نم یم قرآن‌شناسی عرفانی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR13189J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۵: خط ۵۵:




نويسنده در مقدمه‌اش كه آن را در تاريخ هفتم فروردين 1385 نوشته چند نكته را يادآور شده است: 1- شناخت قرآن به عنوان بهترين و كامل‌ترين كتاب آسمانى براى مسلمانان، و به عنوان يكى از كتب آسمانى براى غيرمسلمانان از اهم مسائل علمى و زندگى انسانى مى‌باشد. آنكه مى‌خواهد از قرآن پيروى كند بايد اول آن را در حد توان خود بشناسند سپس طبق شناخت خود از آن پيروى كند. كسى كه قرآن را قبول ندارد نيز بايد در حد خود آن را مطالعه كرده و شناختى حاصل كند سپس قبول يا رد بكند؛ بدين‌جهت شناخت اين كتاب آسمانى براى هر انسانى خصوصاً براى قشر تحصيل كرده واجب است. 2- كتاب حاضر قطره‌اى از درياى بيكران معارف قرآنى است كه براى آشنايى قرآن دوستان خصوصاً دانشجويان بسيار مفيد و لازم است. هر مسلمانى لااقل در حد كتاب حاضر از قرآن كريم بايد اطلاعات داشته باشد. 3- اين كتاب علاوه بر آنچه از مؤلف است، از دانشمندان و مفسرين گرانقدر معاصر نيز مقالاتى در خصوص قرآن آورده و فراخور حال خوانندگان نسل حاضر آنها را خلاصه و مقدارى ويرايش كرده است. بخشى از اين كتاب در قالب جزوه بارها در دانشگاه آزاد اسلامى واحد كرج براى دانشجويان تدريس شده است (مقدمه كتاب، ص9- 10).
نويسنده در مقدمه‌اش كه آن را در تاريخ هفتم فروردين 1385 نوشته چند نكته را يادآور شده است: 1- شناخت قرآن به عنوان بهترين و كامل‌ترين كتاب آسمانى براى مسلمانان، و به عنوان يكى از كتب آسمانى براى غيرمسلمانان از اهم مسائل علمى و زندگى انسانى مى‌باشد. آنكه مى‌خواهد از قرآن پيروى كند بايد اول آن را در حد توان خود بشناسند سپس طبق شناخت خود از آن پيروى كند. كسى كه قرآن را قبول ندارد نيز بايد در حد خود آن را مطالعه كرده و شناختى حاصل كند سپس قبول يا رد بكند؛ بدين‌جهت شناخت اين كتاب آسمانى براى هر انسانى خصوصاً براى قشر تحصيل كرده واجب است. 2- كتاب حاضر قطره‌اى از درياى بيكران معارف قرآنى است كه براى آشنايى قرآن دوستان خصوصاً دانشجويان بسيار مفيد و لازم است. هر مسلمانى لااقل در حد كتاب حاضر از قرآن كريم بايد اطلاعات داشته باشد. 3- اين كتاب علاوه بر آنچه از مؤلف است، از دانشمندان و مفسرين گرانقدر معاصر نيز مقالاتى در خصوص قرآن آورده و فراخور حال خوانندگان نسل حاضر آنها را خلاصه و مقدارى ويرايش كرده است. بخشى از اين كتاب در قالب جزوه بارها در دانشگاه آزاد اسلامى واحد كرج براى دانشجويان تدريس شده است <ref>مقدمه كتاب، ص9- 10</ref>.


درباره محتواى اثر به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:
درباره محتواى اثر به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:
خط ۶۳: خط ۶۳:
چونكه در جان رفت جان ديگر شود* جان كه ديگر شد جهان ديگر شود.
چونكه در جان رفت جان ديگر شود* جان كه ديگر شد جهان ديگر شود.


