أخبار الحلاج (من أندر الأصول المخطوط في سیرة الحلاج)
كتاب أخبار الحلاج، تألیف علی بن انجب ساعی بغدادی (متوفی سال 674ق)، اثری است بازمانده از قرن هفتم که به معرفی زندگانی و افکار حسین بن منصور حلاج پرداخته است. تحقیق و تعلیقات کتاب به قلم موفق فوزی الجبر و مقدمه به قلم هادی العلوی، اکرم انطاکی و فائق حویجه است.
| اخبار الحلاج (من أندر الأصول المخطوط في سیرة الحلاج) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ساعی، علی بن انجب (نويسنده)
جبر، موفق فوزی (محقق) علوی، هادی (مقدمهنويس) أنطاکی، أکرم (مقدمهنويس) حویجة، فائق (مقدمهنويس) |
| عنوانهای دیگر | کتاب اخبار الحلاج |
| ناشر | بنیاد شاهنامه فردوسی |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1997م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | حلاج، حسین بن منصور، 234 - 309ق. - تصوف |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۲۷۸/۴/ح۸الف۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب مشتمل بر سه بخش است: مقدمههای علوی، انطاکی و حویجه (در بیش از پنجاه صفحه)، مقدمه محقق و متن اثر.
در مقدمه نخست، تصوف به دو شاخه تصوف اجتماعی و تصوف معرفی (نظری یا علمی) تقسیم شده است. اولین تأثیرگذار در تصوف، ابراهیم بن ادهم نام دارد که برخی لوازم اساسی تصوف، مانند زهد در دنیا و آخرت و کنارهگیری از حکومت به همین شخصیت بازمیگردد. ابن سبعین، ابن عربی و عبدالکریم جیلی از جمله بزرگان تصوف معرفی هستند[۱].
در مقدمه بعدی، شرح کوتاهی از زندگانی حسین بن منصور حلاج ارائه شده است[۲]. عمرو مکی کسی است که در شکلگیری زندگی حلاج و هدایت او به تصوف نقش مهمی داشته است. پس از او نیز جنید بغدادی نقش مهمی داشت[۳]. تصوف، همان حکمت الهی و صوفی، حکیم الهی است. همان گونه که مجموع حروف «صوفی» به حروف ابجد برابر با حروف «الحكيم الإلهي»، عبارت از 186 است[۴].
حلاج پس از آنکه به خرقه تصوف درآمد به شهرهای مختلف از خراسان و ماوراءالنهر و سجستان و کرمان و فارس سفر کرد. مدتی نیز در طالقان، که حکومت شیعی زیدی داشت، ساکن شد، اما ایشان اقامت حلاج را خوش نداشتند؛ لذا به اهواز برگشت و سپس با جماعتی از مریدان به بغداد رفت. وی پس از چند بار حج نمودن، به بغداد برگشت و در آنجا بود که خونش را در راه عقایدش نثار کرد[۵].
حلاج در کتاب طواسین خود میگوید: اگر «الله» را نمیشناسید، آثارش را بشناسید و من آن اثر هستم و من تا ابد به حقیقت حق هستم و اگر مرا بکشید یا به صلیب بکشید یا دست و پایم را قطع کنید، از این ادعای خود برنمیگردم[۶].
در مقدمه «محقق کتاب» به اهمیت این کتاب که سبب شده محققان به شرح و توضیح آن بپردازند، اشاره شده است. همچنین نسخه خطی، اعتبار کتاب و شیوه تحقیق توضیح داده شده است[۷].
در ادامه، متن اثر علی بن انجب ارائه شده است. گفتهها و عبارات حلاج با لفظ «قال» و اشاره به نام قائل کلام ذکر شده است. در ذیل صفحات نیز تعلیقات موفق فوزی الجبر در شرح و توضیح عبارات مشاهده میشود.
پانویس
منابع مقاله
مقدمهها و متن کتاب.