نورعلی‌شاه، محمدعلی طبسی
| نام | نورعلی‌شاه، محمدعلی طبسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | میرزا عبدالحسین طبسی |
| متولد | حدود 1160ق |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1212ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE18742AUTHORCODE |
محمدعلی طبسی (حدود 1160-1212ق)، ملقب به نورعلی‌شاه اول، از مشایخ تصوف در سلاسل نعمت اللهی (از جمله سلسله نعمت اللهی سلطانعلی‌شاهی گنابادی) که از سلاسل معروفیه است.
ولادت
تاریخ ولادت نورعلی‌شاه را برخی در حدود سال ۱۱۷۱، تخمین زده‌اند و بعضی گفته‌اند: «سال تولد او روشن نیست و کتب سیر و تواریخ، صراحتی در این‌باره ندارد».
بعضی سن او را حدود چهل سال تخمین زده‌اند، ولی ضمن مطالعه دیوان اشعار وی حدسشان به اینجا رسیده که سن او از چهل متجاوز و به حدود پنجاه سال هم رسیده است.
با در نظر گرفتن تاریخ وفات وی که به سال 1212ق، اتفاق افتاده، با این گمان تاریخ تولد ایشان را می‌توان در حدود سال 1160ق، دانست[۱].
او فرزند میرزا عبدالحسین طبسی و از مریدان شاه سیّد علیرضا دکنی بود که به‌همراه پدرش توسط معصوم‌علی‌شاه، قدم در وادی سلوک نهادند و هر دو مورد توجّه خاصّ معصوم‌علی‌شاه بودند و از سوی وی اجازه ارشاد یافتند. نورعلی‌شاه اوّل، شیخ‌المشایخ دوم در زمان قطبیت شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) بود[۲].
در خصوص محلّ تولّد وی و پدرش نیز اختلاف جود دارد؛ برخی، اجداد او را را از اهالی خراسان دانسته و گفته‌اند: جدّش به اصفهان مهاجرت کرد و پدرش پس از این مهاجرت متولّد شد و وی نیز متولّد اصفهان است. بعضی، خاندان وی را اصالتاً از اهالی طبس معرّفی کرده‌اند و گفته‌اند: وی به‌همراه پدر در جستجوی راه حقیقت به اصفهان و شیراز مهاجرت کردند. برخی گفته‌اند: «تحقیق آن است که پدر او از برای علوم مصطلحه به اصفهان آمد و همان جا متوطن و متأهّل شده است».
برخی نیز خاندان وی را از تون (فردوس کنونی) و نورعلی‌شاه و پدرش را متولّد اصفهان می‌دانند.
اجداد نورعلی‌شاه غالباً صاحب علم و کمالات بوده‌اند[۳].
تحصیل
نورعلی‌شاه در روزگار جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت[۴].
منصب معنوی
پس از فوت پدرش در سال ۱۱۹۹ق، معصوم‌علی‌شاه با اجازه‌ای که از طرف قطب سلسله نعمت‌اللهی شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلی‌شاه دکنی) داشت، وی را به‌عنوان جانشین خود و شیخ‌المشایخ رضاعلی‌شاه دکنی انتخاب کرد[۵].
مسافرت
پس از قتل معصوم‌علی‌شاه، نورعلی‌شاه در بسیاری از بلاد مسافرت کرد و در هر دیار بود به سبب استقبال بسیار از او مورد آزار مخالفان عرفان و تصوّف واقع می‌شد. عاقبت در عتبات عالیات سکونت گزید و برای زائران سقایی می‌کرد. پس از مدّتی در کربلا مورد آزار عدّه‌ای واقع شد و به بغداد مهاجرت کرد و در بغداد مورد احترام احمد پاشا حاکم آن شهر قرار گرفت[۶].
وفات
وی در دوران اقامتش در کربلا به دسیسه‌چینی عدّه‌ای دو بار به‌وسیله زهر به جانش سوء قصد شد، ولی کارگر نیفتاد و مرگ وی به سال ۱۲۱۲ق، در موصل، اتفاق افتاد. البته برخی، سوء قصد به جان او را سه بار و هر سه بار را در «موصل» دانسته و گفته‌اند که آخرین بار منجر به شهادت وی شده است[۷].
آثار
- رساله جامع الأسرار به طرز گلستان؛
- رساله اصول و فروع دین؛
- تفسیر منظوم سوره بقره؛
- تفسیر منظوم خطبة البيان؛
- کبرای منطق به‌صورت نظم؛
- رساله‌ای منظوم در حالات سیدالشهداء موسوم به روضة الشهداء (این غیر از روضة الشهداء کاشفی است)؛
- دو دیوان شعر که در یکی «نورعلی» و در دیگری «نور» تخلّص کرده است؛
- مثنوی جنات الوصال؛
- رساله در علم کیمیا[۸].
پانویس
منابع مقاله
- نوربخش، جواد، پیشگفتار «دیوان اشعار نورعلی‌شاه اصفهانی»، به سعی دکتر جواد نوربخش، یلداقلم، تهران، 1380ش.
- ویکی‌پدیای فارسی، نورعلی‌شاه اول، به آدرس: