آریایی‌ها و تشکیل نخستین شاهنشاهی ماد در ایران
| آریایی‌ها و تشکیل نخستین شاهنشاهی ماد در ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوری مجیری، مهرداد (نویسنده) |
| ناشر | آوشت |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 4ـ7ـ95687ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
آریایی‌ها و تشکیل نخستین شاهنشاهی ماد در ایران تألیف دکتر مهرداد نوری مجیری (خواجه‌نوری)، آریایی‌ها بعد از گذر از رود سیحون و رسیدن به خوارزم و سپس بلخ به دو شاخه تقسیم شدند که گروهی از آنها به جانب کوه‌های هندوکش حرکت کردند و خود را به شبه‌قارۀ هند رساندند که با اقوام بومی آنجا که ساکنان تمدن سند و دراویدیان بودند، روبرو شدند و توانستند آنها را شکست دهند و تا حوالی پنجاب را تصرف نمایند. گروه دیگر که به داخل نجد ایران حرکت کردند نیز همانند هم‌نژادان هندی خود در ایران با اقوام بومی همچون ایلامیان، کاسیان، گوتیان و... روبرو شدند و توانستند با خشونت کمتر نسبت به آریاییان هندی بر آنها فائق آمده و امپراتوری‌های بزرگی را در این محدوده به وجود آورند.
ساختار
این نوشتار از مقدمه و دو کتاب تشکیل شده است.
گزارش کتاب
میان اقوام متعدد هند و اروپایی، زبان گروه معینی یعنی صرفاً هند و ایرانیان ملقب به آریایی بودند که زمانی دراز در جنوب شرقی زیستگاه وسیع هند و اروپاییان در کنار یکدیگر می‌زیسته‌اند. آنان در آخرین سده‌های هزارۀ سوم ق.م یعنی قبل از مهاجرت‌ها و جابجایی بزرگ‌شان در نوعی اتحاد و همبستگی و شاید هم، زمانی تحت رهبری واحد بودند. البته نه به مثابۀ دولت واحد و نه چندان مطرح منسجم، بلکه با خودمختاری‌های عشیرتی کهن. این اتحاد به‌ویژه زمانی که دشمنی مشترک تهدیدشان می‌کرده، الزامی‌تر گشته است.
اقوام آریایی کشاورز و دام‌پرور بودند و با توجه به بروز تغییرات در شرایط زیست‌محیطی مکان اولیۀ خود و سخت‌شدن زندگی بر آنها ناگزیر آنجا را ترک کردند. دربارۀ خاستگاه و مکان اولیۀ زندگی آنها اختلاف نظر می‌باشد؛ اما احتمالاً مکان اولیه زندگی‌شان استپ‌های جنوب روسیه و شمال دریای خزر و دریای سیاه که دشت‌های اوراسیا گفته می‌شود، بوده است. آریایی‌ها بعد از گذر از رود سیحون و رسیدن به خوارزم و سپس بلخ به دو شاخه تقسیم شدند که گروهی از آنها به جانب کوه‌های هندوکش حرکت کردند و خود را به شبه‌قارۀ هند رساندند که با اقوام بومی آنجا که ساکنان تمدن سند و دراویدیان بودند، روبرو شدند و توانستند آنها را شکست دهند و تا حوالی پنجاب را تصرف نمایند. گروه دیگر که به داخل نجد ایران حرکت کردند نیز همانند هم‌نژادان هندی خود در ایران با اقوام بومی همچون ایلامیان، کاسیان، گوتیان و... روبرو شدند و توانستند با خشونت کمتر نسبت به آریاییان هندی بر آنها فائق آمده و امپراتوری‌های بزرگی را در این محدوده به وجود آورند.
آریاییان ایرانی برای پراکندگی در ایران دو راه اختیار کردند؛ یکی راه شمال به مغرب یعنی دامنه‌های البرز و نواحی ماورای قفقاز تا دامنه‌های کوه الوند و دیگری راهی از شمال شرقی یعنی میان شکاف‌های کوه البرز برای رسیدن به مرکز ایران که دو قبیلۀ مادی و پارسی بودند. قوم ماد که از طرف شمال غربی ایران و دامنه‌های قفقاز به ایران سرازیر شد، بعد از مدتی پراکندگی موفق به ایجاد و تشکیل حکومت واحد در قرن هشتم ق.م شد که اولین شاهنشاهی واحد در آغاز دوران تاریخی در ایران و پایه‌گذار شاهنشاهی عظیم هخامنشی گردید. اهمیت این سلسله به واسطۀ نقشی که به عنوان حلقۀ واسطه انتقال تمدن‌های باستانی آشور و بابل و ایلام در انتقال مضامین تمدن شرقی به شاهنشاهی هخامنشی داشته می‌باشد. شکل‌گیری حکومت واحد بین نظام‌های محلی قبایل مادی و ایجاد ارتش منظم از جمله شاخص‌های این حکومت است.
پادشاهی ماد با اینکه چندان نپایید؛ ولی در جهان ایران باستان نقش مهمی ایفا کرده و پادشاهی مقتدری را بنیاد نهاد که دستاوردهایی چون متحدکردن قبایل ماد، بنیان نخستین ارتش آرایایی‌نژاد در ایران‌زمین، گشودن شهر نینوا و برانداختن دولت بیدادگر آشور از آن جمله است.
در بخش اول این کتاب به آریایی‌ها و کلیات جغرافیایی و تاریخی فلات ایران و باورها و اعتقادات مذهبی آریایی‌ها پرداخته شده است. بخش دوم نیز اختصاص به شاهنشاهی ماد دارد که در ابتدای این بخش دربارۀ کلیات جغرافیایی ـ تاریخی ماد بررسی صورت گرفته و در ادامه به مباحثی چون تاریخ سیاسی ماد، روابط سیاسی و دیپلماسی، فرهنگ و تمدن و هنر این دوره پرداخته شده است.
برای احاطۀ بیشتر بر رویدادهای این دوره اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و هنر در پایان کتاب، به ذکر گا‌ه‌شماری یا کرونولوژی این دوره نیز پرداخته شده که تاریخ وقوع حوادث و زمان وقوع هر رویداد با نهایت سادگی نگاشته شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات