۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
منهج الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها
←وابسته‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =5 | | تعداد جلد =5 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =34383 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =00188 | | کد پدیدآور =00188 | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''منهج الأصول'''، اثر آیتالله شهید سید محمد | '''منهج الأصول'''، اثر [[صدر، سید محمد|آیتالله شهید سید محمد صدر]]، شامل یک دوره مباحث اصول فقه، از ابتدا تا مبحث واجب مشروط است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در پنج جلد، در عناوین کلی زیر، ارائه شده است: تعریف مجاز و مفاهیم مجازی، وضع مرکبات، استعمال لفظ مشترک، علایم حقیقت و مجاز، حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، عقل عملی، مشتق، امر و نهی و اجزاء. | کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در پنج جلد، در عناوین کلی زیر، ارائه شده است: تعریف مجاز و مفاهیم مجازی، وضع مرکبات، استعمال لفظ مشترک، علایم حقیقت و مجاز، حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، عقل عملی، مشتق، امر و نهی و اجزاء. | ||
کتاب حاضر، حاصل سال‌ها تدریس مؤلف بوده که سیر این تدریس، بر اساس ترتیب کتاب | کتاب حاضر، حاصل سال‌ها تدریس مؤلف بوده که سیر این تدریس، بر اساس ترتیب کتاب «[[كفاية الأصول]]» ملا [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|محمدکاظم خراسانی]] می‌باشد. وی مطالب را بر اساس این کتاب و به شیوه استدلالی، تدوین نموده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص8</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه نگارش آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص7-10</ref>. | در مقدمه، به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه نگارش آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص7-10</ref>. | ||
نویسنده در عرضه مطالب و مناقشه در آنها، از آراء و نظریات دو استاد خود، یعنی آیتالله خویی و صدر، متأثر بوده و در جای‌جای کتاب، از مطالب و نظریات ایشان، با عباراتی نظیر «الأستاذ المحقق» (برای آیتالله خویی) و «سيدنا الأستاذ» (برای آیتالله صدر) استفاده کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. نکته قابل توجه در این موضوع، این است که وی در نقل قول از این اساتید، از تقریرات و دست‌نوشته‌های شاگردان آنها، بهره برده است؛ به‌عنوان مثال، در نقل آراء آیتالله | نویسنده در عرضه مطالب و مناقشه در آنها، از آراء و نظریات دو استاد خود، یعنی [[خویی، سید ابوالقاسم|آیتالله خویی]] و [[صدر، سید محمدباقر|صدر]]، متأثر بوده و در جای‌جای کتاب، از مطالب و نظریات ایشان، با عباراتی نظیر «الأستاذ المحقق» (برای [[خویی، سید ابوالقاسم|آیتالله خویی]]) و «سيدنا الأستاذ» (برای [[صدر، سید محمدباقر|آیتالله صدر]]) استفاده کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>. نکته قابل توجه در این موضوع، این است که وی در نقل قول از این اساتید، از تقریرات و دست‌نوشته‌های شاگردان آنها، بهره برده است؛ به‌عنوان مثال، در نقل آراء [[خویی، سید ابوالقاسم|آیتالله خویی]]، از محاضرات شیخ [[فیاض، محمداسحاق|فیاض]] و در ذکر نظریات [[صدر، سید محمدباقر|آیتالله صدر]]، از مباحث سید هاشمی استفاده کرده و در این امر، از شیوه و اسلوب قدما، مبنی بر اعتماد بر وثاقت نقل، بدون ذکر کتاب و صحفه، پیروی کرده است. غالب نقل قول‌ها نیز، به‌صورت نقل به معنی و مضمون می‌باشد، نه نقل به لفظ<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | ||
