۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
جز (جایگزینی متن - 'براي' به 'برای') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR03495J1.jpg | |||
| عنوان =مصادر نهجالبلاغة و أسانیده | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[حسینی، عبدالزهراء]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 38/085 /ح5م6 | |||
| | | موضوع = | ||
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهجالبلاغه - تحقیق | |||
|زبان | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهجالبلاغه - مأخذ | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الزهراء | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1409 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03495AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =4 | |||
| تعداد جلد =4 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =5111 | |||
| کتابخوان همراه نور =03495 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''مصادر نهجالبلاغة و أسانيده''' اثر [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهراء الحسينى الخطيب]]، كتابى است به زبان عربى در چهار جلد درباره مصادر و اسناد كتاب شريف نهجالبلاغه. | |||
==ساختار== | |||
كتاب، مشتمل بر برخى تقريظها و مقدمهها و نيز سه باب اصلى است: باب المختار من خطب اميرالمؤمنين و كلامه الجارى مجرى الخطب، باب المختار من كتب امیرالمؤمنین و عهوده و وصاياه، باب المختار من حكم اميرالمؤمنين و كلماته القصار. | |||
==ساختار | |||
كتاب، مشتمل بر برخى تقريظها و مقدمهها و نيز سه باب اصلى است: باب المختار من خطب اميرالمؤمنين و كلامه الجارى مجرى الخطب، باب المختار من كتب | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
سيدعبدالزهر، شهرها و كتابخانهها را چونان صاحب [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]] براى نگارش كتاب مصادر خود درنورديده است. مصادر نهجالبلاغه استمرار راه پژوهشگرانى است كه سخنان مولا را در منابع و كتب معتبر مورد كاوش قرار دادهاند تا به طالبان مأخذ و منبع عرضه كنند و ايشان را به منبع علوم نبوى رهنمون شوند. | سيدعبدالزهر، شهرها و كتابخانهها را چونان صاحب [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]] براى نگارش كتاب مصادر خود درنورديده است. مصادر نهجالبلاغه استمرار راه پژوهشگرانى است كه سخنان مولا را در منابع و كتب معتبر مورد كاوش قرار دادهاند تا به طالبان مأخذ و منبع عرضه كنند و ايشان را به منبع علوم نبوى رهنمون شوند. | ||
خط ۸۰: | خط ۶۲: | ||
در نهجالبلاغه از وصيت و وصايت سخن رفته است؛ در حالى كه در ميان مسلمانان چنين مبحثى مطرح نبوده است. | در نهجالبلاغه از وصيت و وصايت سخن رفته است؛ در حالى كه در ميان مسلمانان چنين مبحثى مطرح نبوده است. | ||
نهجالبلاغه به | نهجالبلاغه به سبک مسجع نوشته شده و از صناعات لفظى و معنوى زيادى استفاده شده كه تا آن زمان مرسوم نبوده است. لذا اين كتاب را نمىتوان به على(ع) نسبت داد، بلكه در دورههاى متأخر(نزديك به قرن هفتم زمان حيات [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]]) نوشته شده است. | ||
درباره موضوعاتى؛ مانند خفاش، طاووس، مورچه و ملخ چنان سخنان دقيقى مطرح شده است كه تا آن زمان مطرح نبوده، بلكه اين علوم و اطلاعات محصول عصر حاضر (عصر [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]]) است نه عصر على(ع)، به علاوه در سرزمين عربستان چنين حيواناتى يافت نمىشد. | درباره موضوعاتى؛ مانند خفاش، طاووس، مورچه و ملخ چنان سخنان دقيقى مطرح شده است كه تا آن زمان مطرح نبوده، بلكه اين علوم و اطلاعات محصول عصر حاضر (عصر [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]]) است نه عصر على(ع)، به علاوه در سرزمين عربستان چنين حيواناتى يافت نمىشد. | ||
خط ۱۰۱: | خط ۸۳: | ||
شبهه مربوط به صحابه. [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]] درباره اين شبهه مىنويسد: «صحبه» به معناى معاشرت است و اختصاص به زمان كوتاه يا بلند ندارد، بلكه همين كه اندك مصاحبتى حاصل شود «صحبه» معنا پيدا مىكند. همچنين به كافر يا مؤمن هم اختصاص ندارد. | شبهه مربوط به صحابه. [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]] درباره اين شبهه مىنويسد: «صحبه» به معناى معاشرت است و اختصاص به زمان كوتاه يا بلند ندارد، بلكه همين كه اندك مصاحبتى حاصل شود «صحبه» معنا پيدا مىكند. همچنين به كافر يا مؤمن هم اختصاص ندارد. | ||
از سوى ديگر همان گونه كه در ميان مردم، افراد خوب، بد، مؤمن، كافر، صالح و ناصالح وجود دارد، در ميان صحابه نيز افراد مختلفى وجود داشت. | از سوى ديگر همان گونه كه در ميان مردم، افراد خوب، بد، مؤمن، كافر، صالح و ناصالح وجود دارد، در ميان صحابه نيز افراد مختلفى وجود داشت. بنابراین، بر اساس اعمال و رفتار و عقايد آنان بايد قضاوت كرد و صحابه بودن براى درستى رفتار آنان هيچ گونه توجيهى نمىتواند باشد. بلكه همان گونه كه قرآن كريم فرموده است، معيار برترى تقوى است و در اين زمينه هيچ تفاوتى ميان افراد اعم از صحابه و غيرصحابه وجود ندارد. | ||
شبهه وصيت و وصايت؛ [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]] درباره شبهه وصيت و وصايت بر اين نكته تأكيد كرده است كه وصيت امرى مرسوم و بلكه واجب بوده است. در ميان پيامبران و صيت امرى مرسوم بوده است و پيامبر اسلام(ص) نيز وصيتهاى مهمى از جمله در انتخاب جانشينى خود داشته است. به علاوه در قرآن هم اين امر ذكر شده است. خليفه اول نيز عمر را جانشين خود قرار داده و نسبت به اطاعت از او وصيت كرد. حال با عنايت به اين موارد چه ايرادى دارد كه اميرمؤمنان هم وصيت بكند؟ | شبهه وصيت و وصايت؛ [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]] درباره شبهه وصيت و وصايت بر اين نكته تأكيد كرده است كه وصيت امرى مرسوم و بلكه واجب بوده است. در ميان پيامبران و صيت امرى مرسوم بوده است و پيامبر اسلام(ص) نيز وصيتهاى مهمى از جمله در انتخاب جانشينى خود داشته است. به علاوه در قرآن هم اين امر ذكر شده است. خليفه اول نيز عمر را جانشين خود قرار داده و نسبت به اطاعت از او وصيت كرد. حال با عنايت به اين موارد چه ايرادى دارد كه اميرمؤمنان هم وصيت بكند؟ | ||
نویسنده كتاب با ذكر 80 حديث و نقل قول و شعر از پيامبر(ص) و ياران آن حضرت به ذكر موارد مختلف از وصيت آن حضرت پرداخته است كه بخش عمدهى آن وصيت به جانشينى [[امام على(ع)|مولا على(ع)]] اختصاص يافته است. وى در پايان به ذكر اسامى 17 تن از وصيتنامهنويسان پرداخته است. | |||
شبهه سجع و آرايش لفظى؛ مؤلف محترم در چند مرحله به شبهه [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] درباره سجع پاسخ داده است: | شبهه سجع و آرايش لفظى؛ مؤلف محترم در چند مرحله به شبهه [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] درباره سجع پاسخ داده است: | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۰۵: | ||
شبهه تشويق به زهد؛ واقعيت آن است كه [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] توجه نكرده است كه شيوه قرآن در امر دنيا چيست، به علاوه او نهجالبلاغه را مطالعه كرده، اما يا گزينشى برخورد كرده است و يا بخش اندكى را حفظ و بخش ديگر را فراموش كرده و يا از آنها غفلت كرده است. | شبهه تشويق به زهد؛ واقعيت آن است كه [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] توجه نكرده است كه شيوه قرآن در امر دنيا چيست، به علاوه او نهجالبلاغه را مطالعه كرده، اما يا گزينشى برخورد كرده است و يا بخش اندكى را حفظ و بخش ديگر را فراموش كرده و يا از آنها غفلت كرده است. | ||
شبهه زندگى اجتماعى؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] ندانسته است كه نظر قرآن درباره اجتماع چيست و متوجه نشده است كه على در | شبهه زندگى اجتماعى؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] ندانسته است كه نظر قرآن درباره اجتماع چيست و متوجه نشده است كه على در اجتماعیات هرگز از قرآن پا فراتر نگذاشته است. و اين هنر او را مىرساند كه به اجتماع به طور تخصصى نگريسته است. | ||
== سابقه مأخذپژوهى نهجالبلاغه == | == سابقه مأخذپژوهى نهجالبلاغه == | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۱۲: | ||
مرحوم [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]]، گزارش مختصرى پيرامون منبعشناسى نهجالبلاغه آورده است و به ذكر برخى از آثار نوشته شده، در اين موضوع پرداخته است. از جمله آثارى كه در اين مقدمه ذكر شده عبارتند از: | مرحوم [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهرا حسينى]]، گزارش مختصرى پيرامون منبعشناسى نهجالبلاغه آورده است و به ذكر برخى از آثار نوشته شده، در اين موضوع پرداخته است. از جمله آثارى كه در اين مقدمه ذكر شده عبارتند از: | ||
1) | 1) مدارک نهجالبلاغه نوشتههادى كاشفالغطاء2) نهجالبلاغه چيست؟ نوشتهى سيد هبةالدين شهرستانى3) روش، نوشته حسين بستانه، استناد نهجالبلاغه، امتياز على عرشى از علماى هند. | ||
== مفهوم مصادر نهجالبلاغه == | == مفهوم مصادر نهجالبلاغه == | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۱۹: | ||
مؤلف كتاب، مصادر را به آن معناى مرسوم و معروف در نظر نگرفته است؛ يعنى منظور وى از مصادر آن دسته مآخذ نيستند كه مرحوم سيدرضى در نهجالبلاغه از آنها ياد نكرده است، بلكه منظور آن است كه پارهاى از عبارات مولى اعم از خطبه، نامه، حكمت و... در ميان راويان، منسوب به على(ع) بوده و از شهرت بالايى برخوردار است. چرا كه وقوف بر مآخذى كه [[شریفالرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در تأليف و تنسيق نهجالبلاغه از آنها بهره برده، زياد و بسيار پراكنده بوده است و برخى از آنها در اثر گذر زمان از ميان رفته است. | مؤلف كتاب، مصادر را به آن معناى مرسوم و معروف در نظر نگرفته است؛ يعنى منظور وى از مصادر آن دسته مآخذ نيستند كه مرحوم سيدرضى در نهجالبلاغه از آنها ياد نكرده است، بلكه منظور آن است كه پارهاى از عبارات مولى اعم از خطبه، نامه، حكمت و... در ميان راويان، منسوب به على(ع) بوده و از شهرت بالايى برخوردار است. چرا كه وقوف بر مآخذى كه [[شریفالرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در تأليف و تنسيق نهجالبلاغه از آنها بهره برده، زياد و بسيار پراكنده بوده است و برخى از آنها در اثر گذر زمان از ميان رفته است. | ||
