نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - 'سید احمد حسینی' به 'سید احمد حسینی ')
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۲۴: خط ۲۴:




'''نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم(ع) '''، اثر [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، کتابی است پیرامون زندگی‌نامه و شهادت امام حسین(ع) که به زبان عربی و در سال 1335ق، نوشته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص552 </ref>.
'''نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم(ع) '''، اثر [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، کتابی است پیرامون زندگی‌نامه و شهادت امام حسین(ع) که به زبان عربی و در سال 1335ق، نوشته شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص552 </ref>


کتاب‌ «نفثة المصدور في ما يتجدد به حزن يوم العاشور»، اثر خود نویسنده که به‌منزله تکمله اثر حاضر می‌باشد نیز در پایان‌ کتاب چاپ و ضمیمه شده است.
کتاب‌ «نفثة المصدور في ما يتجدد به حزن يوم العاشور»، اثر خود نویسنده که به‌منزله تکمله اثر حاضر می‌باشد نیز در پایان‌ کتاب چاپ و ضمیمه شده است.


آنچه باعث اهمیت کتاب می‌شود، آن است که نویسنده برای نگارش این کتاب تقریباً تمامی مقاتل و کتب تاریخی گذشته را دیده است و در جزئی‏ترین حوادث مربوط به کربلا، آرای پیشینیان قبل از خود را با ذکر مآخذ آن می‏آورد و گاهی آنها را هم نقد می‏کند و هرجا که بر اساس نگرش اخباری خود اشکالی می‏بیند، با صراحت به تبیین و رد آن می‏پردازد<ref>موسوی، سید ناصر، 1395</ref>.
آنچه باعث اهمیت کتاب می‌شود، آن است که نویسنده برای نگارش این کتاب تقریباً تمامی مقاتل و کتب تاریخی گذشته را دیده است و در جزئی‏ترین حوادث مربوط به کربلا، آرای پیشینیان قبل از خود را با ذکر مآخذ آن می‏آورد و گاهی آنها را هم نقد می‏کند و هرجا که بر اساس نگرش اخباری خود اشکالی می‏بیند، با صراحت به تبیین و رد آن می‏پردازد<ref>موسوی، سید ناصر، 1395</ref>


اثر حاضر که با زحمات بسیار و تفحص و تتبع کم‌نظیر نویسنده به‌ رشته تحریر درآمده، خلأ ناشی از فقدان کتابیجامع و بیان‌کننده چهره واقعی و حقیقی‌ انقلاب‌ اسلامی امام حسین(ع) و حادثه خونبار کربلا را تا اندازه‌ای پر کرد<ref>ر.ک: میرشریفی، سید علی، 1365، ص62</ref>.
اثر حاضر که با زحمات بسیار و تفحص و تتبع کم‌نظیر نویسنده به‌ رشته تحریر درآمده، خلأ ناشی از فقدان کتابیجامع و بیان‌کننده چهره واقعی و حقیقی‌ انقلاب‌ اسلامی امام حسین(ع) و حادثه خونبار کربلا را تا اندازه‌ای پر کرد<ref>ر.ک: میرشریفی، سید علی، 1365، ص62</ref>


==ساختار==
==ساختار==
کتاب با دو مقدمه از [[حسینی اشکوری، احمد|سید احمد حسینی]]  و نویسنده آغاز و مطالب در پنج باب و یک خاتمه، تنظیم شده است.
کتاب با دو مقدمه از [[حسینی اشکوری، احمد|سید احمد حسینی]]  و نویسنده آغاز و مطالب در پنج باب و یک خاتمه، تنظیم شده است.


نویسنده، بیش از هیجده کتاب‌ مشهور معتبر‌ را مورد‌ استفاده قرار داده که در بین آنها کتب خطی هم‌ به‌ چشم می‌خورد. وی چنان با مهارت متون این کتب را گلچین و بعد تنظیم و تحریر نموده است که‌ در بدو نظر‌ توهم‌ می‌شود‌ کلیه مطالب از خود اوست‌<ref>ر.ک: همان</ref>.
نویسنده، بیش از هیجده کتاب‌ مشهور معتبر‌ را مورد‌ استفاده قرار داده که در بین آنها کتب خطی هم‌ به‌ چشم می‌خورد. وی چنان با مهارت متون این کتب را گلچین و بعد تنظیم و تحریر نموده است که‌ در بدو نظر‌ توهم‌ می‌شود‌ کلیه مطالب از خود اوست‌<ref>ر.ک: همان</ref>


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه نخست، به بیان زندگی‌نامه نویسنده پرداخته شده<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-10</ref> و مقدمه مؤلف، پیرامون ولادت باسعادت امام‌ حسین(ع) و اموری که در آن‌ زمان‌ واقع شده است، می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص11-15</ref>.
در مقدمه نخست، به بیان زندگی‌نامه نویسنده پرداخته شده<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-10</ref> و مقدمه مؤلف، پیرامون ولادت باسعادت امام‌ حسین(ع) و اموری که در آن‌ زمان‌ واقع شده است، می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص11-15</ref>


نویسنده از خود مطلبی ندارد، جز در بعضی‌ موارد با عنوان «أقول» و‌ توضیحاتی‌ در پاورقی با رمز «منه». ایشان به مطالب کتاب تقریبا ایمان و اذعان کامل دارد‌ و می‌خواهد کتاب به‌عنوان مقتل مستقلی شناخته شود؛ لذا می‌نویسد:‌ نقل و اقتباس از این کتاب بدون ذکر‌ مأخذ‌ جایز‌ نیست؛ زیرا می‌خواهم این کتاب به‌عنوان مقتلی مستقل و معروف شناخته‌ شود<ref>ر.ک: میرشریفی، سید علی، 1365، ص62</ref>.
نویسنده از خود مطلبی ندارد، جز در بعضی‌ موارد با عنوان «أقول» و‌ توضیحاتی‌ در پاورقی با رمز «منه». ایشان به مطالب کتاب تقریبا ایمان و اذعان کامل دارد‌ و می‌خواهد کتاب به‌عنوان مقتل مستقلی شناخته شود؛ لذا می‌نویسد:‌ نقل و اقتباس از این کتاب بدون ذکر‌ مأخذ‌ جایز‌ نیست؛ زیرا می‌خواهم این کتاب به‌عنوان مقتلی مستقل و معروف شناخته‌ شود<ref>ر.ک: میرشریفی، سید علی، 1365، ص62</ref>


گر‌چه‌ کتاب مزبور، به نام مقتل است و مقتل معمولا به کتابیگفته می‌شود که در آن فقط محل کشته‌ شدن‌ و چگونگی‌ آن را می‌نویسند، ولی این کتاب شرح مستند و فشرده‌ای است‌ از زندگانی و مبارزات امام حسین(ع) که از تولد‌ حضرت‌ شروع‌ می‌شود و به قیام توابین، خروج مختار و مرگ یزید پایان‌ می‌پذیرد<ref>ر.ک: همان</ref>.
گر‌چه‌ کتاب مزبور، به نام مقتل است و مقتل معمولا به کتابیگفته می‌شود که در آن فقط محل کشته‌ شدن‌ و چگونگی‌ آن را می‌نویسند، ولی این کتاب شرح مستند و فشرده‌ای است‌ از زندگانی و مبارزات امام حسین(ع) که از تولد‌ حضرت‌ شروع‌ می‌شود و به قیام توابین، خروج مختار و مرگ یزید پایان‌ می‌پذیرد<ref>ر.ک: همان</ref>


باب اول درباره مناقب و فضایل امام(ع)، ثواب گریه بر مصیبت آن‌ حضرت و همچنین پاداش لعن‌ بر‌ قاتلانش‌ و اخباری که در مورد آن جناب وارد شده است، می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>.
باب اول درباره مناقب و فضایل امام(ع)، ثواب گریه بر مصیبت آن‌ حضرت و همچنین پاداش لعن‌ بر‌ قاتلانش‌ و اخباری که در مورد آن جناب وارد شده است، می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>


باب دوم ماجرای بعد از مرگ معاویه، بیعت خواستن یزید، حرکت‌ حضرت‌ به مکه، فرستادن‌ مسلم(ع) به کوفه، ورود به کربلا و جریان شهادت آن‌ حضرت و هفتادودو‌ یار‌ باوفای ایشان را در خود جای داده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
باب دوم ماجرای بعد از مرگ معاویه، بیعت خواستن یزید، حرکت‌ حضرت‌ به مکه، فرستادن‌ مسلم(ع) به کوفه، ورود به کربلا و جریان شهادت آن‌ حضرت و هفتادودو‌ یار‌ باوفای ایشان را در خود جای داده است<ref>ر.ک: همان</ref>


باب سوم شامل حوادث بعد از شهادت امام(ع) و غارت خیام، فرستادن اهل‌بیت(ع) به کوفه و از‌ کوفه‌ به شام و در آخر به مدینه می‌باشد<ref>ر.ک: همان</ref>.
باب سوم شامل حوادث بعد از شهادت امام(ع) و غارت خیام، فرستادن اهل‌بیت(ع) به کوفه و از‌ کوفه‌ به شام و در آخر به مدینه می‌باشد<ref>ر.ک: همان</ref>


باب چهارم در‌ مورد حوادثی است که بعد از شهادت حضرت‌ اتفاق افتاد؛ از قبیل گریه کردن آسمان و زمین و اهلشان، ضجه‌ ملائکه، نوحه‌سرایی‌ جن و ذکر مرثیه‌هایی که در رثای آن حضرت و یارانش سروده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
باب چهارم در‌ مورد حوادثی است که بعد از شهادت حضرت‌ اتفاق افتاد؛ از قبیل گریه کردن آسمان و زمین و اهلشان، ضجه‌ ملائکه، نوحه‌سرایی‌ جن و ذکر مرثیه‌هایی که در رثای آن حضرت و یارانش سروده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>


باب پنجم، ذکر‌ فرزندان‌ و همسران امام(ع) و فضیلت‌ زیارت وی و ظلم و جور‌ خلفای‌ طاغوت‌ بر مرقد مطهرش را در خود جای داده و خاتمه در مورد توابین، خروج مختار، کشتن قاتلان امام(ع) و در آخر، مرگ خفت‌بار‌ یزید بن معاویه است<ref>ر.ک: همان</ref>.
باب پنجم، ذکر‌ فرزندان‌ و همسران امام(ع) و فضیلت‌ زیارت وی و ظلم و جور‌ خلفای‌ طاغوت‌ بر مرقد مطهرش را در خود جای داده و خاتمه در مورد توابین، خروج مختار، کشتن قاتلان امام(ع) و در آخر، مرگ خفت‌بار‌ یزید بن معاویه است<ref>ر.ک: همان</ref>


در واقع اصل مقتل الحسین از باب دوم کتاب آغاز می‏شود که دربرگیرنده وقایع بعد از مرگ معاویه و سرپیچی امام(ع) از بیعت با یزید و خروج از مدینه است. نکته‏ای که اثر حاضر را در میان کتب مقتل ممتاز کرده است، یکی تبحر و مهارت و اشراف مؤلف بر کتب پیشینیان و اخبار و حدیث است، دیگری روحیه‌ی نقادانه او<ref>ر.ک: موسوی، سید ناصر، 1395</ref>.
در واقع اصل مقتل الحسین از باب دوم کتاب آغاز می‏شود که دربرگیرنده وقایع بعد از مرگ معاویه و سرپیچی امام(ع) از بیعت با یزید و خروج از مدینه است. نکته‏ای که اثر حاضر را در میان کتب مقتل ممتاز کرده است، یکی تبحر و مهارت و اشراف مؤلف بر کتب پیشینیان و اخبار و حدیث است، دیگری روحیه‌ی نقادانه او<ref>ر.ک: موسوی، سید ناصر، 1395</ref>


ویژگی مهم کتاب این است که خواننده با بررسی و مطالعه دقیق آن می‌تواند حداقل با مهم‏ترین مقاتلی که از قرن دوم هجری تا پایان قاجاریه نگارش یافته‏اند، آشنا شود و نمونه آرای هرکدام از این مقاتل را در یک موضوع مشخص ببیند<ref>ر.ک: همان</ref>.
ویژگی مهم کتاب این است که خواننده با بررسی و مطالعه دقیق آن می‌تواند حداقل با مهم‏ترین مقاتلی که از قرن دوم هجری تا پایان قاجاریه نگارش یافته‏اند، آشنا شود و نمونه آرای هرکدام از این مقاتل را در یک موضوع مشخص ببیند<ref>ر.ک: همان</ref>


نویسنده هرگاه لازم دیده با صراحت به نقد نظرات علمای گذشته پرداخته است. وی در آغاز کتاب در بخش معرفی منابع، «مقتل الحسین» منسوب به ابومخنف را بررسی و رد کرده است. دقت وی در نقد منابع به‌حدی است که گاهی در جزئیات یک حادثه اظهار نظر می‏کند؛ مثلا در جایی می‏نویسد: «سوار شدن مسلم بن عقیل را بر اسب قبل از شهادتش در کوفه، فقط سید بن طاووس و ابن نما حلی ذکر کرده‏اند و من سیمی بر آن نیافتم». در داستان دو طفل مسلم، نویسنده پس از نقل خبر، با صراحت می‏نویسد: «من این داستان را فقط به اعتماد [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] نقل کردم و الا چنین قصه‏ای با این کیفیت و تفصیل از نظر من بعید است»<ref>ر.ک: همان</ref>.
نویسنده هرگاه لازم دیده با صراحت به نقد نظرات علمای گذشته پرداخته است. وی در آغاز کتاب در بخش معرفی منابع، «مقتل الحسین» منسوب به ابومخنف را بررسی و رد کرده است. دقت وی در نقد منابع به‌حدی است که گاهی در جزئیات یک حادثه اظهار نظر می‏کند؛ مثلا در جایی می‏نویسد: «سوار شدن مسلم بن عقیل را بر اسب قبل از شهادتش در کوفه، فقط سید بن طاووس و ابن نما حلی ذکر کرده‏اند و من سیمی بر آن نیافتم». در داستان دو طفل مسلم، نویسنده پس از نقل خبر، با صراحت می‏نویسد: «من این داستان را فقط به اعتماد [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] نقل کردم و الا چنین قصه‏ای با این کیفیت و تفصیل از نظر من بعید است»<ref>ر.ک: همان</ref>


موضع نویسنده در مورد کتاب «روضة الشهداء» نیز مشخص است. وی در این خصوص به استادش محدث نوری اقتدا می‏کند و واعظ کاشفی نویسنده «روضة الشهداء» را متهم می‏کند که داستان‏هایی مثل عروسی حضرت قاسم، زعفر جنی و منصور ملک، ذوالجناح و برخی مطالب دیگر را از پیش خود ساخته و پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>.
موضع نویسنده در مورد کتاب «روضة الشهداء» نیز مشخص است. وی در این خصوص به استادش محدث نوری اقتدا می‏کند و واعظ کاشفی نویسنده «روضة الشهداء» را متهم می‏کند که داستان‏هایی مثل عروسی حضرت قاسم، زعفر جنی و منصور ملک، ذوالجناح و برخی مطالب دیگر را از پیش خود ساخته و پرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
این کتاب سابقا سه مرتبه چاپ شده بود که نسخه‌های خطی‌ بود، ولی اخیرا (در سال‌ 1364) با‌ کوشش و مقدمه احمد حسینی و تحقیق‌ آقای رضا‌ استادی‌ چاپ و به بازار عرضه شده است (کتاب حاضر)<ref>میرشریفی، سید علی، 1365، ص63</ref>.
این کتاب سابقا سه مرتبه چاپ شده بود که نسخه‌های خطی‌ بود، ولی اخیرا (در سال‌ 1364) با‌ کوشش و مقدمه احمد حسینی و تحقیق‌ آقای رضا‌ استادی‌ چاپ و به بازار عرضه شده است (کتاب حاضر)<ref>میرشریفی، سید علی، 1365، ص63</ref>


سه نفر این کتاب را به فارسی‌ ترجمه کرده‌اند که عبارتند از:
سه نفر این کتاب را به فارسی‌ ترجمه کرده‌اند که عبارتند از:
# حاج‌ شیخ ابوالحسن‌ شعرانی به نام «دمع‌ السجوم»؛
# حاج‌ شیخ ابوالحسن‌ شعرانی به نام «دمع‌ السجوم»؛
# سید باقر کمره‌ای، به نام «رموز الشهادة»؛
# سید باقر کمره‌ای، به نام «رموز الشهادة»؛
# سید کریم امیری فیروزکوهی (ترجمه‌ ایشان‌ چاپ‌ نشده است)<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>.
# سید کریم امیری فیروزکوهی (ترجمه‌ ایشان‌ چاپ‌ نشده است)<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>


فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع و مآخذ کتاب، در انتهای آن آمده است.
فهرست مطالب به‌همراه فهرست منابع و مآخذ کتاب، در انتهای آن آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>رک: پاورقی، ص158</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص159</ref>.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>رک: پاورقی، ص158</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص159</ref>


==پانویس ==
==پانویس ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش