مناهج الطالبين و مسالك الصادقين

منهاج الطالبين و مسالك الصادقين، تألیف سید محمد بخاری، از آثار دایرةالمعارفی تصوف است که بین سال‌های 695ق تا 728ق، به نگارش درآمده و به اهتمام نجیب مایل هروی به چاپ رسیده است.

مناهج الطالبين و مسالک الصادقين
پدیدآوران	بخاری، محمد (نویسنده) مایل هروی، نجیب (مصحح)
ناشر	مولی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1405ق. = 1364ش.
چاپ	چاپ یکم
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ب?م? / 283/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

یکی از دقایقی که در بیشترین آثار صوفیه، مطرح است، مطالبی است عصری که نویسنده به‌مناسباتی، پاره‌ای از مشهودات خود را یاد کرده است؛ به‌‌‎طوری‌که آن دقایق را نمی‌توان در دیگر آثار بازمانده آن دوره، جستجو کرد. از جمله ویژگی‌های کتاب حاضر، آن است که نکته‌های عصری در زمینه آداب صوفیه و پسندهای آنان در آن کم نیست. افزون بر این، مطالبی اجتماعی نیز در این کتاب آمده که قابل توجه است و ازآنجاکه مؤلف در کوهستانات کردستان اقامت داشته و طالبان و مریدان وی نیز در آنجا کم نبوده‌اند و بر اثر ماندگاری و آمدوشدی که به آن منطقه داشته، مسایلی در میان مردم آنجا رایج و شایع دیده که با اعتقاد او و نیز عقاید اسلامی کافه مسلمانان تعارض داشته، ازاین‌رو به نقد و بررسی آنها پرداخته و در مرتفع کردن آن، مردم آن نواحی را تنبیه کرده است.

یکی از اموری که باعث اهمیت کتاب می‌شود، توجه به این نکته می‌باشد که از مباحث پراهمیتی که در تاریخ تصوف اسلامی تاکنون جدی گرفته نشده، تقابل و تشاکل و ضدیت و موافقت تصوف است در دوران‌های عدیده تاریخ با سیاست. در این زمینه، خاورشناسانی چونان زاخودر، پطروشفکی و...، تأملاتی بسیار ناقص و گذرا بر تقابل تصوف و سیاست داشته‌اند، لکن نه برونیان و نه درونیان، به این امر آن‌چنان‌که سزاوا است و درخورد آن، نپرداخته‌اند. این در حالی است که نویسنده اثر حاضر، از دیرباز بر تصوف، از این نظرگاه نگریسته و بیش از هشتادواندی مکتوب از مشایخ صوفیه فراهم آورده است که به سلاطین عصر خویش نوشته و در آن نامه‌ها، راه عدل را از ظلم باز نموده‌اند و آیین کشورداری را با قوانین اسلامی و انسانی آن، به آنان بازگفته‌اند.

از مطالب کتاب، چنین برمی‌آید که نویسنده نیز با دربار و حکام، مخالف بوده و از تقرب به حاکمان و سلاطین، دوری می‌کرده است.

منابع مقاله

مقدمه مصحح.