ابن قف، امین الدولة بن یعقوب

    از ویکی‌نور
    ابن قف، امین ‎الدولة بن یعقوب
    نام ابن قف، امین ‎الدولة بن یعقوب
    نام‌های دیگر اب‍ن ال‍ق‍ف‌، اب‍و ال‍ف‍رج ب‍ن ی‍ع‍ق‍وب‌

    اب‍ن ال‍ق‍ف‌، ام‍ی‍ن ‌ال‍دول‍ة ب‍ن ی‍ع‍ق‍وب‌

    نام پدر یعقوب
    متولد 1233 م
    محل تولد شام
    رحلت 685 ق یا 1276 م
    اساتید ابن ابى اصيبعه

    حكيم نجم‌الدين بن منفاخ

    موفق‌الدين يعقوب سامرى

    شيخ شمس‌الدين عبدالحمید خسروشاهى

    برخی آثار العمدة في الجراحة
    کد مؤلف AUTHORCODE03130AUTHORCODE

    امین‌الدوله ابوالفرج بن موفق‌الدين يعقوب بن اسحاق كَرَكى ( 630- 685ق)، پزشك و نویسنده مشهور مسيحى

    ولادت

    به سال 630ق (1233م) در شام ديده به جهان گشود.

    با آن‌كه نام، شهرت و دين او و نيز نام پدرش در آغازِ برخى از نسخه‌هاى آثار او آمده، ولى حاجى خليفه لقب او را امین‌الدوله والدين و نامش را ابوالفرج يعقوب آورده است.

    تحصیلات

    پدر او از مسيحيان كرك (در خاور بحر المیت، در اردن) بود و در روزگار الملك الناصر يوسف بن محمد ايوبى (634- 658ق) در صَرخد به شغل ديوانى گمارده شد و در همین ايام با ابن ابى اصيبعه آشنايى و پيوندى دير پا يافت. همین دوستى سبب شد كه ابن ابى اصيبعه به خواهش او، پسرش ابوالفرج را به شاگردى بپذيرد. ابن ابى اصيبعه از هوشمندى، متانت، كم حرفى و علاقه‌مندى شاگرد خود به دانستن احوال دانشمندان ياد كرده است و جامعترين شرح حال ابن قف را نيز در اثر مشهور همو مى‌توان يافت؛ اگرچه به احتمال، اطلاعات مربوط به سال‌هاى پس از 668ق درباره ابن قف را شاگردان ابن ابى اصيبعه به کتاب افزوده‌اند.

    ابوالفرج کتاب‌هاى «المسائل» حنين بن اسحاق، «الفصول و تقدمة المعرفه» بقراط و نيز آثار رازى را نزد ابن ابى اصيبعه خواند و مقدمات ضرورى طب، شناخت انواع بيمارى و راه‌هاى مداواى آنها را فراگرفت. پس از چندى همراه پدر به دمشق رفت و نزد دانشمندان آن ديار نيز به شاگردى پرداخت. طب را نزد حكيم نجم‌الدين بن منفاخ و موفق‌الدين يعقوب سامرى، فلسفه را نزد شيخ شمس‌الدين عبدالحمید خسروشاهى و عزالدين حسن غنوى ضرير و هندسه را نزد شيخ مؤيدالدين عرضى فراگرفت. با این همه به طب بيش از ساير دانش‌ها اقبال داشت و در آغاز كار چند سال در دژ عجلون طبابت كرد و سپس به دمشق بازگشت.

    وى به رغم اشتغال به معالجه سپاهيان مملوكى، از مشهورترين استادان طب زمان خود در سوريه بود و نيز به داشتن آثار بسيار شهرت داشت.

    ابن قف بى شك یکى از پزشكان برجسته قرن هفتم است و در رديف بزرگترين پزشكان عرب و مسلمان به شمار آمده است. بايد به خاطر داشت كه جريان جنگهاى صليبى در سوريه و فلسطين، در شكوفايى علمى او، به ویژه در فن جراحى، تأثير بسزايى داشت، زيرا وى پيوسته مى‌بايست به عنوان پزشك و جراح به مداواى مجروحان جنگى بپردازد.

    ابن قف در تأليفات طبى به دو جنبه نظرى و عملى توجه داشت. ابن ابى اصيبعه از نوشته‌هاى او 9 اثر را نام برده است. محققان اخير نام دو اثر ديگر را به آن فهرست افزوده‌اند.

    وفات

    سرانجام وى در سال 685ق (1276م) ديده از جهان فرو بست.

    آثار

    1. الاصول في شرح الفصول، كه شرحى است بر کتاب الفصول بقراط، شامل 7 مقاله كه در 681ق نوشته شده و یکى از مفصل‌ترين و مهم‌ترين شروح الفصول بقراط به شمار مى‌رود.
    2. جامع الغرض في حفظ الصحه و دفع المرض، کتابى است در حفظ تندرستى و پيشگیرى از بيمارى‌ها كه در 60 فصل تنظيم شده است.
    3. الشافى في الطب.
    4. شرح الكليات من کتاب القانون.
    5. العمده في صناعه الجراح.
    6. مقاله في حفظ الصحه.
    7. حواش على ثالث القانون.
    8. شرح الاشارات.
    9. المباحث المغربیه.
    10. زبده الطب.
    11. رساله في منافع الاعضاءِ الانسانيه.[۱]

    پانویس

    منابع مقاله

    رحيم‌لو، یوسف،، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378

    وابسته‌ها