۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'حضرت علی(ع)' به 'حضرت علی(ع) ') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
'''نزهة الفكر في ما مضی من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه'''، اثر احمد بن محمد حضراوی مكی هاشمی (متوفی 1327ق/1909م) كتابیاست در شرح حال علما و بزرگان قرن دوازدهم و سيزدهم هجری كه به زبان عربی نوشته شده است. | '''نزهة الفكر في ما مضی من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه'''، اثر احمد بن محمد حضراوی مكی هاشمی (متوفی 1327ق/1909م) كتابیاست در شرح حال علما و بزرگان قرن دوازدهم و سيزدهم هجری كه به زبان عربی نوشته شده است. | ||
كتاب حاضر، جزئی از مجموعه پنج جزئی است كه سه جزء آن، مربوط به حوادث تاريخ از آغاز آفرينش تا عصر نويسنده و جزء چهارم و پنجم آن، درباره تراجم رجال میباشد و اثر حاضر، جزء چهارم و اولين قسم تراجم آن میباشد <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ج1، ص51</ref> | كتاب حاضر، جزئی از مجموعه پنج جزئی است كه سه جزء آن، مربوط به حوادث تاريخ از آغاز آفرينش تا عصر نويسنده و جزء چهارم و پنجم آن، درباره تراجم رجال میباشد و اثر حاضر، جزء چهارم و اولين قسم تراجم آن میباشد<ref>ر.ك: مقدمه محقق، ج1، ص51</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
#«مرآة الزمان» سبط ابن جوزی؛ | #«مرآة الزمان» سبط ابن جوزی؛ | ||
#«المسامرات»، ابن عربی؛ | #«المسامرات»، ابن عربی؛ | ||
#«مفتاح السعادة» طاش كبری زاده <ref>ر.ك: همان، ص12</ref> | #«مفتاح السعادة» طاش كبری زاده<ref>ر.ك: همان، ص12</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی نامه مفصلی از نويسنده، به بيان خصوصيات و ويژگیهای كتاب پرداخته شده است <ref>همان، ص7-12</ref> | در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی نامه مفصلی از نويسنده، به بيان خصوصيات و ويژگیهای كتاب پرداخته شده است<ref>همان، ص7-12</ref> | ||
در مقدمه مؤلف، به موضوع و عنوان كتاب اشاره شده است <ref>مقدمه نويسنده، همان، ص73-83</ref> | در مقدمه مؤلف، به موضوع و عنوان كتاب اشاره شده است<ref>مقدمه نويسنده، همان، ص73-83</ref> | ||
برخی از ويژگیها و خصوصيات كتاب را میتوان در امور زير خلاصه نمود: | برخی از ويژگیها و خصوصيات كتاب را میتوان در امور زير خلاصه نمود: | ||
#تفاوت تراجم از لحاظ طول و قصر و ايجاز و بسط؛ به گونهای كه برخی از تراجم، از چند سطر تجاوز نكرده (مانند شرح حال شيخ حامد بن شيخ احمد عطار دمشقی <ref>متن كتاب، ج1، ص372</ref>، شيخ حسن بن علی حنفی معروف به عجيمی <ref>همان، ص303</ref>، شيخ حسن غرب <ref>همان، ص403</ref> و...) و برخی نيز به چند صفحه میرسد (مانند شرح حال شيخ حسن قويسنی <ref>همان، ص372</ref>، شيخ حسن بن شيخ حسين معروف به حسينی <ref>همان، ص392</ref>، ذوالفقار پاشا <ref>همان، ص704</ref> و...) و احتمالا اين امر، به دليل جايگاه و منزلت علمی يا اجتماعی افراد و يا ميزان معلومات نويسنده از احوال و زندگی نامه ايشان میباشد <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص51-61</ref> | #تفاوت تراجم از لحاظ طول و قصر و ايجاز و بسط؛ به گونهای كه برخی از تراجم، از چند سطر تجاوز نكرده (مانند شرح حال شيخ حامد بن شيخ احمد عطار دمشقی<ref>متن كتاب، ج1، ص372</ref>، شيخ حسن بن علی حنفی معروف به عجيمی<ref>همان، ص303</ref>، شيخ حسن غرب<ref>همان، ص403</ref> و...) و برخی نيز به چند صفحه میرسد (مانند شرح حال شيخ حسن قويسنی<ref>همان، ص372</ref>، شيخ حسن بن شيخ حسين معروف به حسينی<ref>همان، ص392</ref>، ذوالفقار پاشا<ref>همان، ص704</ref> و...) و احتمالا اين امر، به دليل جايگاه و منزلت علمی يا اجتماعی افراد و يا ميزان معلومات نويسنده از احوال و زندگی نامه ايشان میباشد<ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص51-61</ref> | ||
#هرچند مبنای ترتيب نام اشخاص بر اساس حروف الفباست، ولی نويسنده اين امر را فقط در حرف اول رعايت كرده است <ref>ر.ك: همان، ص61</ref> | #هرچند مبنای ترتيب نام اشخاص بر اساس حروف الفباست، ولی نويسنده اين امر را فقط در حرف اول رعايت كرده است<ref>ر.ك: همان، ص61</ref> | ||
#تنوع در ترجمه؛ به اين معنا كه طبقه اجتماعی خاصی مورد نظر نويسنده نبوده و از ترجمه اكثر طبقات اجتماعی در آن يافت میشود؛ چنان كه در جايی ترجمه پادشاهی بزرگ و در موردی ترجمه صوفیای فقير يا... ذكر شده است. همچنين تنوع در زادگاه و وطن در آن وجود دارد؛ به اين معنا كه ترجمه علمای مصری، يمنی، شامی، مكی، هندی و... در كنار يكديگر قرار گرفته است <ref>ر.ك: همان</ref> | #تنوع در ترجمه؛ به اين معنا كه طبقه اجتماعی خاصی مورد نظر نويسنده نبوده و از ترجمه اكثر طبقات اجتماعی در آن يافت میشود؛ چنان كه در جايی ترجمه پادشاهی بزرگ و در موردی ترجمه صوفیای فقير يا... ذكر شده است. همچنين تنوع در زادگاه و وطن در آن وجود دارد؛ به اين معنا كه ترجمه علمای مصری، يمنی، شامی، مكی، هندی و... در كنار يكديگر قرار گرفته است<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#منابع فراوان و ارزشمندی كه نويسنده از آنها بهره برده و میتوان آنها را چنين تقسيم بندی نمود: | #منابع فراوان و ارزشمندی كه نويسنده از آنها بهره برده و میتوان آنها را چنين تقسيم بندی نمود: | ||
#:- جلسات و ملاقاتهايی كه وی با صاحبان ترجمه داشته و به صورت حضوری، با ايشان آشنا شده و به سيره علمی و عملی ايشان، احاطه پيدا كرده است كه اين امر، در عباراتی همچون:» لقيته في زيارتي الثانية لطنتدا سنة كذا...»،» وجدته كذا و كذا من الرجال» و... به خوبی مشهود است. | #:- جلسات و ملاقاتهايی كه وی با صاحبان ترجمه داشته و به صورت حضوری، با ايشان آشنا شده و به سيره علمی و عملی ايشان، احاطه پيدا كرده است كه اين امر، در عباراتی همچون:» لقيته في زيارتي الثانية لطنتدا سنة كذا...»،» وجدته كذا و كذا من الرجال» و... به خوبی مشهود است. | ||
خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
#:- سفرهای فراوانی كه در خلال آنها، با امرا، علما و ادبای زيادی آشنا گرديده است. | #:- سفرهای فراوانی كه در خلال آنها، با امرا، علما و ادبای زيادی آشنا گرديده است. | ||
#:- اخبار و قصصی كه به گوش وی رسيده و بين مردم معروف بوده است. | #:- اخبار و قصصی كه به گوش وی رسيده و بين مردم معروف بوده است. | ||
#:- مكاتباتی كه ميان وی و اصحاب تراجم صورت گرفته است <ref>ر.ك: همان، ص71</ref> | #:- مكاتباتی كه ميان وی و اصحاب تراجم صورت گرفته است<ref>ر.ك: همان، ص71</ref> | ||
