نمایش مبدأ برای نزهة النفوس‌ و الأبدان‌ في‌ تواريخ‌ الزمان

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR14278J1.jpg
| عنوان =نزهة النفوس‌ و الأبدان‌ في‌ تواريخ‌ الزمان 
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[ابن صیرفی، علی بن داود]] (نویسنده)

[[حبشی، حسن]] (محقق)

| زبان =عربی  
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏آ‎‏2‎‏الف‎‏2 83 ‏DT‎‏ 
| موضوع =مصر - تاريخ - 647 - 923ق
مصر - تاريخ - سال شمار 
مصر - سرگذشت‌نامه  
مماليک 
کشورهاي اسلامى - تاريخ 
کشورهاي اسلامى - سرگذشت‌نامه  
| ناشر = وزارة الثقافة. مرکز تحقيق التراث
| مکان نشر =مصر - قاهره 
| سال نشر = (مجلد1-2-3)=1970م 
 
مجلد4: 1994م 
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14278AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =
| تعداد جلد =4
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14278
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''نزهة النفوس‌ و الأبدان‌ في تواريخ‌ الزمان'''، تألیف [[ابن صیرفی، علی بن داود|نورالدین‌ على‌ بن‌ داوود بن‌ ابراهیم صیرفی]] (819 -900ق‌‌)، معروف‌ به‌ ابن‌ داوود و جوهری‌، فقیه‌ حنفى‌ و مورخ‌ معاصر ممالیک‌ بُرجیة مصر است. این کتاب با تحقیق [[حبشی، حسن|دکتر حسن حبشی]] در چهار مجلد در قاهره منتشر شده است.

==ساختار==
[[ابن صیرفی، علی بن داود|ابن‌ صیرفى‌]] مانند ابن‌ حجر و دیگران، حوادث‌ تاریخى‌ را در این‌ کتاب‌ برحسب‌ روز و ماه‌ و سال‌ تقسیم‌بندی‌ کرده‌ و پایان‌ هر سال‌ را به‌ ذکر وفیات‌ آن‌ سال‌ اختصاص‌ داده‌، وى‌ علاوه‌ بر حذف‌ اسناد و راویان‌ اخبار از ذکر برخى‌ اخبار خرافه‌آمیز در آن‌ خودداری‌ نکرده‌ است.

==گزارش محتوا==
نزهة النفوس کتابى‌ است‌ تاریخى‌ در شرح‌ حوادث‌ و وقایع‌ سال‌های‌ 784 تا 850ق‌ یعنى‌ از ابتدای‌ حکومت‌ سلطان‌ برقوق‌ تا اواخر حکومت‌ سلطان‌ جقمق‌. [[ابن صیرفی، علی بن داود|ابن‌ صیرفى‌]] تا حدود 50 سال‌ بعد نیز زنده‌ بوده‌ و معلوم‌ نیست‌ چرا حوادث‌ این‌ دوره‌ را در کتاب‌ خود نیاورده‌ است‌. این‌ نیز ممکن‌ است‌ که‌ قسمت‌ پایانى‌ کتاب‌ منقود شده‌ باشد. وی‌ در یکى‌ از پربارترین‌ دوره‌های‌ تاریخ‌‌نویسى‌ مصر و شام‌، دست‌ به‌ تألیف‌ این‌ اثر زد؛ ولى‌ با آنکه‌ از بسیاری‌ از آثار ارزشمند این‌ دوره‌ استفاده‌ و حتى‌ اقتباس‌ نموده‌، مآخذ خود را به‌جز در چند مورد معرفى‌ نکرده‌ و از همین رو مورد انتقاد شدید برخى‌ از مورخان‌ معاصر خود قرار گرفته‌ است<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج4، ص127</ref>‏. ‌

در بخشی از جلد اول کتاب درباره حکومت سلطان برقوق اول می‌خوانیم: «سپس روز چهارشنبه سلطان ملک ظاهر ابوسعید برقوق جرکسی عثمانی یلبغاوی، که بیست‌وششمین حاکم از ملوک ترک بود، جانشین ملک صالح حاجی گردید». نویسنده پس‌ازآن مدائح و اشعاری از شهاب‌الدین أعرج و شهاب‌الدین بن عطار مصری آورده است<ref>ر.ک: متن کتاب، جلد اول، ص44</ref>‏.

جلد دوم کتاب نیز مشتمل بر اتفاقات و لشکرکشی‌های سلاطین مصری و سرکوبی تهدیدات داخلی و یا دشمنان خارجی است که جنگ بزرگ بین سودون طاز و نوروز حافظی از آن جمله است<ref>ر.ک: همان، جلد دوم، ص139</ref>‏.

در بخشی از جلد سوم کتاب از سال 826ق گزارش شده است که همزمان با زمان حکومت معتضد بالله عباسی و سلطنت ملک اشرف برسبای در سرزمین مصر و شام است. از جمله اتفاقات این سال کمبود و قحطی غلات و حبوبات است که بنا بر نوشتار نویسنده یک اردب (پیمانه‌ای بزرگ برابر 24 صاع) از گندم تمیز به 90 درهم فروش می‌رفت. وی با ذکر قیمت باقی غلات اوضاع و احوال معیشت مردم را تشریح کرده است که به لحاظ تاریخی حائز اهمیت است. وی در ادامه می‌نویسد که در این سال فلوس جداً کمیاب شد و علت آن انتقال آن از طریق دریا به سرزمین یمن بود<ref>ر.ک: همان، جلد سوم، ص23</ref>‏.

جلد چهارم کتاب به سلطنت ابوسعید جقمق علائی جارکسی اختصاص دارد. ابوسعید در کودکی در جرکس اسیر شد و به قاهره منتقل و در خانه امیر اینال یوسفی اسیر شد. سپس به نزد سلطان ملک ظاهر برقوق منتقل و با تحمل مشکلات در نهایت به حکومت رسید<ref>ر.ک: همان، جلد چهارم، ص18</ref>‏.

==وضعیت کتاب==
در انتهای جلد اول و دوم کتاب، کشاف اعلام، قبایل و دول و پس‌ازآن کشاف وظائف، القاب و مصطلحات مملوکی به ترتیب حروف الفبا و فهرست مطالب ذکر شده است. در انتهای جلد سوم، کشاف تفصیلی در 26 مورد استخراج شده است که از آن جمله است: فهرست اعلام، اماکن و بلاد، اسامی اصحاب وظائف و ممالک، الفاظ و تعابیر اصطلاحی، جرائم و ذنوب و عقوبات، وظائف و حِرَف و صناعات، علوم و معارف و فنون، مأکولات و مشروبات. در انتهای جلد چهارم کتاب نیز فهرست تفصیلی مانند جلد سوم و نیز مصادر و مراجع عربی و انگلیسی استفاده شده در پاورقی کتاب ارائه شده است.

برخی از عناوین مطالب کتاب از سوی محقق کتاب است که با [ ] مشخص شده است.

==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج 4، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377ش.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:تاریخ]]
[[رده:تاریخ آفریقا]]