۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
[[شهیدی، جعفر|سید جعفر شهیدی]]، در مقدمه خود مینویسد: در بررسی داستانهایی از قبیل غرانیق، شهربانو و... دانستم که بیشتر این وقایع بدان صورت که مورخان دیرین نوشتهاند رخ نداده است و برایم مسلم شد که کمتر حادثه تاریخی است که از رنگ تبلیغاتی امویان و عباسیان و یا تعصبات دینی و مذاهب مختلف برکنار مانده و حقیقت آن دگرگون نشده باشد. ایشان در ادامه میگوید: مورخان پیشین هرچند در ضبط وقایع کوشش بسیاری کرده، ولی در تحلیل و تحقیق آن، چنان که باید رعایت شرایط لازم نشده است... سپس مینویسد: تا آنجا که ممکن بود از تحلیل وقایع عاشورا دریغ نکرده و رویدادها را یکی با دیگری سنجیده و با دیگر وقایع مقایسه کردهام <ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص4</ref> | [[شهیدی، جعفر|سید جعفر شهیدی]]، در مقدمه خود مینویسد: در بررسی داستانهایی از قبیل غرانیق، شهربانو و... دانستم که بیشتر این وقایع بدان صورت که مورخان دیرین نوشتهاند رخ نداده است و برایم مسلم شد که کمتر حادثه تاریخی است که از رنگ تبلیغاتی امویان و عباسیان و یا تعصبات دینی و مذاهب مختلف برکنار مانده و حقیقت آن دگرگون نشده باشد. ایشان در ادامه میگوید: مورخان پیشین هرچند در ضبط وقایع کوشش بسیاری کرده، ولی در تحلیل و تحقیق آن، چنان که باید رعایت شرایط لازم نشده است... سپس مینویسد: تا آنجا که ممکن بود از تحلیل وقایع عاشورا دریغ نکرده و رویدادها را یکی با دیگری سنجیده و با دیگر وقایع مقایسه کردهام <ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص4</ref> | ||
علاوه بر تحلیل وقایع که از ویژگیهای این کتاب ارزشمند است، نویسنده، با وجود اشراف و اطلاع گسترده از وقایع و منابع تاریخی و اشراف به موضوع، کمتر به تاریخنگاری و وقایعنویسی پرداخته و بیشتر کوشیده است با تاریخنگاری و از منظری کموبیش جامعهشناسانه و با رویکردی تازه به این پرسش مهم و محوری کتاب - که عنوان کتاب هم گویای آن است - پاسخ دهد: چه شد و چرا و چگونه بود که پس از پنجاه سال از رحلت پیامبر(ص) جمع کثیری از امت او به فرمان حکومت منسوب به او، آنهم توسط مردم کوفه که از مراکز اصلی شیعیان بود، نواده محبوب و ممتاز پیامبر را که خودشان مصرانه و مشتاقانه دعوت کرده بودند، با آن طرز فجیع کشتند و با خانواده و یاران باتقوای او که برخی از آنان از اصحاب پیامبر(ص) هم بودند، چنان رفتار وحشیانهای کردند که کمتر از وحشیگریهای عصر جاهلیت نبود <ref>آلوستانی مفرد، محسن، پایگاه اینترنتی تبیان</ref> | علاوه بر تحلیل وقایع که از ویژگیهای این کتاب ارزشمند است، نویسنده، با وجود اشراف و اطلاع گسترده از وقایع و منابع تاریخی و اشراف به موضوع، کمتر به تاریخنگاری و وقایعنویسی پرداخته و بیشتر کوشیده است با تاریخنگاری و از منظری کموبیش جامعهشناسانه و با رویکردی تازه به این پرسش مهم و محوری کتاب - که عنوان کتاب هم گویای آن است - پاسخ دهد: چه شد و چرا و چگونه بود که پس از پنجاه سال از رحلت پیامبر(ص) جمع کثیری از امت او به فرمان حکومت منسوب به او، آنهم توسط مردم کوفه که از مراکز اصلی شیعیان بود، نواده محبوب و ممتاز پیامبر را که خودشان مصرانه و مشتاقانه دعوت کرده بودند، با آن طرز فجیع کشتند و با خانواده و یاران باتقوای او که برخی از آنان از اصحاب پیامبر(ص) هم بودند، چنان رفتار وحشیانهای کردند که کمتر از وحشیگریهای عصر جاهلیت نبود <ref>آلوستانی مفرد، محسن، پایگاه اینترنتی تبیان</ref> | ||
مؤلف، تقریباً نیمه اول کتاب را به بیان اهمیت و ضرورت بررسی عمیقانه و دقیقتر قیام عاشورا اختصاص داده و در این راستا پرسشهای دیگر هم مطرح کرده است و مروری بر حوادث نیم قرن اول هجری با اشاره به وقایع قبل از اسلام نموده است؛ نتیجه آن چنین است: | مؤلف، تقریباً نیمه اول کتاب را به بیان اهمیت و ضرورت بررسی عمیقانه و دقیقتر قیام عاشورا اختصاص داده و در این راستا پرسشهای دیگر هم مطرح کرده است و مروری بر حوادث نیم قرن اول هجری با اشاره به وقایع قبل از اسلام نموده است؛ نتیجه آن چنین است: | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
# در دوره پیغمبر و ابوبکر و عمر و عثمان، میدان جنگ در قلمرو کافران و در سرزمینهای غیر عربی بود و عرب علاوه بر آنکه با غیر عرب میجنگید، با کافران پیکار میکرد؛ اما چنانکه نوشتیم در جنگهای جمل، صفین و نهروان مسلمانان روی در روی ایستادند و یکدیگر را کشتند؛ درنتیجه از نظر عدهای که ایمانی ضعیف داشتند، جهاد اسلامی رنگ جنگهای «ایام عرب» را به خود گرفت و خونخواهی جاهلی که محمد(ص) در حجةالوداع آن را زیر پا گذاشت، از نو زنده گشت. | # در دوره پیغمبر و ابوبکر و عمر و عثمان، میدان جنگ در قلمرو کافران و در سرزمینهای غیر عربی بود و عرب علاوه بر آنکه با غیر عرب میجنگید، با کافران پیکار میکرد؛ اما چنانکه نوشتیم در جنگهای جمل، صفین و نهروان مسلمانان روی در روی ایستادند و یکدیگر را کشتند؛ درنتیجه از نظر عدهای که ایمانی ضعیف داشتند، جهاد اسلامی رنگ جنگهای «ایام عرب» را به خود گرفت و خونخواهی جاهلی که محمد(ص) در حجةالوداع آن را زیر پا گذاشت، از نو زنده گشت. | ||
# از سرزمینهای اسلامی، شام دربست طرفدار خاندان امیه بود. مکه و مدینه نسبت به قیام حسین(ع) عکسالعمل قابل توجهی از خود نشان نداد. تنها عراق آنهم کوفه بود که برپا خاست. | # از سرزمینهای اسلامی، شام دربست طرفدار خاندان امیه بود. مکه و مدینه نسبت به قیام حسین(ع) عکسالعمل قابل توجهی از خود نشان نداد. تنها عراق آنهم کوفه بود که برپا خاست. | ||
# هرچند گروهی از مردم عراق بهخاطر عرق دینی و حمیت اسلام طالب برگشت حکومت عادلانه و تجدید سنت عصر پیغمبر بودند، اما سران قبیلهها و اشراف که سررشته کارها به دست آنان بود، تا این درجه حسن نیت نداشتند. چنانکه بارها گفتیم آنها میخواستند عراق پیروز شود تا کینه خود را از شام بگیرند. اما حساب آن را نکرده بودند، که شام برابر چنین جسارتی و جرأتی چه عکسالعملی نشان میدهد. همین که دیدند شام با فرستادن پسر زیاد، مراقب اوضاع عراق است، جهت خود را تغییر دادند و اطاعت یزید را بر طاعت پسر پیغمبر مقدم شمردند. از فصل 14 که با مرگ معاویه در سال 60ق شروع میشود تا پایان کتاب در حقیقت بخش دوم محسوب میشود که مدت زمان کمتری را فرامیگیرد و ازاینرو با تفصیل بیشتر و تحلیل کمتر به حوادث نزدیک به قیام عاشورا تا اندکی پس از آن و روی کار آمدن حجاج در عراق پرداخته است <ref>ر.ک: همان</ref> | # هرچند گروهی از مردم عراق بهخاطر عرق دینی و حمیت اسلام طالب برگشت حکومت عادلانه و تجدید سنت عصر پیغمبر بودند، اما سران قبیلهها و اشراف که سررشته کارها به دست آنان بود، تا این درجه حسن نیت نداشتند. چنانکه بارها گفتیم آنها میخواستند عراق پیروز شود تا کینه خود را از شام بگیرند. اما حساب آن را نکرده بودند، که شام برابر چنین جسارتی و جرأتی چه عکسالعملی نشان میدهد. همین که دیدند شام با فرستادن پسر زیاد، مراقب اوضاع عراق است، جهت خود را تغییر دادند و اطاعت یزید را بر طاعت پسر پیغمبر مقدم شمردند. از فصل 14 که با مرگ معاویه در سال 60ق شروع میشود تا پایان کتاب در حقیقت بخش دوم محسوب میشود که مدت زمان کمتری را فرامیگیرد و ازاینرو با تفصیل بیشتر و تحلیل کمتر به حوادث نزدیک به قیام عاشورا تا اندکی پس از آن و روی کار آمدن حجاج در عراق پرداخته است <ref>ر.ک: همان</ref> | ||
کتاب با قیام مختار و کشته شدن او و ناآرامیهای دوباره عراق و ورود حجاج به کوفه پایان یافته است. | کتاب با قیام مختار و کشته شدن او و ناآرامیهای دوباره عراق و ورود حجاج به کوفه پایان یافته است. |
ویرایش