#ترجمهها با اسم صاحب ترجمه و نسبت او آغاز شده و در صورت آگاهی نويسنده از نام والد و جد يا اجداد وی، به آنها اشاره شده است و در برخی موارد، نسب افراد تا [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در صورت منسوب بودن به آن حضرت، ادامه يافته است <ref>ر.ك: همان، ص81</ref> | #ترجمهها با اسم صاحب ترجمه و نسبت او آغاز شده و در صورت آگاهی نويسنده از نام والد و جد يا اجداد وی، به آنها اشاره شده است و در برخی موارد، نسب افراد تا [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در صورت منسوب بودن به آن حضرت، ادامه يافته است<ref>ر.ك: همان، ص81</ref> | ||
#در صورت منسوب بودن افراد به شهری ناشناخته، موقعيت جغرافيايی آن، تبيين شده است <ref>ر.ك: همان</ref> | #در صورت منسوب بودن افراد به شهری ناشناخته، موقعيت جغرافيايی آن، تبيين شده است<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#در صورت شاعر بودن صاحب ترجمه، به برخی از اشعار وی، اشاره گرديده و در اين راه، گاهی افراط شده است <ref>ر.ك: همان</ref> | #در صورت شاعر بودن صاحب ترجمه، به برخی از اشعار وی، اشاره گرديده و در اين راه، گاهی افراط شده است<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#تفاوت اسلوب در ساختار جملات و عبارات از حيث قوت و ضعف؛ مثلا برخی از جملات، دارای عبارت پردازی و مسجع بوده و برخی ديگر، چنين نيست و... <ref>ر.ك: همان</ref> | #تفاوت اسلوب در ساختار جملات و عبارات از حيث قوت و ضعف؛ مثلا برخی از جملات، دارای عبارت پردازی و مسجع بوده و برخی ديگر، چنين نيست و...<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#در صورتی كه صاحب ترجمه، دارای مصنفاتی بوده، به همه يا برخی از آنها اشاره شده است <ref>ر.ك: همان</ref> | #در صورتی كه صاحب ترجمه، دارای مصنفاتی بوده، به همه يا برخی از آنها اشاره شده است<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#اگر وفات صاحب ترجمه ذكر شده باشد، در برخی موارد، نحوه تشييع جنازه و حزن و اندوه مردم در سوگ وی، به اختصار بيان شده است <ref>ر.ك: همان</ref> | #اگر وفات صاحب ترجمه ذكر شده باشد، در برخی موارد، نحوه تشييع جنازه و حزن و اندوه مردم در سوگ وی، به اختصار بيان شده است<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
#كتاب، خالی از تراجم بانوان میباشد <ref>ر.ك: همان</ref> | #كتاب، خالی از تراجم بانوان میباشد<ref>ر.ك: همان</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست مطالب هر جلد در انتهای همان جلد آمده و فهارس مجموعه، در انتهای جلد دوم كه عبارتند از: فهرست اعلام؛ جماعات؛ اماكن؛ اصطلاحات و كتب مذكور در متن. | فهرست مطالب هر جلد در انتهای همان جلد آمده و فهارس مجموعه، در انتهای جلد دوم كه عبارتند از: فهرست اعلام؛ جماعات؛ اماكن؛ اصطلاحات و كتب مذكور در متن. | ||
در پاورقیها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقی، ج2، ص711</ref>، به بيان اختلاف نسخ <ref>ر.ك: همان، ص811</ref> و توضيح برخی از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص521</ref> | در پاورقیها علاوه بر ذكر منابع<ref>ر.ك: پاورقی، ج2، ص711</ref>، به بيان اختلاف نسخ<ref>ر.ك: همان، ص811</ref> و توضيح برخی از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است<ref>ر.ك: همان، ص521</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == |
ویرایش