پنج سفرنامه
پنج سفرنامه یا سفر به اقلیم عشق، فراهم‌آمده از پنج سفرنامه در اواخر قاجاریه و دورۀ پهلوی اول و مربوط به سال‌های 1298 تا 1365 هجری قمری است و در یک مجلد با تحقیق، تصحیح و گردآوری سید خلیل طاوسی و به مناسبت اولین همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و عراق تدوین شده است. این سفرنامه‌ها را کسانی نوشته‌اند که چندان شهره نیستند و رهسپار عتبات عالیات شده‌اند و دیدنی‌ها و شنیدنی‌های خود را به تفصیل بازگو کرده‌اند.[۱]
| پنج سفرنامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طاوسی، خلیل (نويسنده)
مشتاقی نائینی، علی بن محمد (نويسنده) جامي مهاجراني، حسين (نويسنده) هروي، محمدحسين خان (نويسنده) صلواتي، حيدرعلي (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | روزنامه سفر کربلا ** سفر به اقليم عشق ** سفرنامه خان افغان ** سفرنامه عتبات ** سفرنامه عتبات عالیات |
| ناشر | مؤسسة آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث ** مجمع ذخائر اسلامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1393ش - 2015م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-988-734-0 |
| موضوع | سفرنامه‌های ایرانی - قرن 13ق. - زیارتگاههای اسلامی - عراق - خاطرات - عراق - سیر و سیاحت - قرن 19م. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ط2پ9 1325 DSR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سفرنامه‌ها به ترتیب عبارتند از: سفرنامه (1298ق) از نویسنده‌ای ناشناس (داماد عمیدالملک) است که در مسیر تهران به عتبات تألیف شده است، روزنامه سفر کربلا (1318ه.ق) از میرزا علی‌خان، (از رجال معروف دوره ناصری و مظفری، تدوین‌گر روزنامه «سفر کربلا» است، سفرنامه عتبات (1322ه.ق) از میرزا حسین خان مهاجرانی است که در آن از اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران و عثمانی نوشته است، سفرنامه (1324ق) از خان افغان، محمدحسن‌خان هروی است که بخش بسیاری از نوشته‌های پایانی آن گم شده و یا در نسخه موجود استنساخ نشده است و سفرنامه عتبات عالیات (1365ق) از آیت‌الله حیدرعلی صلواتی است که از ایران و سپس، بصره با قطار به کربلا رفته و به نظم و نثر نوشته است.[۲]
ویژگی‌های این سفرنامه‌ها عبارتند از: توصیف دقیق مکان‌های تاریخی، سیاحتی و زیارتی (بویژه، ساخت حرم‌های عتبات عالیات و امام‌زادگان میان راه و همچنین، آثار باستانی مانند طاق بستان و...[۳]، توجه به اوزان و قیمت‌های در مسیر، شرح وضعیت درمانی و بهداشتی شهرها مانند ساختن بیمارستان در کرمانشاه برای درمان زائران بیمار و قرنطینه‌کردن آنان و احداث حمام‌ها، حمل جنازه به عتبات، میزان هزینه سفر و سوغاتی‌ها و آداب و رسوم شهرهای کربلا و نجف بویژه در روزهای غزا.[۴]
این سفرنامه‌ها از ویژگی نوشتاری بسیار ساده و بی‌تکلف برخوردار است. محقق در بازخوانی متن، برخی از واژه‌هایی که با خط شکستۀ نستعلیق و بسیار ناخوانا نوشته شده بودند، درست کرده است. او از آیین نگارش امروزی (مانند کاربرد نقطه، ویرگول، گیومه و... و همچنین، اصلاح واژه‌هایی مانند به بینیم– ببینیم، جهة– جهت، دوعا– دعا، دوروست– درست) بهره‌گرفته و نیز، واژه‌های نادرست متن را در زیرنویس درج کرده و درست آن‌ها را در متن جای داده است.
فهرست تفصیلی محتوا در آغاز و علاوه بر ارائه نمايه فهرست اعلام و مكان‌ها در پايان كتاب، بسيارى از اشخاص، مكان‌ها و اصطلاحات، با مراجعه به لغت‌نامه دهخدا و فرهنگ معين و منابع و مؤاخذ تاريخى و با استفاده از كتاب‌ها وسايت‌هاى علمى در زير نويس به طور اجمال، بيان شده است. [۵]
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار محقق