کلیات بسحق اطعمه شیرازی

کلیات بسحق اطعمه شیرازی، مجموعه اشعار جمال‌الدین ابواسحاق حلاج اطعمه شیرازی (متوفی 827ق/1423م یا 830ق/1427م) است که با تصحیح منصور رستگار فسایی، منتشر شده است.

‏کلیات بسحق اطعمه شیرازی
پدیدآوران	بسحاق اطعمه، احمد بن حلاج (نويسنده) رستگار فسایی، منصور (مصحح)
ناشر	بنیاد فارس شناسی ** مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1382ش
چاپ	1
شابک	‎964-6781-78-0
موضوع	شعر فارسی - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ک‎‏8 5685 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کلیات بسحق، ترکیبی از شعر و نثر است و اشعار او نیز از قصیده، غزل، قطعه، رباعی و فردیات، تشکیل شده است. او کلام خود را در غزل، مختصر و مفید می‌داند و می‌نویسد: «چون حکما گفته‌اند اغذیه، کثیر الکیفیه و قلیل ‌الکمیه می‌باید، هنوز اشتهای صادق، باقی بود که دست از غذا بازدارند، ما نیز عدد ابیات غزلیات، از هزار نگذراندیم، تا رغبت مشتهی، صادق‌تر و با امزجه و طبایع، موافق‌تر باشد».

کلیات او، علاوه بر انواع شعر، از چند رساله نثر هم تشکیل شده است که به‌وسیله خود بسحق، در این دیوان، فراهم آمده است و در روزگار خود وی، به شهرت کافی دست یافته است؛ آن‌چنان‌که به قول شاعر، از اقصای بلاد شیراز، می‌آمدند تا شعر و نثر اطعمه را فراچنگ آرند.

دیوان بسحق، مجموعه‌ای از نظم و نثر است که شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

الف)- مقدمه منثور در نظم و تألیف دیوان؛

ب)- قصاید که شامل 5 قصیده به شرح زیر است:

1. سفره کنز الاشتها که خود مقدمه‌ای منثور دارد و پس از آن، قطعه‌ای می‌آید که در آن، سبب نزول سفره کنز الاشتها، مطرح می‌شود؛
2. قصیده آفاق و انفس که در مدح شاه سیف‌الدین سروده است؛
3. قصیده به اقتفا و استقبال این بیت ظهیر فاریابی که:

سپیده‌دم که شدم محرم سرای حضور

شنیدم آیه توبوا إلی الله، از لب حور

1. قصیده در استقبال این بیت خواجوی کرمانی که:

وجه برات شام بر اختر نوشته‌اند

واموال زنگ بر شه خاور نوشته‌اند

1. قصيدة في الكرديات و اللريات که قصیده‌ای است به لهجه محلی شیرازی و در وصف طعام‌ها؛
2. قصیده‌ای که در ضمن خاتمت دیوان آمده و در مدح کجری است.

ج)- ترجیعات: شامل 9 بند که بیت ترجیع آن، چنین است:

ای گرسنگان سفره‌پرداز

وی سوختگان آتش آز

د)- مثنویات: که از دو مثنوی بلند تشکیل شده است:

1. مثنوی اسرار چنگال در بحر «رمل مسدس محذوف»؛
2. مثنوی جنگ‌نامه مزعفر و بغرا که بر وزن شاهنامه فردوسی است.

ه)- غزلیات: جمعا 129 غزل؛

و)- مقطعات؛

ز)- رباعیات؛

ح)- فردیات؛

ط)- مناظره نان و حلوا؛

ی)- آثار منثور.

منابع مقاله

مقدمه مصحح.