۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً '
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً ') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
نویسنده کتاب را مشتمل بر دو بخش کلی دانسته و مباحث را این‌گونه توضیح داده است: | نویسنده کتاب را مشتمل بر دو بخش کلی دانسته و مباحث را این‌گونه توضیح داده است: | ||
# در اولین بخش، به وضعیت انحصاری و استثنایی و غرابت تجربه ایران خواهیم پرداخت. این غرابت حتی قبل از وقوع انقلاب اسلامی در 1357 قابل تشخیص بود، زیرا که تشیع از پایان قرن دهم هجری مذهب رسمی در ایران بوده است. در این بخش، همچنین انواع گرایش‌های شیعی را در رابطه مستقیم با تاریخ ایران و آنچه می‌توانیم «ایرانیت» یا «ایرانیگری» بنامیم، بررسی خواهیم کرد. در واقع، ایرانیت و تشیع دو واقعیت‌اند که با هم تناسب و همخوانی دارند اما با یکدیگر درآمیخته و یکی نمی‌شوند. همه ایرانیان شیعه نیستند و نیز همه شیعیان ایرانی نیستند. شاخصیت نظام حکومتی کنونی ایران این است که می‌کوشد تا ایرانیت را بر اساس تشیع بازسازی کند و در همین حال، عناصر شیعی غیرایرانی را ایرانی نماید. سرانجام در اولین بخش، جنبش‌های شیعی که نه از جهت زبانی و قومی بلکه تنها به لحاظ تاریخ با ایران مرتبط بوده‌اند، مورد مطالعه قرار خواند گرفت، زیرا که تاریخ فرهنگی ایران گستره‌ای خیلی فراتر از مرزهای امپراطوری‌های پیاپی خود –ماوراء‌النهر، هند و...- داشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/6 ر.ک: متن کتاب، ص7-6]</ref>. | # در اولین بخش، به وضعیت انحصاری و استثنایی و غرابت تجربه ایران خواهیم پرداخت. این غرابت حتی قبل از وقوع انقلاب اسلامی در 1357 قابل تشخیص بود، زیرا که تشیع از پایان قرن دهم هجری مذهب رسمی در ایران بوده است. در این بخش، همچنین انواع گرایش‌های شیعی را در رابطه مستقیم با تاریخ ایران و آنچه می‌توانیم «ایرانیت» یا «ایرانیگری» بنامیم، بررسی خواهیم کرد. در واقع، ایرانیت و تشیع دو واقعیت‌اند که با هم تناسب و همخوانی دارند اما با یکدیگر درآمیخته و یکی نمی‌شوند. همه ایرانیان شیعه نیستند و نیز همه شیعیان ایرانی نیستند. شاخصیت نظام حکومتی کنونی ایران این است که می‌کوشد تا ایرانیت را بر اساس تشیع بازسازی کند و در همین حال، عناصر شیعی غیرایرانی را ایرانی نماید. سرانجام در اولین بخش، جنبش‌های شیعی که نه از جهت زبانی و قومی بلکه تنها به لحاظ تاریخ با ایران مرتبط بوده‌اند، مورد مطالعه قرار خواند گرفت، زیرا که تاریخ فرهنگی ایران گستره‌ای خیلی فراتر از مرزهای امپراطوری‌های پیاپی خود –ماوراء‌النهر، هند و...- داشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/6 ر.ک: متن کتاب، ص7-6]</ref>. | ||
# در دومین بخش کوشش می‌شود تا نشان داده شود که برخلاف دیدگاه مشهور، تشیع پدیده‌ای عربی بوده و همچنان عربی باقی مانده است، هرچند که فروع خاص خود را دارد؛ زیرا که به‌رغم این انشعاب‌های پیچیده، قرن بیستم برای شیعیان عرب قرن بیداری محرومان است. در دنیای عرب که طی تاریخی طولانی –چه در دوران نخستین دستگاه‌های خلافت و چه در دوران خلفای عثمانی- تحت حاکمیت‌های سنی به سر برده است، شیعیان همواره تحت ستم، محرومیت و غالباً فقر می‌زیسته‌اند. این بیداری محرومان در جهان عرب به دلیل روح رزمندگی شیعه در حال تجدید حیات، آثار و نتایج سنگینی دربر دارد. در اینجا نیز پیوستگی میان عربیت، تشیع و ژئوپلیتیک را نباید دست‌کم گرفت: بسیاری از این شیعیان در حوزه‌های نفتی زندگی می‌کنند. بدون این‌که بخواهیم میان ژئوپلیتیک منابع و ژئوپلیتیک مذاهب رابطه برقرار کنیم، هرگز نباید فراموش کنیم که تشیع عربی در مناطقی با شرایط ژئوپلیتیک فوق‌العاده حساس حضور دارد. ازاین‌پس در خاورمیانه، چه در سطح حیات سیاسی داخلی و چه در روابط خارجی، هیچ‌چیز نمی‌گذرد مگر این‌که واقعیت‌های شیعی به‌حساب آورده شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/7 همان، ص8-7]</ref>. | # در دومین بخش کوشش می‌شود تا نشان داده شود که برخلاف دیدگاه مشهور، تشیع پدیده‌ای عربی بوده و همچنان عربی باقی مانده است، هرچند که فروع خاص خود را دارد؛ زیرا که به‌رغم این انشعاب‌های پیچیده، قرن بیستم برای شیعیان عرب قرن بیداری محرومان است. در دنیای عرب که طی تاریخی طولانی –چه در دوران نخستین دستگاه‌های خلافت و چه در دوران خلفای عثمانی- تحت حاکمیت‌های سنی به سر برده است، شیعیان همواره تحت ستم، محرومیت و غالباً ً فقر می‌زیسته‌اند. این بیداری محرومان در جهان عرب به دلیل روح رزمندگی شیعه در حال تجدید حیات، آثار و نتایج سنگینی دربر دارد. در اینجا نیز پیوستگی میان عربیت، تشیع و ژئوپلیتیک را نباید دست‌کم گرفت: بسیاری از این شیعیان در حوزه‌های نفتی زندگی می‌کنند. بدون این‌که بخواهیم میان ژئوپلیتیک منابع و ژئوپلیتیک مذاهب رابطه برقرار کنیم، هرگز نباید فراموش کنیم که تشیع عربی در مناطقی با شرایط ژئوپلیتیک فوق‌العاده حساس حضور دارد. ازاین‌پس در خاورمیانه، چه در سطح حیات سیاسی داخلی و چه در روابط خارجی، هیچ‌چیز نمی‌گذرد مگر این‌که واقعیت‌های شیعی به‌حساب آورده شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/7 همان، ص8-7]</ref>. | ||
توال در نتیجه‌گیری کتاب چنین می‌نویسد: تشیع و به‌هرحال آنچه اکنون در ایران مطرح است بر آن است که سخنگوی محرومان جهان سوم و امید و آرمان محکومان زمین باشد. از این رهگذر، این مذهب جهان غرب و ارزش‌های آن را به‌عنوان اهرم‌های مکر و فریب توده‌های محروم محکوم می‌کند. تشیع، سرمایه‌داری را طرد می‌کند همان‌گونه که کمونیسم را مطرود می‌دارد. این موضع سخت تشیع تنها به موقعیت ژئوپلیتیک آن در خاورمیانه مربوط نمی‌شود، بلکه ریشه در محتوای پیام مکتبی مهدوی آن دارد. ما اشتباه می‌کنیم اگر این اراده انقلابی و آرمان تبدیل شدن به نیروی پرچم‌دار محرومان جهان را تنها یک پدیده سطحی تعبیر کنیم. این مذهب قادر است که در درازمدت یک نیروی انفجاری را در ذات خود حمل کند. پس همان‌طور که گفتیم، قدرت این مذهب قبل از همه از پیام بنیادینش نشأت می‌گیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/136 ر.ک: همان، ص136]</ref>. | توال در نتیجه‌گیری کتاب چنین می‌نویسد: تشیع و به‌هرحال آنچه اکنون در ایران مطرح است بر آن است که سخنگوی محرومان جهان سوم و امید و آرمان محکومان زمین باشد. از این رهگذر، این مذهب جهان غرب و ارزش‌های آن را به‌عنوان اهرم‌های مکر و فریب توده‌های محروم محکوم می‌کند. تشیع، سرمایه‌داری را طرد می‌کند همان‌گونه که کمونیسم را مطرود می‌دارد. این موضع سخت تشیع تنها به موقعیت ژئوپلیتیک آن در خاورمیانه مربوط نمی‌شود، بلکه ریشه در محتوای پیام مکتبی مهدوی آن دارد. ما اشتباه می‌کنیم اگر این اراده انقلابی و آرمان تبدیل شدن به نیروی پرچم‌دار محرومان جهان را تنها یک پدیده سطحی تعبیر کنیم. این مذهب قادر است که در درازمدت یک نیروی انفجاری را در ذات خود حمل کند. پس همان‌طور که گفتیم، قدرت این مذهب قبل از همه از پیام بنیادینش نشأت می‌گیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8114/2/136 ر.ک: همان، ص136]</ref>. | ||