جلد اول، دربردارنده پنج مبحث کلی ذیل می‌باشد: | جلد اول، دربردارنده پنج مبحث کلی ذیل می‌باشد: | ||
الف)- تعریف مجاز و مفاهیم مجازی: | الف)- تعریف مجاز و مفاهیم مجازی: | ||
مجاز دو نوع می‌باشد: مجاز در استعمال که نظر مشهور است و مجاز در تطبیق بنا بر نظر سکاکی که مجاز عقلی نیز نامیده می‌شود. نویسنده مجاز در استعمال را «استعمال لفظ در غیر ماوضع‌له» معنا کرده و برای تعریف مجاز در تطبیق، از نظر آیتالله | |||
مجاز دو نوع می‌باشد: مجاز در استعمال که نظر مشهور است و مجاز در تطبیق بنا بر نظر [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] که مجاز عقلی نیز نامیده می‌شود. نویسنده مجاز در استعمال را «استعمال لفظ در غیر ماوضع‌له» معنا کرده و برای تعریف مجاز در تطبیق، از نظر [[صدر، سید محمدباقر|آیتالله صدر]]، استفاده نموده و آن را «استعمال در معنی حقیقی همراه با تسامح در تطبیق»، دانسته و در آن، مناقشه نموده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11</ref>. | |||
منشأ دلالت مجازی<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>، رابطه استعمال مجازی با دلالت تصدیقی<ref>ر.ک: همان</ref>، نسبت بین امور سه‌گانه قرینه، علاقه و استحسان<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>، دلالت الفاظ بر الفاظ<ref>ر.ک: همان، ص31</ref> و تبعیت دلالت از اراده<ref>ر.ک: همان، ص36</ref>، از جمله موضوعاتی است که در این قسمت، عنوان شده است. | منشأ دلالت مجازی<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>، رابطه استعمال مجازی با دلالت تصدیقی<ref>ر.ک: همان</ref>، نسبت بین امور سه‌گانه قرینه، علاقه و استحسان<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>، دلالت الفاظ بر الفاظ<ref>ر.ک: همان، ص31</ref> و تبعیت دلالت از اراده<ref>ر.ک: همان، ص36</ref>، از جمله موضوعاتی است که در این قسمت، عنوان شده است. | ||
ب)- وضع مرکبات: | ب)- وضع مرکبات: | ||
نویسنده در این قسمت، ابتدا چگونگی وضع مرکبات را مورد بحث و بررسی قرار داده<ref>ر.ک: همان، ص44</ref> و سپس، به موضوعاتی همچمون استعمال لفظ در دو معنا<ref>ر.ک: همان، ص59</ref> و وضع شخصی و نوعی<ref>ر.ک: همان، ص82</ref> پرداخته است. | نویسنده در این قسمت، ابتدا چگونگی وضع مرکبات را مورد بحث و بررسی قرار داده<ref>ر.ک: همان، ص44</ref> و سپس، به موضوعاتی همچمون استعمال لفظ در دو معنا<ref>ر.ک: همان، ص59</ref> و وضع شخصی و نوعی<ref>ر.ک: همان، ص82</ref> پرداخته است. | ||
ج)- علایم حقیقت و مجاز: | ج)- علایم حقیقت و مجاز: | ||
در این مبحث، علامت بودن صحت حمل و عدم آن و نیز صحت سلب یا عدم آن<ref>ر.ک: همان107</ref> و نیز علامت بودن اطراد مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص112</ref>. | در این مبحث، علامت بودن صحت حمل و عدم آن و نیز صحت سلب یا عدم آن<ref>ر.ک: همان107</ref> و نیز علامت بودن اطراد مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص112</ref>. | ||
ح)- حقیقت شرعیه: | ح)- حقیقت شرعیه: | ||
