نزهة الفكر في ما مضى من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حضراوی، احمد بن محمد]] (نويسنده)

'''نزهة الفكر في ما مضی من الحوادث و العبر في تراجم رجال القرن الثاني عشر و الثالث عشر قطعة منه'''، اثر احمد بن محمد حضراوی مكی هاشمی (متوفی 1327ق/1909م) كتابیاست در شرح حال علما و بزرگان قرن دوازدهم و سيزدهم هجری كه به زبان عربی نوشته شده است.

كتاب حاضر، جزئی از مجموعه پنج جزئی است كه سه جزء آن، مربوط به حوادث تاريخ از آغاز آفرينش تا عصر نويسنده و جزء چهارم و پنجم آن، درباره تراجم رجال می‌باشد و اثر حاضر، جزء چهارم و اولين قسم تراجم آن می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص51</ref>

نويسنده در تدوين اين اثر، از منابع مكتوب مهمی استفاده كرده است كه عبارتند از:

در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی نامه مفصلی از نويسنده، به بيان خصوصيات و ويژگی‌های كتاب پرداخته شده است<ref>همان، ص7-12</ref>

در مقدمه مؤلف، به موضوع و عنوان كتاب اشاره شده است<ref>مقدمه نويسنده، همان، ص73-83</ref>

#تفاوت تراجم از لحاظ طول و قصر و ايجاز و بسط؛ به گونه‌ای كه برخی از تراجم، از چند سطر تجاوز نكرده (مانند شرح حال شيخ حامد بن شيخ احمد عطار دمشقی<ref>متن كتاب، ج1، ص372</ref>، شيخ حسن بن علی حنفی معروف به عجيمی<ref>همان، ص303</ref>، شيخ حسن غرب<ref>همان، ص403</ref> و...) و برخی نيز به چند صفحه می‌رسد (مانند شرح حال شيخ حسن قويسنی<ref>همان، ص372</ref>، شيخ حسن بن شيخ حسين معروف به حسينی<ref>همان، ص392</ref>، ذوالفقار پاشا<ref>همان، ص704</ref> و...) و احتمالا اين امر، به دليل جايگاه و منزلت علمی يا اجتماعی افراد و يا ميزان معلومات نويسنده از احوال و زندگی نامه ايشان می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص51-61</ref>

#هرچند مبنای ترتيب نام اشخاص بر اساس حروف الفباست، ولی نويسنده اين امر را فقط در حرف اول رعايت كرده است<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>

#تنوع در ترجمه؛ به اين معنا كه طبقه اجتماعی خاصی مورد نظر نويسنده نبوده و از ترجمه اكثر طبقات اجتماعی در آن يافت می‌شود؛ چنان كه در جايی ترجمه پادشاهی بزرگ و در موردی ترجمه صوفی‌ای فقير يا... ذكر شده است. همچنين تنوع در زادگاه و وطن در آن وجود دارد؛ به اين معنا كه ترجمه علمای مصری، يمنی، شامی، مكی، هندی و... در كنار يكديگر قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>

#منابع فراوان و ارزشمندی كه نويسنده از آن‌ها بهره برده و می‌توان آن‌ها را چنين تقسيم بندی نمود:

#ترجمه‌ها با اسم صاحب ترجمه و نسبت او آغاز شده و در صورت آگاهی نويسنده از نام والد و جد يا اجداد وی، به آن‌ها اشاره شده است و در برخی موارد، نسب افراد تا [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در صورت منسوب بودن به آن حضرت، ادامه يافته است<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>