مناهج التربیة الإسلامیة و المربون العاملون فیها
| مناهج التربیة الإسلامیة و المربون العاملون فیها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کیلانی، ماجد عرسان (نویسنده) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1416ق. = 1995م. |
| چاپ | یکم |
| موضوع | تعلیم و تربیت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ک9م8 / 230/18 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مناهج التربیة الإسلامیة و المربون العاملون فیها، اثر ماجد عرسان کیلانی، با محوریت آیه دوم سوره مبارکه جمعه برنامه تربیتی اسلام را ارائه داده است.
نگارنده کوشیده است از این آیه، برنامه‌‌‌های تربیتى اسلام را برگیرد و معرفى کند. مراد از برنامه‌ها، نظام تربیتى نیست بل مفهوم اخص آن است که شامل مواد درسى در کلى‌ترین شکل خود است. در سه فصل اول این کتاب و البته موارد متعدد دیگر، از تعلیم و تربیت غرب انتقاد شده است که اکثر آنها از زبان خود غربیان است. نگارنده براى هربرنامه از روش، شیوه، هدف و عامل آن یاد مى‌کند. مطالب فصل ششم کتاب کمى از تربیت دور و بیشتر به اخلاق نزدیک شده است. نگارنده در این کتاب (چون دیگر آثارش) بسیار به آثار ابن تیمیه استناد مى‌کند که لازم است با تأمل با آنها برخورد کرد.
روى هم رفته، موضوع و طرح و بحثها و تحلیل‌‌های کتاب، در زبان فارسى و حتى عربى تازه است و نمونه ندارد. بحثها هم متقن است و هدف، لفاظى و پر کردن صفحه نیست.
مطالعۀ این کتاب براى محققان علوم تربیتى در حوزه اسلام، مى‌تواند سرمشق و الهام‌بخش باشد. حسن دیگر این کتاب، استفادۀ فراوان از منابع اروپایى است.
در این اثر که داراى 3 باب و 13 فصل است، کوشش شده با الهام از آیۀ دوم سورۀ مبارکۀ جمعه، طرحى براى آموزش ریخته و معلوم شود، در اسلام در کلى‌ترین شکل چه‌چیز باید به فراگیران آموخته شود. در باب اول که عنوانش اهمیت کاوش در برنامه‌‌‌های تربیتى اسلام است، با مسائل زیر آشنا مى‌شویم: نیاز نظام تربیتى جهان اسلام به برنامه‌‌‌های تربیتى جایگزین، بحران تربیت جدید در حوزۀ برنامه‌‌‌های تربیتى، بحران در هدف‌‌های برنامه‌ها، بحران در محتواى برنامه‌ها، بحران در فعالیت‌‌های آموزشى در برنامه‌‌‌های تربیتى معاصر، بحران در آزمون و سنجش در برنامه‌‌‌های تربیتى معاصر، آشنایى با برنامه‌‌‌های تربیتى فراگیر و پیشرفته براى خلاصى از بحران موجود، روش بررسى و تحقیق در این کتاب، روش تشخیص و درمان در مقابل روش داورى و محکوم کردن، روش تزکیه در مقابل روش ستایش و فخر، روش پویا در مقابل روش آبا و اجدادى، روش رسوخ و احاطه در مقابل روش جزءجزء کردن، مفهوم اصطلاح منهاج، تعریف تربیت، پیشینۀ تحقیق.
باب دوم. برنامه‌‌‌های تربیت اسلامى:
نگارنده در این باب، از برنامه‌‌‌های تلاوت آیات، برنامه‌‌‌های تزکیه، برنامه‌‌‌های آموزش کتاب و حکمت و تکامل برنامه‌‌‌های تربیتى اسلام مى‌گوید. وى در شرح برنامه‌‌‌های تلاوت، از معناى آیات و اهمیت برنامه‌‌‌های برگرفته از آیات یاد مى‌کند و به هدف‌‌های عام و خاص این برنامه‌ها مى‌پردازد که عبارتند از:
شکل‌گیرى فلسفه و اندیش‌‌های اسلامى که برخاسته از فهم وجود و هستى است، رشد و پرورش نیرو‌‌های انسان براى کشف حوزه‌‌‌های معرفتى تازه، پرورش نیروى تحلیل بحث‌‌های علمى، رشد تواضع و کرنش در برابر حق و حق‌جویى؛ پس از این، سخن از محتواى این برنامه‌ها و تکامل آنهاست. نکته دیگر روشها و فعالیت‌‌های برنامه‌‌‌های تلاوت آیات است. نگارنده در ادامۀ بحث از این برنامه، به نکات زیر مى‌پردازد: آزمون در این برنامه، جدایى و انشقاق میان آیات آفاق و انفس در مراکز آموزشى سنتى و جدید در جهان اسلام و زیان‌‌های آن، نیاز تربیت جدید به برنامه‌‌‌های تربیتى که بین کاوش در آیات قرآن و آیات آفاقى و انفسى جمع کند.
کیلانى در شرح برنامه‌‌‌های تزکیه از نکات زیر مى‌گوید: معناى تزکیه، هدف‌‌های برنامه تزکیه (تزکیه انسان از بیمارى افراط و تفریط و رشد حالت میانه‌روى، تزکیه فرهنگ امت اسلامى از افراط و تفریط و رشد ارزش‌‌های اسلامى)، محتواى این برنامه (تزکیه نفس، تزکیه نیرو‌‌های عقلانى، تزکیه نیرو‌‌های ارادى، تزکیه نیرو‌‌های شنوایى و بینایى، تزکیه جسم، تزکیه محیط عمومى، تزکیه محیط دینى، تزکیه محیط شناختى، تزکیه محیط سیاسى، تزکیه محیط اجتماعى، تزکیه محیط اقتصادى، تزکیه محیط ادبى و هنرى، تزکیه محیط طبیعى، تزکیه فرهنگ و میراث فرهنگى)، روش‌‌های تزکیه در حوزۀ اجتماعى، سیاسى و علمى و در حوزۀ دین (ذکر، نماز، زکات، روزه، حج)، سنجش در برنامه تزکیه.
برنامه‌‌‌های آموزش کتاب و حکمت: مطالبى که در این بخش از کتاب شرح و بررسى مى‌شود چنین است: معناى کتاب و حکمت، هدف‌‌های عام این برنامه، محتواى این برنامه، چگونگى تکامل علوم کتاب و علوم حکمت، روش‌‌های این برنامه (تفسیر، تأویل و تدبر)، سنجش در این برنامه، بحران تفکیک آموزش کتاب از آموزش حکمت در جهان اسلام معاصر، نیاز تربیت جدید به برنامه‌‌‌های جمع بین علوم کتاب و علوم حکمت؛
نگارنده در ادامه به تکامل برنامه‌‌‌های سه‌گانۀ یادشده مى‌پردازد. باب سوم دربارۀ دانشمندان و مربیان برنامه‌‌‌های یادشده است که عبارتند از آیاتیان که دربارۀ آنان مطالبى مى‌آورد؛ از جمله وظایف آنها[۱].
پانویس
- ↑ رفیعی، بهروز، ص199-201
منابع مقاله
رفیعی، بهروز، کتابشناسی تحلیلی توصیفی تعلیم و تربیت در اسلام (گزیده منابع عربی)، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم، چاپ یکم، 1381ش