در ادامه، مبحث حقیقت شرعیه را در دو بخش: بررسی ثبوت وضع الفاظ عبادات توسط پیامبر(ص) یا در زمان ایشان و ثمره بحث، مطرح نموده است<ref>ر.ک: همان، ص126</ref>. نویسنده ثمره این بحث را حمل الفاظ عبادات بر معانی شرعی آنها، بنا بر ثبوت حقیقت شرعیه و حمل بر معانی لغوی، در صورت عدم ثبوت حقیقت شرعیه، عنوان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص145</ref>. | در ادامه، مبحث حقیقت شرعیه را در دو بخش: بررسی ثبوت وضع الفاظ عبادات توسط پیامبر(ص) یا در زمان ایشان و ثمره بحث، مطرح نموده است<ref>ر.ک: همان، ص126</ref>. نویسنده ثمره این بحث را حمل الفاظ عبادات بر معانی شرعی آنها، بنا بر ثبوت حقیقت شرعیه و حمل بر معانی لغوی، در صورت عدم ثبوت حقیقت شرعیه، عنوان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص145</ref>. | ||
و)- صحیح و اعم: | و)- صحیح و اعم: | ||
این مبحث، در چهار جهت زیر، مطرح شده است: | این مبحث، در چهار جهت زیر، مطرح شده است: | ||
# ارتباط این بحث با مبحث حقیقت شرعیه و بررسی نسبت میان موضوع این دو بحث<ref>ر.ک: همان، ص150</ref>. | # ارتباط این بحث با مبحث حقیقت شرعیه و بررسی نسبت میان موضوع این دو بحث<ref>ر.ک: همان، ص150</ref>. | ||
| خط ۶۷: | خط ۷۳: | ||
مطالب این جلد، در دو قسمت کلی، عرضه شده است: | مطالب این جلد، در دو قسمت کلی، عرضه شده است: | ||
الف)- تنقیح موضوع مشتق که دربردارنده امور شش‌گانه‌ای است که آخوند خراسانی، آنها را به‌عنوان مقدمه مبحث مشتق، مطرح کرده است. | |||
الف)- تنقیح موضوع مشتق که دربردارنده امور شش‌گانه‌ای است که [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانی]]، آنها را به‌عنوان مقدمه مبحث مشتق، مطرح کرده است. | |||
ب)- تنقیح محمول که دربردارنده دو مبحث زیر می‌باشد: | ب)- تنقیح محمول که دربردارنده دو مبحث زیر می‌باشد: | ||
# اقوال مطرح‌شده در مسئله مشتق و رأی مختار نویسنده و استدلال بر آن. | # اقوال مطرح‌شده در مسئله مشتق و رأی مختار نویسنده و استدلال بر آن. | ||
| خط ۷۳: | خط ۸۱: | ||
در جلد سوم، مبحث اوامر در سه بخش کلی زیر، مورد بررسی قرار گرفته است: | در جلد سوم، مبحث اوامر در سه بخش کلی زیر، مورد بررسی قرار گرفته است: | ||
بخش اول، نکات مربوط به مبحث اوامر را در خود جای داده است که عبارتند از: | بخش اول، نکات مربوط به مبحث اوامر را در خود جای داده است که عبارتند از: | ||
الف)- ماده امر<ref>ر.ک: همان، ج3، ص10</ref>. | الف)- ماده امر<ref>ر.ک: همان، ج3، ص10</ref>. | ||
ب)- اعتبار علو در امر<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>. | ب)- اعتبار علو در امر<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>. | ||
ج)- ظهور ماده امر در وجوب<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>. | ج)- ظهور ماده امر در وجوب<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>. | ||
د)- مبحث اتحاد طلب و اراده<ref>ر.ک: همان، ص85</ref>. | د)- مبحث اتحاد طلب و اراده<ref>ر.ک: همان، ص85</ref>. | ||
بخش دوم، جبر و تفویض: | بخش دوم، جبر و تفویض: | ||
