معجم المطبوعات النجفية
| نام کتاب | معجم المطبوعات النجفیة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | منذ دخول الطباعه الی النجف حتی الآن |
| پدیدآورندگان | امینی، محمد هادی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | Z3036 /الف8م6 |
| موضوع | کتابهای چاپی عربی - عراق - نجف - کتاب شناسی |
| ناشر | مطبعة الآداب |
| مکان نشر | نجف اشرف - عراق |
| سال نشر | 1385 هـ.ق یا 1966 م |
| کد اتوماسیون | 3308 |
معرفى اجمالى
«معجم المطبوعات النجفية»، تاليف محمدهادى امينى، مشتمل بر كتب چاپ‌شده عربى از زمان آغاز چاپ تا سال 1385ق است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر مقدمه عبدالحميد علوچى و مقدمه مؤلف و متن كتاب است. عبدالحميد علوچى به بررسى تاريخ چاپ كتب عربى در عراق پرداخته است. مؤلف نيز به مطالعه تاريخچه چاپ از آغاز تا ورود صنعت چاپ در نجف پرداخته كه همراه با تصاويرى است. در متن معجم نيز به ترتيب حروف الفبا 1799 اثر و در مستدرك 15 اثر معرفى شده است.
نويسنده، انگيزه نگارش كتاب را چنين بيان مى‌كند: «هنگامى كه از نگارش و چاپ كتابم، «معجم رجال الفكر و الأدب في النجف خلال ألف عام» فارغ شدم، در همان سال، والد بزرگوارم بسيار اشتياق نشان داد كه دو معجم ديگر مرتبط با تاريخ نجف نوشته شود: 1. معجم المؤلفات النجفية؛ 2. معجم المطبوعات النجفية».
گزارش محتوا
نويسنده، اولين كتاب عربى را كه در اروپا چاپ شده، كتاب مزامير داود مى‌داند كه در جنوا در سال 1516م، به چاپ رسيده است (مقدمه، ص 24). پس از آن، تورات عربى ترجمه سعيد الفيومى در 1551م، انجيل در 1591م و قانون ابن سينا در 1593م، به چاپ رسيده است (مقدمه، ص 24).
نويسنده سپس به تاسيس صنعت چاپ در نجف اشرف پرداخته است. اين صنعت، انگيزش جديدى براى حركت فكرى در عالم بود كه به عراق نيز سرايت كرد و در بغداد تعدادى چاپ‌خانه بزرگ ايجاد شد و نياز به آن در نجف اشرف بيشتر بود كه در ادامه به اهميت اين جايگاه مى‌پردازد. ذكر نام 17 چاپ‌خانه نجف با توضيح مختصرى در اين بخش از مقدمه، خواننده را از اوضاع و احوال چاپ كتاب در آن مقطع زمانى مطلع مى‌كند. مطبعة حبل المتين، المطبعة العلوية و المطبعة الحيدرية از جمله آن چاپ‌خانه‌هاست (مقدمه، ص 34).
نويسنده، تعيين اولين كتابى كه در اولين چاپ‌خانه نجف به زيور چاپ آراسته شده است را كار مشكلى مى‌داند، اما قديمى‌ترين نوشته‌اى كه قديمى‌ترين تاريخ را دارد، مجله‌اى فارسى است كه تحت عنوان «الغرى» در سال 1327ق، در نجف منتشر شد و از شماره دوم به بعد چاپ نشد، ولى كتبى كه پس از اين تاريخ منتشر شده است، فراوان است (مقدمه، ص 46).
روش نويسنده در نگارش معجم آن است كه در باره هر كتابى اين مطالب را ذكر مى‌كند:
1. اسم كامل كتاب؛
2. اسم مؤلف همان گونه كه بر روى جلد كتاب آمده با حذف القاب؛
3. سال ولادت مؤلف به تاريخ هجرى قمرى و ميلادى، اگر معروف بوده است؛
4. سال وفات مؤلف به تاريخ‌هاى مذكور، اگر وفات يافته باشد؛
5. چاپ‌خانه‌اى كه كتاب در آن چاپ شده است؛
6. سالى كه كتاب در آن چاپ شده است؛
7. تعداد جلدهاى كتاب، اگر از چند جلد تشكيل شده است؛
8. عدد صفحات كتاب، اگر يك جلد باشد؛
9. تعداد چاپ‌هاى كتاب؛
10. ذكر مقدمه، اگر در اول كتاب، مقدمه‌اى به قلم كسى جز مؤلف كتاب باشد.
براى رعايت اختصار، رموزى در كتاب به كار رفته است كه از آن جمله است:
مط: المطبعة؛
ح: الحجم؛
ف: فارسى؛
ص: صفحه؛
ط: طبعة.
نويسنده، در آخر، اعتراف مى‌كند كه آنچه در اين معجم گرد آورده، كامل نيست و به‌يقين كتب چاپ‌شده نجفى ديگرى وجود دارد كه موفق به مشاهده آنها نشده است. نويسنده دليل اين امر را اين مى‌داند كه چاپ‌خانه‌ها در زمان وى نسخه‌اى از نشريات خود را براى تاريخ نگه نمى‌دارند و بسيارى از آنها از نشريات خود چيزى نمى‌دانند (مقدمه، ص 57).
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است. كتاب، فاقد پاورقى است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب معجم المطبوعات النجفیة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور