۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'پيرنيا، علي' به 'پیرنیا، علی'
جز (جایگزینی متن - 'رده:سال97-1تیر الی31' به '') |
جز (جایگزینی متن - 'پيرنيا، علي' به 'پیرنیا، علی') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[حکیم زجاجی]] (شاعر) | [[حکیم زجاجی]] (شاعر) | ||
[[ | [[پیرنیا، علی]] (مصحح) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =PIR 5178 /ه8 1390 | | کد کنگره =PIR 5178 /ه8 1390 | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''همایون‌نامه (تاریخ منظوم)، نیمه نخست '''، اثر سراینده قرن هفتم، [[حکیم زجاجی]]، منظومه مفصلی در بحر متقارب است که ظاهراً حدود شصت هزار بیت دارد و مطالب آن با گزارش ولادت پیامبر اکرم(ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز می‌شود و با نبرد ارسلان بن طغرل سلجوقی با برادرش محمد، پایان می‌پذیرد<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. | '''همایون‌نامه (تاریخ منظوم)، نیمه نخست '''، اثر سراینده قرن هفتم، [[حکیم زجاجی]]، منظومه مفصلی در بحر متقارب است که ظاهراً حدود شصت هزار بیت دارد و مطالب آن با گزارش ولادت پیامبر اکرم(ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز می‌شود و با نبرد ارسلان بن طغرل سلجوقی با برادرش محمد، پایان می‌پذیرد<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. | ||
این اثر توسط [[ | این اثر توسط [[پیرنیا، علی|علی پیرنیا]] مورد تصحیح قرار گرفته است. | ||
==زمان نگارش== | ==زمان نگارش== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
این اثر به‌لحاظ موضوعی از منظومه‌های دینی و تاریخیِ پیرو شاهنامه است و در متنِ ابیاتِ آن اشاره آشکاری به نام خودش وجود ندارد؛ لیکن در سرعنوان (سرنویسِ) یکی از بخش‌های نیمه نخستِ آن در نسخه متن، «همایون‌نامه» نامیده شده است<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. شاید «همایون‌نامه» نامیده شدن این منظومه به احترام و مبارکی سرگذشت حضرت محمد(ص) و رویدادهای آغاز اسلام است و چون منظومه با داستان تولد ایشان آغاز می‌شود و آراسته به نام رسول اکرم(ص) است، با واژه «همایون» نام‌گذاری شده است<ref>ر.ک: همان، 1392، ص57</ref>. | این اثر به‌لحاظ موضوعی از منظومه‌های دینی و تاریخیِ پیرو شاهنامه است و در متنِ ابیاتِ آن اشاره آشکاری به نام خودش وجود ندارد؛ لیکن در سرعنوان (سرنویسِ) یکی از بخش‌های نیمه نخستِ آن در نسخه متن، «همایون‌نامه» نامیده شده است<ref>ر.ک: آیدنلو، سجاد، 1393، ص2</ref>. شاید «همایون‌نامه» نامیده شدن این منظومه به احترام و مبارکی سرگذشت حضرت محمد(ص) و رویدادهای آغاز اسلام است و چون منظومه با داستان تولد ایشان آغاز می‌شود و آراسته به نام رسول اکرم(ص) است، با واژه «همایون» نام‌گذاری شده است<ref>ر.ک: همان، 1392، ص57</ref>. | ||
به‌لحاظ سبک ادبی، [[ | به‌لحاظ سبک ادبی، [[پیرنیا، علی|پیرنیا]] شیوه شاعری [[حکیم زجاجی|زجاجی]] را ادامه سبکی می‌داند که شاعران نامور آذربایجان در نیمه دوم قرن ششم بدان شعر می‌سرودند؛ شاعرانی چون ابوالعلای گنجوی، قوامی گنجوی، فلکی شروانی، خاقانی شروانی و نظامی گنجوی. از منظر موضوع و قالب نیز پیرو فردوسی بوده و چندان به کار حکیم توس نزدیک شده و با شعر او خو گرفته که گاه مصرع یا بیتی از شاهنامه را عیناً و یا با پسوپیش کردن برخی واژه‌ها از آن خود کرده است؛ به‌عنوان‌مثال در بیت زیر آثار تأثیر شاهنامه در آن مشهود است: | ||
[[حکیم زجاجی|زجاجی]] می‌گوید: | [[حکیم زجاجی|زجاجی]] می‌گوید: | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
فهرست محتویات در ابتدا و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | فهرست محتویات در ابتدا و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است. | ||
این اثر از دو نیمه تشکیلشده است. مصحح کتاب، [[ | این اثر از دو نیمه تشکیلشده است. مصحح کتاب، [[پیرنیا، علی|علی پیرنیا]] نسخه‌ای از نیمه دوم منظومه در کتابخانه دانشگاه پیشاور می‌یابد و اقدام به تصحیح آن می‌کند و ازآنجاکه کوشش‌های وی برای یافتن نیمه نخست منظومه به جایی نمی‌رسد، به چاپ نیمه دوم اکتفا می‌کند. حاصل آنکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال ١٣٨٣خورشیدی، نیمه دوم را در دو مجلد به چاپ می‌رساند. | ||
هنگامی که کارهای مربوط به حروفنگاری و نمونه‌خوانی نیمه دوم منظومه رو به پایان بوده، [[ | هنگامی که کارهای مربوط به حروفنگاری و نمونه‌خوانی نیمه دوم منظومه رو به پایان بوده، [[پیرنیا، علی|پیرنیا]] نشانه‌هایی از نیمه نخست منظومه را در ایروان ارمنستان، کتابخانه ماتناداران، ردیابی می‌کند. برای دستیابی به نسخه و ارائه استنتاخی دقیق از آن به‌ناچار دو بار به ارمنستان سفر می‌کند و چندی در ایروان ماندگار می‌شود و سرانجام پس از سالها تلاش جهت تصحیح این بخش، در نهایت در سال ١٣٩٠، نیمه نخست تاریخ منظوم زجاجی (همایون‌نامه) به اهتمام انتشارات میراث مکتوب و همانند نیمه دوم در دو مجلد انتشار می‌یابد؛ بنابراین یک دوره چهار جلدی از کل منظومه در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد<ref>ر.ک: همان، ص40 و 41</ref>. | ||
مصحح در ابتدای کتاب چند تصویر از نسخ خطی مورد استفاده خویش را به معرض نمایش درآورده است<ref>یادداشت، صفحه سی‌وپنج - سی‌ونه</ref>. | مصحح در ابتدای کتاب چند تصویر از نسخ خطی مورد استفاده خویش را به معرض نمایش درآورده است<ref>یادداشت، صفحه سی‌وپنج - سی‌ونه</ref>. | ||