أصول الضبط و كيفيته على جهة الاختصار
أصول الضبط و كيفيته علی جهة الاختصار، اثر ابوداود سلیمان بن نجاح (متوفی 496ق)، کتابی است در بیان اصول و کیفیت نگارش مصحف که مؤلف آن را، ذیل و تلخیص اثر دیگر خود در علم رسم قرآن کریم، تحت عنوان «مختصر التبيين لهجاء التنزيل» قرار داده است.
| أصول الضبط و كيفيته على جهة الاختصار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوداود، سلیمان بن نجاح (نويسنده) شرشال، احمد بن احمد (محقق) |
| سال نشر | 1427ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، یکی از قدیمیترین کتابهای تألیفشده در علم ضبط، کتابت و نگارش مصحف و ثبت ویژگیهای حروف کلمات قرآن کریم از قبیل فتحه، ضمه، سکون، تشدید، مد و مانند آن از علامات و اصطلاحات مربوطه است [۱].
از جمله مزایای کتاب این است که نویسنده آن، برای نخستین بار در آن، اصطلاح «ضبط القرآن» را با این عنوان و معنا در یک کتاب بهکار برده است؛ درحالیکه نویسندگان پیش از او، از اصطلاح «النقط» برای آثاری که با این موضوع به رشته تحریر درمیآوردند، استفاده مینمودند[۲].
ابوداود کتاب بزرگ و حجیمی را تحت عنوان «كتاب التبيين لهجاء التنزيل»، در انواع علوم و فنون قرآن و تفسیر نوشته که در آن، به رسم و نگارش و هجای مصاحف نیز پرداخته و سپس، به خواهش دوستان بخش مربوط به رسم و نگارش را از کتاب مذکور جدا کرده و در ذیل آن، اصول ضبط (اثر حاضر) را آورده است[۳].
اهمیت این کتاب در توصیف دقیقی است که بهصورت علمی و عملی از چگونگی نقطهگذاری قرآن و اعراب آن با نقطه و شکل و چگونگی آن، نموده است؛ لذا جایگاه رفیعی را در میان سایر آثار مشابه، به خود اختصاص داده است[۴].
مؤلف، مطالب کتاب خود را بدون مقدمه، از بحث پیرامون حرکات و تنوین آغاز نموده و پس از آن، به ذکر مباحث مربوط به اختلاس و اشمام از قول استاد خود ابوعمرو دانی پرداخته و مخالفت خود با آن را ابراز نموده است. سپس به ذکر انواع علامت سکون و مباحث مربوط به باب تشدید و کیفیت آن روی آورده و در مورد آن، از مکتب اهل مدینه پیروی کرده است. در ادامه نیز به مباحثی همچون الف وصل و احکام مربوط به آن، باب مد و مواضع آن، حروف زاید، حروف مخففه و... پرداخته است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمههای کتاب.