أوصاف النبي صلی‌الله‌عليه‌وسلم
| أوصاف النبي صلی الله عليه و سلم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ترمذی، محمد بن عیسی (نويسنده) عباس، سميح (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | شرح و إقتصار شمائل الترمذي |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ت4الف8 222/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
أوصاف النّبي، خلاصه‌ای از کتاب شمائل النبي(ص)، نوشته ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی (279-209ق) است که به قلم سمیح عباس انجام یافته و با پژوهش و شرح او عرضه شده است.
سمیح در باره شمائل می‌گوید: در این کتاب آنچه را که اصحاب از ویژگی‌های پیامبر(ص) دیده‌اند و در آفرینش تن و خُلق حسَن او نمود داشته، به‌همراه آنچه از شیوه پرستش و خور و خواب و پوشاک و نشست و برخاست او ثبت شده است و نیز آنچه از شیوه گفتار و آداب رفتار او با خانواده و صحابه و در دیدار با دستجات سیاسی و اجتماعی و عموم مسلمانان دیده بوده‌اند، آورده شده و در 55 باب سامان یافته است[۱].
روش شرح و پژوهش
سمیح در مقدمه‌ای که بر چاپ دوم کتاب نوشته است، می‌گوید: هم‌زمان با بازنگری که در برخی احادیث شرحم داشتم، مختصر شمائل «شیخ اَلبانی» هم چاپ شده بود. کتاب او به کار پژوهش من یاری رساند. البته، با شیخ در مواردی اختلاف جدی دارم. خواننده نیز به اختلاف روشی که در دو اثر دیده می‌شود، پی می‌بَرد. البته این تمایز در روش، به معنای برتر دانستن کتاب من از کتاب اَلبانی نیست؛ چه، این یک روش است و آن روشی دیگر[۲].
شیوه پژوهش سمیح چنین است:
- او در مختصرش به نسخه‌ای از «شمائل النبي» که با پژوهش «عزّت عبید دعاس» چاپ شده، اعتماد نموده است؛
- سمیح، اِسناد و متن حدیث‌های کتاب را بر مبنای سه شرح از «شیخ مناوی»، «شیخ قاری» و «دُومی» تنظیم کرده است و همچنین، از کتاب‌های سُنَت که احادیث را تخریج کرده و در موارد فراوان، اختلاف برخی از واژه‌های احادیث را توضیح داده‌اند، بهره جسته است؛
- او اِسناد حدیث‌ها را چون برای خواننده عادی مهم نیست، حذف کرده و به‌جای آن، نام صحابه و گاه، نام یک تابعی را به جهت ضرورتی علمی که به اسناد یا متن مربوط می‌گردد، ثبت نموده است؛
- سمیح، در تخریج احادیث این کارها را انجام داده است؛
- او آثاری را نام می‌برد که حدیث را به همان شیوه‌ای که شمایلِ ترمذی اِسناد داده، روایت کرده‌اند؛
- سمیح، به هنگام ضرورت، برخی طریقه‌های نقل حدیث را آورده و از کسی که آن را تخریج نموده، یاد می‌کند؛
- او با بهره‌گیری از آرای عُلمایی همچون «بخاری»، «ترمذی»، «دارقطنی»، «ذهبی» و «ابن حجر عسقلانی» درستی و یا سُستی احادیث را ارزیابی نموده است؛ البته وی احادیثی را که بخاری و مسلم تخریج نموده‌اند، به اعتبار جایگاه والایی که ایشان نزد اهل سنت دارند، صحیح دانسته و از آنها سخن نگفته است؛
- سمیح هر حدیثی را که از یک‌سو، پیشوایان علم حدیث در صحّت و ضعف آن سخن نگفته‌اند و از سوی دیگر، اِسنادش درست بوده، حمل بر صحّت نموده است و چنانچه راوی آن ضعیف باشد و یا انقطاعی در آن دیده شود، به تبیین آن پرداخته و ضعف راوی را به همان گونه که در کتاب‌های رجالی آمده، شرح داده است و نیز چنانچه شاهد و یا مُتابعی برای حدیث یافت نشود، فقط به ضعف اِسناد حدیث (و نه خود حدیث) حکم نموده است؛ چراکه، شاید برای آن حدیث، «شاهد» و یا «متابعی» یافت شود؛
- او آنچه را که در میان احادیث، «غریب الحدیث» خوانده می‌شود، شرح نموده است و برخی واژه‌های غریب را که فهم معنای آنها نزد خواننده عادی دشوار می‌نماید، توضیح داده است؛
- سمیح، نشانی آیه‌های قرآن را ثبت نموده و احادیث را (به ویژه آن‌هایی که داوری‌های گوناگون درباه آنها شده)، کوتاه شرح کرده و به‌اقتضای منهج مختصر کتاب، دامنِ دراز سخن را برچیده است؛
- او چنانچه در یک باب حدیثی مکرّر آمده باشد، سبب تکرار را گوشزد کرده و فقط یکی از آنها را شرح کرده است؛
- سمیح، فهرست‌هایش را در پایان کتاب، با فهرستی از مهم‌ترین منابع آغاز کرده، سپس، فهرستی برای موضوع‌ها، حدیث‌ها و اَعلام کتاب نوشته است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه شارح.