قاهره درگذشت.
آثار
الف ـ چاپی
1-صفة الفتوی و المفتی و المستفتی است. وی در این اثر با استناد به اقوال صحابه و علما، سكوت مفتی را در بسیاری موارد افضل از لب گشادن به فتوا می‌داند. وی همچنین تقلید از مفضول را با وجود فاضل جایز می‌شمارد.
ب ـ خطی
۱. الایجاز فی الفقه؛
۲. جامع الفنون و سلوة المحزون، كه نسخ متعددی از آن در كتابخانه‌های مختلف جهان نگهداری می‌شود؛
۳. الجامع المتصل؛
۴. الرعایة الكبری؛ به گفتۀ ابن فرات، مؤلف در این اثر به‌سبب تبحر و كثرت اطلاعش روایات غریبی آورده است كه كمتر در كتب دیگر یافت می‌شوند. نسخه‌ای از آن در كتابخانۀ چستربیتی موجود است؛
۵. الكفایة فی شرح الهدای؛
۶. المقید فی الفقه؛
ج ـ آثار یافت نشده
الرعایة الصغری؛ مقدمة فی اصول‌الدین؛ الوافی، در اصول فقه و قصیده‌ای بلند در سنت. [۱].
پانویس
- ↑ محقق، سیمین، ج6، ص718
منابع مقاله
محقق، سیمین، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.