فضيل عياض كه تا ديروز رهزنى مى‌كرد غير از فضيل عياض امروزى است كه آيه قرآن را شنيده است. زيرا قرآن او را منقلب كرده است. قرآن وقتى در قلب جاى گيرد قلب را منقلب مى‌كند و قلب كه منقلب شد آدم منقلب مى‌شود؛ زيرا آدميّت آدمى به قلب اوست. ''' إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آياتُهُ زادَتْهُمْ إِيماناً '''(انفال/ 2) «همانا مؤمنين كسانى هستند كه وقتى خدا را ياد مى‌كنند دلشان نرم مى‌شود و هنگامى كه آيات الهى برايشان خوانده مى‌شود ايمانشان زياد مى‌گردد» (متن كتاب، ص36- 37).
فضيل عياض كه تا ديروز رهزنى مى‌كرد غير از فضيل عياض امروزى است كه آيه قرآن را شنيده است. زيرا قرآن او را منقلب كرده است. قرآن وقتى در قلب جاى گيرد قلب را منقلب مى‌كند و قلب كه منقلب شد آدم منقلب مى‌شود؛ زيرا آدميّت آدمى به قلب اوست. ''' إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آياتُهُ زادَتْهُمْ إِيماناً '''<ref>انفال/ 2</ref> «همانا مؤمنين كسانى هستند كه وقتى خدا را ياد مى‌كنند دلشان نرم مى‌شود و هنگامى كه آيات الهى برايشان خوانده مى‌شود ايمانشان زياد مى‌گردد» <ref>متن كتاب، ص36- 37</ref>.


2. نويسنده در بخش دوم با يادآورى اينكه غور در قرآن منوط است بر فهم زبان قرآن و آشنا شدن با فرهنگ آن، لذا يادگيرى روخوانى قرآن در درجه اول و فهم معانى الفاظ در درجه دوم از ضروريّات يك مسلمان است، افزوده است به اين جهت ما بخش تجويد قرآن را كه گزيده‌اى است از كتاب مرحوم علامه ابوالحسن شعرانى، استادِ استاد ما حضرت آيت‌الله حسن حسن‌زاده آملى است براى خوانندگان عزيز انتخاب كرده‌ايم (همان، ص72).
2. نويسنده در بخش دوم با يادآورى اينكه غور در قرآن منوط است بر فهم زبان قرآن و آشنا شدن با فرهنگ آن، لذا يادگيرى روخوانى قرآن در درجه اول و فهم معانى الفاظ در درجه دوم از ضروريّات يك مسلمان است، افزوده است به اين جهت ما بخش تجويد قرآن را كه گزيده‌اى است از كتاب مرحوم علامه ابوالحسن شعرانى، استادِ استاد ما حضرت آيت‌الله حسن حسن‌زاده آملى است براى خوانندگان عزيز انتخاب كرده‌ايم <ref>همان، ص72</ref>.


3. نويسنده، فهرستى از سوره‌هاى قرآن كريم را بر اساس ترتيب نزول آورده است (ر.ك: همان، ص101- 103)؛ در اين فهرست 113 سوره مشخص شده است ولى معلوم نشده كه سوره 114 چه زمانى نازل شده است.
3. نويسنده، فهرستى از سوره‌هاى قرآن كريم را بر اساس ترتيب نزول آورده است <ref>ر.ك: همان، ص101- 103</ref>؛ در اين فهرست 113 سوره مشخص شده است ولى معلوم نشده كه سوره 114 چه زمانى نازل شده است.


4. نويسنده در بخش سوم، كتاب قرآن در اسلام نوشته علامه طباطبايى را خلاصه و ويراسته كرده و براى تكميل مباحث كتاب آورده است. از جمله در اين بخش چنين آمده است: قرآن مجيد از هر گونه تحريفى محفوظ است. تاريخ قرآن مجيد از روز نزول تا امروز كاملاً روشن است؛ پيوسته سور و آيات قرآنى ورد زبان مسلمانان بوده و دست‌به‌دست مى‌گشته است. و همه مى‌دانيم كه قرآنى كه در دست ما است، همان قرآنى است كه چهارده قرن پيش به پيغمبر اكرم(ص) تدريجاً نازل شده است. با اين وصف نبايد قرآن مجيد در اعتبار و ثبوت واقعيت خود نيازمند تاريخ باشد؛ اگرچه تاريخش هم روشن است؛ زيرا كتابى كه مدعى است كه كلام خدا بوده و در اين دعوى، به متن خودش استدلال مى‌كند و به مقام تحدى برآمده همه انس و جن را از آوردن مثل خود عاجز مى‌داند، ديگر نمى‌شود در اثبات اينكه كلام خداست و تحريف و تغييرى به آن عارض نشده نياز به دليلى يا شاهدى غير از خودش پيدا كند؛ يا در ثبوت اعتبار، به تصديق و تاييد شخصى يا مقامى پناهنده شود (همان، ص111- 112).
4. نويسنده در بخش سوم، كتاب قرآن در اسلام نوشته علامه طباطبايى را خلاصه و ويراسته كرده و براى تكميل مباحث كتاب آورده است. از جمله در اين بخش چنين آمده است: قرآن مجيد از هر گونه تحريفى محفوظ است. تاريخ قرآن مجيد از روز نزول تا امروز كاملاً روشن است؛ پيوسته سور و آيات قرآنى ورد زبان مسلمانان بوده و دست‌به‌دست مى‌گشته است. و همه مى‌دانيم كه قرآنى كه در دست ما است، همان قرآنى است كه چهارده قرن پيش به پيغمبر اكرم(ص) تدريجاً نازل شده است. با اين وصف نبايد قرآن مجيد در اعتبار و ثبوت واقعيت خود نيازمند تاريخ باشد؛ اگرچه تاريخش هم روشن است؛ زيرا كتابى كه مدعى است كه كلام خدا بوده و در اين دعوى، به متن خودش استدلال مى‌كند و به مقام تحدى برآمده همه انس و جن را از آوردن مثل خود عاجز مى‌داند، ديگر نمى‌شود در اثبات اينكه كلام خداست و تحريف و تغييرى به آن عارض نشده نياز به دليلى يا شاهدى غير از خودش پيدا كند؛ يا در ثبوت اعتبار، به تصديق و تاييد شخصى يا مقامى پناهنده شود <ref>همان، ص111- 112</ref>.


5. همچنين نويسنده در بخش چهارم، كتاب «فصل الخطاب في عدم تحريف كتاب رب الارباب» نوشته علامه شعرانى را كه آن را آيت‌الله حسن حسن زاده آملى تحت عنوان «قرآن هرگز تحريف نشده» ترجمه كرده، تلخيص و ويرايش كرده است. به عنوان نمونه درباره توقيفى بودن آيات و سوره‌ها چنين نوشته است: شيعه و سنّى از پيغمبراكرم(ص) در اين مورد ده‌ها حديث روايت كرده‌اند كه همه گوياى آنند كه قبل از درگذشت رسول خدا(ص) از اين دنيا، سوره‌هاى قرآن مُنَظّم و مرتب شده بوده، كه مردم آنها را به نامهايشان مى‌شناختند و نيازى به آن نيست كه تمام اخبارى را كه در فضيلت سوره‌ها وارد شده نقل كنيم (همان، ص132).
5. همچنين نويسنده در بخش چهارم، كتاب «فصل الخطاب في عدم تحريف كتاب رب الارباب» نوشته علامه شعرانى را كه آن را آيت‌الله حسن حسن زاده آملى تحت عنوان «قرآن هرگز تحريف نشده» ترجمه كرده، تلخيص و ويرايش كرده است. به عنوان نمونه درباره توقيفى بودن آيات و سوره‌ها چنين نوشته است: شيعه و سنّى از پيغمبراكرم(ص) در اين مورد ده‌ها حديث روايت كرده‌اند كه همه گوياى آنند كه قبل از درگذشت رسول خدا(ص) از اين دنيا، سوره‌هاى قرآن مُنَظّم و مرتب شده بوده، كه مردم آنها را به نامهايشان مى‌شناختند و نيازى به آن نيست كه تمام اخبارى را كه در فضيلت سوره‌ها وارد شده نقل كنيم <ref>همان، ص132</ref>.


6. نويسنده پس از ذكر اين روايت از ابن عباس كه از على(ع) پرسيدم چرا در سرآغاز سوره برائت «بسم اللّه الرحمن الرحيم» نوشته نشده است؟ در پاسخم فرمود: چون بسم اللّه پناه است و در برائت از مشركان، پناهى براى آنان نيست زيرا فرمان دست بر قبضه شمشير زدن و بر فرق مشركين كوبيدن نازل شده است، افزوده است: قول معتبر در پاسخ اين پرسش چنين است كه چون بسم الله با اين سوره نازل نشده است و آنچه در اين روايت آمده حكمت آن است نه علتش (ر.ك: همان، ص141- 142).
6. نويسنده پس از ذكر اين روايت از ابن عباس كه از على(ع) پرسيدم چرا در سرآغاز سوره برائت «بسم اللّه الرحمن الرحيم» نوشته نشده است؟ در پاسخم فرمود: چون بسم اللّه پناه است و در برائت از مشركان، پناهى براى آنان نيست زيرا فرمان دست بر قبضه شمشير زدن و بر فرق مشركين كوبيدن نازل شده است، افزوده است: قول معتبر در پاسخ اين پرسش چنين است كه چون بسم الله با اين سوره نازل نشده است و آنچه در اين روايت آمده حكمت آن است نه علتش <ref>ر.ك: همان، ص141- 142</ref>.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==




براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست مطالب در ابتدا، فهرست منابع و اعلام در انتهاى كتاب آمده است؛ ولى متأسفانه فهرست‌هاى فنى ديگر (آيات، روايات، اصطلاحات و ...) تنظيم نشده است. كتاب حاضر مستند است و نويسنده عناوين منابع مورد نظرش را همراه با شماره جلد و صفحه در پاورقى مشخص كرده است(مثلاً همان، ص13، پاورقى 1 و ص14، پاورقى 1 و ص15، پاورقى 1- 2) و گاهى نام و نشان آيات قرآن را مشخص كرده است (مثلاً: همان، ص17، پاورقى1- 6 و ص18 پاورقى1 و 2 و ص19 پاورقى1- 3) و گاهى توضيحى افزوده است (مثلاً همان، ص28، پاورقى1 و ص117، پاورقى1 و ص127، پاورقى1) ولى پاورقى انتقادى مشاهده نشد. متأسفانه نويسنده مشخصات كامل منابع را در كتاب‌نامه ذكر نكرده و به ذكر نام كتاب و نويسنده آن اكتفا كرده است (ر.ك: همان، ص156).
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست مطالب در ابتدا، فهرست منابع و اعلام در انتهاى كتاب آمده است؛ ولى متأسفانه فهرست‌هاى فنى ديگر (آيات، روايات، اصطلاحات و ...) تنظيم نشده است. كتاب حاضر مستند است و نويسنده عناوين منابع مورد نظرش را همراه با شماره جلد و صفحه در پاورقى مشخص كرده است<ref>مثلاً همان، ص13، پاورقى 1 و ص14، پاورقى 1 و ص15، پاورقى 1- 2</ref> و گاهى نام و نشان آيات قرآن را مشخص كرده است <ref>مثلاً: همان، ص17، پاورقى1- 6 و ص18 پاورقى1 و 2 و ص19 پاورقى1- 3</ref> و گاهى توضيحى افزوده است <ref>مثلاً همان، ص28، پاورقى1 و ص117، پاورقى1 و ص127، پاورقى1</ref> ولى پاورقى انتقادى مشاهده نشد. متأسفانه نويسنده مشخصات كامل منابع را در كتاب‌نامه ذكر نكرده و به ذكر نام كتاب و نويسنده آن اكتفا كرده است <ref>ر.ك: همان، ص156</ref>.


==پانويس ==
<references />
== منابع مقاله ==
== منابع مقاله ==


مقدمه و متن كتاب.
مقدمه و متن كتاب.
خط ۹۲: خط ۹۳:
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
[[رده:درباره قرآن]]
[[رده:درباره قرآن]]
۵۳٬۳۲۷

ویرایش