با توجه به آن كه سيدرضى درصدد نبود تا با جمعآورى نهجالبلاغه به لحاظ فقهى، معرفتى و تاريخى منبع و | با توجه به آن كه سيدرضى درصدد نبود تا با جمعآورى نهجالبلاغه به لحاظ فقهى، معرفتى و تاريخى منبع و مدرک ى فراهم نمايد تا علما و پژوهشگران در تحقيقات خود بدان رجوع كنند، بلكه قصدش آن بود تا مطالب و سخنانى از مولا عليهالسلام گرد آورد كه از جوانب مختلف اهميت داشته باشد؛ به ويژه از جهت فصاحت و بلاغت. با توجه به اين نكته بود كه به جمعآورى نهجالبلاغه اقدام نمود؛ چرا كه در آن عصر سخنان امام(ع) در حوزهها و موضوعات مختلف سخت پراكنده شده بود و كتاب مدونى كه در زمينههاى مختلف سخنان مولا را دربرداشته باشد، وجود نداشت. علاوه بر اين سيدرضى(ره) چون اهداف فوق را در نظر نداشت، از ارايه مآخذ و منابع براى سخنان برگزيده صرفنظر كرد؛ مگر در موارد اندكى كه در نهجالبلاغه مضبوط است. | ||
با عنايت به مطلب ذكر شده، مىتوان اين نكته را يادآورى كرد كه منظور از ارايه مصادر نهجالبلاغه مستند كردن سخنان مولا است كه در منابع مختلف به صورتهاى گوناگون و با اختلاف واژگانى و البته وحدت معانى ضبط شده است. | با عنايت به مطلب ذكر شده، مىتوان اين نكته را يادآورى كرد كه منظور از ارايه مصادر نهجالبلاغه مستند كردن سخنان مولا است كه در منابع مختلف به صورتهاى گوناگون و با اختلاف واژگانى و البته وحدت معانى ضبط شده است. | ||
خط ۱۸۰: | خط ۱۶۲: | ||
علاوه بر مطالبى كه از جلد اول مصادر آورديم از صفحه 200 به بعد مطالب ذيل آمده است: | علاوه بر مطالبى كه از جلد اول مصادر آورديم از صفحه 200 به بعد مطالب ذيل آمده است: | ||
كتابخانه نهجالبلاغه؛ در اين قسمت مؤلف به ثمرات و فوايد تأليف و گردآورى نهجالبلاغه اشاره و آنها را در دو دسته كلى شروح نهجالبلاغه و كتب مربوط به نهجالبلاغه به ويژگى كارهاى تكميلى نهجالبلاغه تقسيم كرد و به بيان آنها مىپردازد. بخش اخير به موضوعات مختلف مربوط مىشود كه از آن جملهاند: كتابهاى ترجمه نهجالبلاغه به زبانهاى مختلف، بهنظم كشيدن نهجالبلاغه (نهجالبلاغههاى منظوم)، پيرامون اسناد و | كتابخانه نهجالبلاغه؛ در اين قسمت مؤلف به ثمرات و فوايد تأليف و گردآورى نهجالبلاغه اشاره و آنها را در دو دسته كلى شروح نهجالبلاغه و كتب مربوط به نهجالبلاغه به ويژگى كارهاى تكميلى نهجالبلاغه تقسيم كرد و به بيان آنها مىپردازد. بخش اخير به موضوعات مختلف مربوط مىشود كه از آن جملهاند: كتابهاى ترجمه نهجالبلاغه به زبانهاى مختلف، بهنظم كشيدن نهجالبلاغه (نهجالبلاغههاى منظوم)، پيرامون اسناد و مدارک نهجالبلاغه، تكميل نهجالبلاغه با استفاده از ساير منابع، دفاع از نهجالبلاغه و يا تأليف با استفاده از محتوى و روش نهجالبلاغه. | ||
مؤلف محترم 101 شرح نهجالبلاغه نام برده و معرفى كرده است و از بخش دوم 33 كتاب را به فارسى و عربى نام برده و معرفى كرده است. از مستدركات نهجالبلاغه نيز نمونههايى ذكر كرده است. | مؤلف محترم 101 شرح نهجالبلاغه نام برده و معرفى كرده است و از بخش دوم 33 كتاب را به فارسى و عربى نام برده و معرفى كرده است. از مستدركات نهجالبلاغه نيز نمونههايى ذكر كرده است. | ||
خط ۱۸۶: | خط ۱۶۸: | ||
از صفحه 274 تا 279 به شرح زندگانى سيدرضى(ره) پرداخته است. | از صفحه 274 تا 279 به شرح زندگانى سيدرضى(ره) پرداخته است. | ||
