موسوعة مؤلفی الإمامیة: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

موسوعة مؤلفی الإمامیة (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۶

۱۶ بایت اضافه‌شده ، ۱۲ مارس

جز

جایگزینی متن - 'ه ای ' به 'ه‌ای '

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۸۱٬۸۲۶

ویرایش

@@ خط ۳۶: / خط ۳۶: @@
 == گزارش محتوا ==
-مقدمه جلد نخست، به بیان سیر تاریخی فهرست در پیش از اسلام و پس از آن در مشرق زمین پرداخته و فهرست‌های موجود در کتابخانه‌های نینوا و اسکندریه را از دلایل وجود این فن در مشرق می‌داند که پس از وقفه ای یک ساله در سال دوم هجری، پی گرفته شده است و از جمله خلیل فراهیدی در کتاب «العین»، کلمه «فهرس» را به کار می‌گیرد. همچنین نوشته ای از جابر بن حیان که ابن ندیم از آن گزارشی به دست داده، شاهدی دیگر بر این مدعاست<ref>ر.ک: همان</ref>
+مقدمه جلد نخست، به بیان سیر تاریخی فهرست در پیش از اسلام و پس از آن در مشرق زمین پرداخته و فهرست‌های موجود در کتابخانه‌های نینوا و اسکندریه را از دلایل وجود این فن در مشرق می‌داند که پس از وقفه‌ای یک ساله در سال دوم هجری، پی گرفته شده است و از جمله خلیل فراهیدی در کتاب «العین»، کلمه «فهرس» را به کار می‌گیرد. همچنین نوشته‌ای از جابر بن حیان که ابن ندیم از آن گزارشی به دست داده، شاهدی دیگر بر این مدعاست<ref>ر.ک: همان</ref>
 ویژگی‌های این فهرست، نسبت به پژوهش‌های پیشین، آن است که:
@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 #تردید، در نسبت آثار به اشخاص، منعکس گشته است<ref>ر.ک: همان</ref>
 #در برابر نام هر کتاب، به زبان کتاب اعم از پارسی، تازی، انگلیسی و جز اینها اشاره رفته است<ref>ر.ک: همان</ref>
-#اهتمام به موضوع بندی کتاب‌ها و ذکر موضوع در مقابل نام هر اثر؛ بدین صورت که فروع علوم به اصل آنها ارجاع داده شده، ولی تعدادی از فروع نیز به اصل تبدیل شده، همانند دیوانی که در اصل، در موضوع شعر باید باشد، ولی چون شامل مناقب چهارده معصوم(ع) بوده، در موضوع بندی مدایح و مراثی آمده که در حقیقت جزیی از موضوع اصلی شعر است. البته در پایان هر جلد از کتاب حاضر نیز فهرست الفبایی جداگانه ای تدارک دیده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
+#اهتمام به موضوع بندی کتاب‌ها و ذکر موضوع در مقابل نام هر اثر؛ بدین صورت که فروع علوم به اصل آنها ارجاع داده شده، ولی تعدادی از فروع نیز به اصل تبدیل شده، همانند دیوانی که در اصل، در موضوع شعر باید باشد، ولی چون شامل مناقب چهارده معصوم(ع) بوده، در موضوع بندی مدایح و مراثی آمده که در حقیقت جزیی از موضوع اصلی شعر است. البته در پایان هر جلد از کتاب حاضر نیز فهرست الفبایی جداگانه‌ای تدارک دیده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
 #نام مؤلفان تنها یک بار آمده و از ذکر چندباره عنوان‌ها به شکل‌های دیگر خودداری شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
 #نسخه‌های خطی موجود از هر کتاب، از فهرست‌های منتشرشده کتابخانه‌های شخصی و عمومی جهان استخراج شده و در بسیاری موارد، ویژگی‌های دست نویس‌ها اعم از آن که به خط مؤلف است یا دیگری، کامل و ناقص بودن آن، زمان نگارش و تعداد اجزا و صفحات آن ثبت شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
@@ خط ۵۰: / خط ۵۰: @@
 #در «الذریعة» اعتماد بر شیعه بودن را بنا بر شهادت دو عادل آگاه به احوال مؤلف گذارده و به شهرت به تشیع اکتفا نشده و رمز «راجعه» را در مواردی که کتابیرا ذکر می‌کند، ولی به شیعه بودن صاحب اثر اطمینان ندارد، به کار می‌برد. در موسوعه فراهم آمده حاضر، ملاک امامی بودن مؤلف، آن است که اعتقادش به دوازده امام(ع) در متون مختلف و نیز مصادر رجالی، ذکر شده و یا در شمار اصحاب و یاران امامان معصوم(ع)، از او نام برده باشند. درباره نگارندگان زمان غیبت به دلایل و قرائن متعددی تکیه شده است؛ مگر آنکه خلافش تصریح شده یا پس از مدتی از مذهب شیعی خارج شده یا رکنی از ارکان مذهب را منکر شده باشد و در این میان منظور همان اعتقاد قلبی بوده است، نه بروز آن در اجتماع؛ همچنین از بحث‌های رجالی درباره مذهب آنان خودداری و به مشهور تکیه شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>