این مسئله، دارای دو جنبه کلامی و فلسفی می‌باشد؛ در جنبه کلامی، مقصود از این مسئله، بحثی است که بین اشاعره و دیگران مطرح است؛ زیرا اشاعره، قائل به جبر بوده، ولی معتزله باور به تفویض و شیعه، اعتقاد به امر بین الامرین دارند و روح بحث در آن، بحث از فاعل حقیقی است که آیا خداوند است یا انسان و یا هر دو باهم. اما از جنبه فلسفی، این مسئله، کبرای مسئله کلامی دیگری واقع شده که روح بحث این است که فاعل هرکسی که هست، آیا آنچه انجام می‌دهد، از روی اختیار است یا بدون اختیار<ref>ر.ک: همان، ص107</ref>. | این مسئله، دارای دو جنبه کلامی و فلسفی می‌باشد؛ در جنبه کلامی، مقصود از این مسئله، بحثی است که بین اشاعره و دیگران مطرح است؛ زیرا اشاعره، قائل به جبر بوده، ولی معتزله باور به تفویض و شیعه، اعتقاد به امر بین الامرین دارند و روح بحث در آن، بحث از فاعل حقیقی است که آیا خداوند است یا انسان و یا هر دو باهم. اما از جنبه فلسفی، این مسئله، کبرای مسئله کلامی دیگری واقع شده که روح بحث این است که فاعل هرکسی که هست، آیا آنچه انجام می‌دهد، از روی اختیار است یا بدون اختیار<ref>ر.ک: همان، ص107</ref>. | ||
| خط ۸۸: | خط ۱۰۲: | ||
جلد چهارم، ادامه مبحث اوامر را در پنج بخش زیر، در خود جای داده است: | جلد چهارم، ادامه مبحث اوامر را در پنج بخش زیر، در خود جای داده است: | ||
الف)- تعبدی و توصلی: در این قسمت، موضوع تعبدی یا توصلی بودن مقتضای اطلاق صیغه امر، در قالب چهار مسئله زیر، بررسی شده است: | الف)- تعبدی و توصلی: در این قسمت، موضوع تعبدی یا توصلی بودن مقتضای اطلاق صیغه امر، در قالب چهار مسئله زیر، بررسی شده است: | ||
# سقوط واجب به‌واسطه انجام آن توسط شخصی دیگر<ref>ر.ک: همان، ج4، ص10</ref>. | # سقوط واجب به‌واسطه انجام آن توسط شخصی دیگر<ref>ر.ک: همان، ج4، ص10</ref>. | ||
| خط ۹۴: | خط ۱۰۹: | ||
# شرط بودن قصد قربت در سقوط واجب<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>. | # شرط بودن قصد قربت در سقوط واجب<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>. | ||
ب)- وجوب نفسی عینی تعیینی: در این قسمت، به اثبات این موضوع پرداخته شده است که اطلاق صیغه امر، مقتضی نفسی عینی تعیینی بودن وجوب است<ref>ر.ک: همان، ص171</ref>. | ب)- وجوب نفسی عینی تعیینی: در این قسمت، به اثبات این موضوع پرداخته شده است که اطلاق صیغه امر، مقتضی نفسی عینی تعیینی بودن وجوب است<ref>ر.ک: همان، ص171</ref>. | ||
ج)- امر عقیب حظر: در این قسمت، بحث پیرامون این موضوع است که اگر امری، پس از نهی وارد شود، آیا دلالت بر وجود دارد یا بر رفع مانع دلالت می‌کند. معروف‌ترین مثال مربوط به این موضوع، آیه مبارکه 2 سوره مائده: '''وإذا حللتم فاصطادوا''' می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص225</ref>. | ج)- امر عقیب حظر: در این قسمت، بحث پیرامون این موضوع است که اگر امری، پس از نهی وارد شود، آیا دلالت بر وجود دارد یا بر رفع مانع دلالت می‌کند. معروف‌ترین مثال مربوط به این موضوع، آیه مبارکه 2 سوره مائده: '''وإذا حللتم فاصطادوا''' می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص225</ref>. | ||
د)- مره و تکرار: بحث در این موضوع، حول سه محور زیر، مطرح شده است: | د)- مره و تکرار: بحث در این موضوع، حول سه محور زیر، مطرح شده است: | ||
# برهان بر اصل در مسئله؛ | # برهان بر اصل در مسئله؛ | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۳۷: | ||
[[رده:کلیات]] | [[رده:کلیات]] | ||
[[رده:کنگره‌ها، کنفرانس‌ها (مؤتمرات)، مجموعه‌ها]] | [[رده:کنگره‌ها، کنفرانس‌ها (مؤتمرات)، مجموعه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:مرداد(1400)]] | ||