بررسى اسناد و | بررسى اسناد و مدارک خطبهها | ||
از صفحه 283 جلد 1 بررسى اسناد و | از صفحه 283 جلد 1 بررسى اسناد و مدارک خطبهها آغاز شده است كه در ضمن آنها نكات زير مورد توجه قرار گرفته شده است: | ||
== آوردن متن خطبه == | == آوردن متن خطبه == | ||
خط ۲۱۱: | خط ۱۹۳: | ||
مجلد چهارم | مجلد چهارم | ||
در اين مجلد اسناد و | در اين مجلد اسناد و مدارک 480 حكمت نهجالبلاغه بررسى شده است. مؤلف در خاتمه از برخى افراد و مؤسسات تشكر كرده است. 1395 بيروت. | ||
== اهميت كتاب مصادر نهجالبلاغه و نظرات علما == | == اهميت كتاب مصادر نهجالبلاغه و نظرات علما == | ||
با توجه به | با توجه به نقدهایی كه به انتساب مطالب نهجالبلاغه به [[امام على(ع)]] مىشد و افرادى نظير [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] (متوقى 681 ق) نسبت دادن محتواى نهجالبلاغه را به [[امام على(ع)]] خدشه بردار دانسته و در رد آن نه تنها كتاب و مقاله نوشتهاند، بلكه از مردمان مىخواستند تا چنين انتسابى را نپذيرند و تا حد امكان اين سخنان را به صاحبان اصلىاش نسبت دهند. در عصر حاضر نيز افراد و پژوهشگرانى مدعیاتى كم و بيش مشابه با نظرات [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابنخلكان]] مطرح مىكنند، مستند ساختن نهجالبلاغه براى عصر جديد كه همه چيز را مورد نقد عقلى - علمى قرار مىدهد از مهمترين كارهايى است كه در هر زمينهاى بايد صورت پذيرد، به ويژه منابعى كه به دين و آموزههاى دينى مربوطاند و ارزش دينى آنها در گرو صحت انتساب به شخصيتهاى برجسته است. از اين رو برخى از شخصيتهاى بزرگ و عالم و آدمشناس معاصر انجام چنين امرى را ضرورى مىدانستهاند. در ميان اين بزرگان مىتوان آيت شيخ محمدحسين آل كاشفالغطا را نام برد كه در اين باب مىفرمايد؛ «من نسبت به گردآورى اسناد نهجالبلاغه به شدت احساس خلاء مىكنم و انجام آن در اين عصر بسيار ضرورى مىنمايد؛ ولى من چنان موقعيتى ندارم كه خود بدان اهتمام ورزم. اى كاش برخى از افاضل علما نسبت به اين امر قيام كنند.» | ||
در اهميت اين اثر سترگ و ضرورت انجام چنين امرى همين بس كه بزرگان اسلام در قرن حاضر هجرى هم ضرورت انجام چنين كارى را يادآور شدهاند و هم با نوشتن تقريظ و مقدمه بر | در اهميت اين اثر سترگ و ضرورت انجام چنين امرى همين بس كه بزرگان اسلام در قرن حاضر هجرى هم ضرورت انجام چنين كارى را يادآور شدهاند و هم با نوشتن تقريظ و مقدمه بر نویسنده عظيمالقدر آن «دست مريزاد» گفته و اثر گرانقدرش را ارج گداشتهاند. در ميان اين سروران مؤمن مىتوان از آيتالله آل ياسين، دكتر مصطفى جواد و استاد توفيق فكيكى نام برد كه هر كدام به ارزش اين اثر تأكيد كردهاند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
خط ۲۲۵: | خط ۲۰۷: | ||
كتاب، مشتمل بر پاورقىهايى به قلم مؤلف و فهرست اعلام و مطالب در انتهاى هر جلد مىباشد. همچنين فهرست منابع و مآخذ كتاب در پايان جلد چهارم درج گرديده است. | كتاب، مشتمل بر پاورقىهايى به قلم مؤلف و فهرست اعلام و مطالب در انتهاى هر جلد مىباشد. همچنين فهرست منابع و مآخذ كتاب در پايان جلد چهارم درج گرديده است. | ||
== منابع== | ==منابع مقاله== | ||
#قنبرى، بخشعلى، معرفىنامه مصادر نهجالبلاغه، سايت تبيان، 1389/3/19. | |||
#متن كتاب. | |||
#معرفى مؤلف به قلم محمد سعيد الطريحى. | |||
{{نهجالبلاغه}} | {{نهجالبلاغه}} | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] |
ویرایش