 #در کتاب‌های رجالی، ترتیب مدخل‌ها بر اساس کنیه، سپس لقب و آنگاه اسم صاحب عناوین بوده و «الذریعة» بدون احتساب اصل و ریشه کلمات، به ترتیب نام و سپس کنیه یا لقب تنظیم یافته است. اثر حاضر از آنجا که فهرست مؤلفان شیعه است، برحسب نام کوچک مؤلفان پیش رفته است، نه بر اساس نام کتاب‌ها. نام خانوادگی اشخاصی که در متون گذشته شهرت آنان بوده، ملاک بعدی است و پیش از آن به نام پدر و اجداد او اعتنا می‌شود. این کار البته خود موجب بروز مشکلات فراوانی است؛ به عنوان نمونه احمد پورابراهیمی پس از احمد بن مرتضی عزیزی می‌آید<ref>ر.ک: همان</ref>
-#اگر ترجمه ای از کتاب‌های مورد گفتگو صورت گرفته، درپاورقی همان صفحه ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
+#اگر ترجمه‌ای از کتاب‌های مورد گفتگو صورت گرفته، درپاورقی همان صفحه ذکر شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
-#تنها به ذکر ویژگی‌های علمی مؤلف اکتفا شده و از قدح و مدح خودداری شده است. البته اشاره به نکات پرارزش برخی اشخاص، رنگی از ثنا ندارد؛ همان گونه که یادآوری نقطه ضعف‌های سیاسی و اخلاقی برخی دیگر، معنای هجا را در بر نمی‌گیرد، بلکه جزیی از زیست نامه آنان بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>
+#تنها به ذکر ویژگی‌های علمی مؤلف اکتفا شده و از قدح و مدح خودداری شده است. البته اشاره به نکات پرارزش برخی اشخاص، رنگی از ثنا ندارد؛ همان گونه که یادآوری نقطه ضعف‌های سیاسی و اخلاقی برخی دیگر، معنای هجا را در بر نمی‌گیرد، بلکه جزیی از زیست‌نامه آنان بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>
 #به صورت کلی نگارش‌های معرفی شده اشاره می‌رود تا خواننده بداند که این اثر در شمار کدامین این قالب‌هاست: کتاب، رساله، دیوان، تقریرات، امالی، ترجمه از زبانی دیگر، تلخیص علمی، مقالات گردآوری شده به صورت کتاب، تقدیم، تعلیق، تحقیق، اصول روایت شده از امامان معصوم(ع) و جز اینها<ref>ر.ک: همان</ref>
-#استنساخ کنندگان نسخه‌ها و تدوین کنندگان امالی، در شمار مصنفان نیامده‌اند؛ چراکه تحریرکننده ای بیش نبوده و‌اندیشه‌ها از آن دیگری است که نام همو به عنوان نگارنده ثبت می‌شود و از جهتی اگر شخصی با مقدمه یا ملحقاتی بر ارزش علمی کتابیاز دیگری افزوده باشد، نام وی نیز درج شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
+#استنساخ کنندگان نسخه‌ها و تدوین کنندگان امالی، در شمار مصنفان نیامده‌اند؛ چراکه تحریرکننده‌ای بیش نبوده و‌اندیشه‌ها از آن دیگری است که نام همو به عنوان نگارنده ثبت می‌شود و از جهتی اگر شخصی با مقدمه یا ملحقاتی بر ارزش علمی کتابیاز دیگری افزوده باشد، نام وی نیز درج شده است<ref>ر.ک: همان</ref>
-در واقع می‌توان گفت اثر حاضر، کاری گروهی و پسندیده است و هر سال بخش‌هایی از آن به چاپ خواهد رسید. اما این اثر متأسفانه، به تقلید از پیشینیان یا شاید برای فرامرزی شدن یا وزین تر بودن آن، به زبان عربی نگارش یافته است که خود باعث بروز مشکلات فراوانی می‌شود؛ از جمله دور بودن زبان عربی از زبان رسمی کشوری که این پژوهش در آن انجام پذیرفته، تعریب نادرست یا نازیبای زیست نامه‌های هر مدخل که در اصل به فارسی بوده‌اند و از همه مهم تر، نیاز به ترجمه عربی عناوین کتاب‌های فارسی؛ درحالی که اگر این کتاب به زبان فارسی نگارش می‌یافت، ترجمه فارسی عناوین کتاب‌های عربی ضروری نبود<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>
+در واقع می‌توان گفت اثر حاضر، کاری گروهی و پسندیده است و هر سال بخش‌هایی از آن به چاپ خواهد رسید. اما این اثر متأسفانه، به تقلید از پیشینیان یا شاید برای فرامرزی شدن یا وزین تر بودن آن، به زبان عربی نگارش یافته است که خود باعث بروز مشکلات فراوانی می‌شود؛ از جمله دور بودن زبان عربی از زبان رسمی کشوری که این پژوهش در آن انجام پذیرفته، تعریب نادرست یا نازیبای زیست‌نامه‌های هر مدخل که در اصل به فارسی بوده‌اند و از همه مهم‌تر، نیاز به ترجمه عربی عناوین کتاب‌های فارسی؛ درحالی که اگر این کتاب به زبان فارسی نگارش می‌یافت، ترجمه فارسی عناوین کتاب‌های عربی ضروری نبود<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>
 به جز همه اینها، نادرستی‌ها و کمبودهایی نیز در جای جای اثر به چشم می‌خورد که به برخی از آن‌ها در جلد اول، اشاره می‌شود؛ اشکالاتی که هرچند‌اندک و خرد و کوچکند، اما در کتاب‌شناسی قابل چشم پوشی نخواهند بود: