ابن فرحون، ابراهيم بن على
ابوالوفا ابراهيم بن على بن محمد بن فرحون، ملقب به برهان‌الدين (د 799ق/1397م)، قاضى، فقيه و طبقات نويس مالکى.
| ابن فرحون، ابوالوفا ابراهيم بن على بن محمد بن فرحون | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابراهيم بن على بن محمد بن فرحون؛ |
| نام‌های دیگر | ابوالوفا ابراهيم بن على بن محمد بن فرحون؛ |
| لقب | برهان‌الدین؛ |
| تخلص | برهان‌الدین ابراهیم؛ |
| نسب | بنویعمر از شاخه‌های کنانه؛ |
| نام پدر | على بن محمد بن فرحون؛ |
| ولادت | پس از 730ق؛ |
| محل تولد | مدينه؛، عربستان سعودی؛ |
| محل زندگی | مدينه؛ |
| رحلت | د 799ق؛ |
| خویشاوندان | ابوالیمن محمد، عبدالله؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | مالکی؛ |
| پیشه | قاضى، فقيه، طبقات نويس؛ |
| منصب | قاضی؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | قاضى، فقيه، طبقات نويس؛ |
| مشایخ | جمال‌الدين محمد بن احمد مطری، ابن عبدالله وادی آشى، عمويش عبدالله؛ |
| شاگردان | محب‌الدين طبری، ابوالفتح مراغى؛ |
| برخی آثار | 1. درّه الغواص فى محاضره الخواص، 2. الديباج المُذْهَب فى معرفه اعيان علماءِ المَذْهَب؛ |
خاندان
اِبْن‌ِ فَرْحون، عنوان افراد خاندانى از فقها و علمای مالکى ساکن مدينه. اينان از آن جهت که نسبشان به بنى يَعْمَر - از شاخه‌های قبيله کنانه - مى‌رسد، يعمری نيز خوانده مى‌شدند. ظاهراً اصل اين خاندان از حوالى جَيّان اندلس بود که از آنجا به تونس و سپس به مدينه نقل مکان کرده‌اند.
ولادت
وی چندی پس از 730ق/1330م در مدينه چشم به جهان گشود.
مشایخ، شاگردان
او از مشايخى چون جمال‌الدين محمد بن احمد مطری، ابن عبدالله وادی آشى و عمويش عبدالله استفاده نمود. محب‌الدين طبری و ابوالفتح مراغى از شاگردان او به شمار مى‌روند.
مناصب
وی سفرهای متعددی به مصر و شام داشت. مهم‌ترين مرحله زندگى او زمانى بود که در 793ق به عنوان قاضى مدينه تعيين گرديد، در آن زمان فقه مالکى در مدينه بسيار محدود شده و پيروان آن رو به کاهش بودند، ولى ابن فرحون در دوران تصدی قضا کوشش بسياری در جهت قوّت بخشيدن به اين مذهب کرد.
فرزند
ابن فرحون فرزندی به نام ابواليمن محمد داشته که تأليفى با عنوان المسائل الملقوطه من الکتب المبسوطه دارد و نسخه‌ای از آن در کتابخانه‌ای شخصى در تونس موجود است.
آثار
چاپى
1.تبصره الحکام فى اصول الاقضيه و مناهج الاحکام،
اين اثر نخستين بار در 1301ق در مصر به چاپ رسيده و چندين بار پس از آن تجديد چاپ شده است؛
2.درّه الغواص فى محاضره الخواص يا الغاز ابن فرحون،
که از اولين آثار مالکيان در الغاز فقهى است و يک بار به کوشش محمد ابوالاجفان و عثمان بطينح، در تونس (1980م) و بار دوم به کوشش همان محققان در بيروت (1985م) منتشر شده است؛
3.الديباج المُذْهَب فى معرفه اعيان علماءِ المَذْهَب،
در طبقات مالکيّه و يکى از مشهورترين تأليفات اوست و مؤلف در آن از 630 تن از فقيهان و راويان و مؤلفان مالکى ياد کرده است، ولى بيشتر به نقل سخن گذشتگان پرداخته و تنها آن قسمت از اين تأليف حائز اهميت است که در آن از معاصران خود سخن گفته است.
اين کتاب چندين بار چاپ شده و آخرين چاپ آن در دو جلد در قاهره به کوشش محمد احمدی ابوالنور در 1972-1976م انجام گرفته است. محقق در مقدمه کتاب تحليلى نيز از سبک مؤلف ارائه کرده است.
بر اين کتاب ذيل‌هايى نوشته شده است. از آن جمله کفايه المحتاج، از خود ابن فرحون و نيل الابتهاج، از بابا تنبکتى.
خطى
1.ارشاد السالک الى افعال المناسک،
که نسخه‌ای از آن در کتابخانه صبيحيه در سلا مضبوط است؛
2.تسهيل المهمات فى شرح جامع الامهات ابن حاجب،
که نسخه‌ای از آن در ژنو نگهداری مى‌شود.[۱].
پانویس
- ↑ سلماسى، مهدی، ج4، ص396
منابع مقاله
سلماسى، مهدی، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.
وابسته‌ها
تبصرة الحكام في أصول الأقضية و مناهج الأحكام
أسهل المدارک شرح إرشاد السالک فی مذهب إمام الائمة مالک
فتح العلی المالک فی الفتوی علی مذهب الإمام مالک رضی الله عنه
إرشاد السالك إلى أفعال المناسك
الديباج المذهب في معرفة أعيان علماء المذهب
كشف النقاب الحاجب من مصطلح إبن الحاجب