الوزارة
(تغییرمسیر از أدب الوزیر)
الوزارة؛ أدب الوزیر، از آثار دانشآموخته حوزههاى بصره و بغداد، قاضی معتزلى، فقیه شافعى و نظریهپرداز سیاسی، ابوالحسن على بن محمد بن حبیب ماوردى مشهور به ابوالحسن ماوردى (متوفای 450ق)، است که وظایف و آداب شرعی، اخلاقی و سیاسی مسئولیت وزارت را تبیین میکند. پژوهشگران معاصر، محمد سلیمان داود و فوٲد عبدالمنعم احمد این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوالحسن ماوردى و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناساندهاند.
| الوزارة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ماوردی، علی بن محمد (نويسنده)
داود، محمد سلیمان (محقق) احمد، فوٲد عبدالمنعم (محقق) |
| عنوانهای دیگر | أدب الوزير |
| ناشر | دار الجامعات المصرية |
| مکان نشر | مصر - اسکندریه |
| سال نشر | 1396ق - 1976م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اسلام و دولت,اخلاق و سیاست,هیات دولت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | JC 49.M27V4A2M3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- گویی کتاب حاضر، مخاطبی خاصّ دارد و رسالهای است که ابوالحسن ماوردى برای یکی از وزیران معاصر خودش نوشته است [۱] و به همین جهت در مقدمه او را با تعبیر «و انت ایها الوزیر أمدّک الله بتوفیقه...» مخاطب قرار میدهد [۲] ولی نام او را مشخص نمیکند و در ادامه نیز از او با عبارت «واعلم ایها الوزیر...» یاد میکند [۳] و تا پایان همین خطاب را ادامه میدهد و مثلا مینویسد: «فاغتنم ایها الوزیر...» [۴]
- محمد سلیمان داود و فوٲد عبدالمنعم احمد با تأکید بر اشتراط اسلام برای کسی که بخواهد وزارت را بر عهده بگیرد، پرسیدهاند: آیا جایز است که ذمّی به عنوان وزیر منصوب شود؟ و پاسخ دادهاند: ابوالحسن ماوردى تعیین ذمی را به عنوان وزیر در «وزارت تنفیذ» -نه در «وزارت تفویض»- جایز میشمارد. [۵] محققان افزودهاند:
- امامالحرمین جوینی این نظر ابوالحسن ماوردى را «عثرة لیس لها مُقیل» (لغزش نابخشودنی) دانسته و افزوده است: همین رأی دلالت دارد که ماوردى دانش کافی ندارد. [۶]
ساختار و محتوا
- این اثر از مقدمه و فصول ذیل تشکیل شده است:
- مقدمه (مقدمات وزارت، طبیعت این منصب، بنیانها و معنای وزارت)
- تنفیذ (تنفیذ اوامر سلطان و جلوگیری از لغزشهای آن و رفع کردن خلل موجود در آن و...)
- مسئولیت وزیر در زمینه دفاع
- إقدام
- پرهیز
- تقلید و عزل (مسئولیت دادن و بازپسگرفتن آن)
- وزارت تنفیذ
- حقّها
- عهدها.
نمونه مباحث
- ای وزیر! باقیمانده زندگی خودت را غنیمت بشمار و زیباترین کارها را انجام بده و سوء سابقه خودت را جبران کن و... [۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.