محك النظر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'چـ' به 'چ') |
||
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان | | عنوان = محک النظر | ||
| عنوان‌های دیگر | | عنوان‌های دیگر = محك النظر | ||
| تصویر | | تصویر = NUR01872J1.jpg | ||
| پدیدآوران | | پدیدآوران = [[غزالی، محمد بن محمد]](نویسنده) | ||
عجم، رفيق(محقق) | عجم، رفيق(محقق) | ||
| ناشر | | ناشر = دار الفکر اللبناني | ||
| مکان نشر | | مکان نشر = لبنان - بيروت | ||
| سال نشر | | سال نشر = 1373ش | ||
| چاپ | | چاپ = 1 | ||
| شابک | | شابک = | ||
| موضوع | | موضوع = | ||
1.قياس | 1.قياس | ||
2.منطق | 2.منطق اسلامی | ||
| زبان | | زبان = عربی | ||
| تعداد جلد | | تعداد جلد = 1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور | | کتابخانۀ دیجیتال نور = 11732 | ||
| کد کنگره | | کد کنگره = BBR 779 /م3 1373 | ||
| کد اتوماسیون | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE01872AUTOMATIONCODE | ||
| پس از | | کتابخوان همراه نور =01872 | ||
| پیش از | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
}} | }} | ||
'''محك النظر'''، از جمله آثار عربی [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی]] | '''محك النظر'''، از جمله آثار عربی [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی]] معروف به [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالی]] (متوفی 505ق) در موضوع علم منطق است. این کتاب با تحقیق و حواشی رفیق العجم منتشر شده است. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر یک مقدمه مفصل از محقق، مقدمه مؤلف و متن اثر است که در ضمن فنون، اقسام و فصول ارائه شده است. | کتاب مشتمل بر یک مقدمه مفصل از محقق، مقدمه مؤلف و متن اثر است که در ضمن فنون، اقسام و فصول ارائه شده است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
محقق اثر مقدمه‌اش را در پنج عنوان مطرح کرده است. ابتدا محیط فرهنگی و فکری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را در سه بخش بررسی کرده است. در ادامه، از زندگی نویسنده و شخصیت او سخن گفته و در آخرین بخش از مقدمه، کتاب و موضوعات آن را مورد مداقه قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص 61-5</ref> | محقق اثر مقدمه‌اش را در پنج عنوان مطرح کرده است. ابتدا محیط فرهنگی و فکری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را در سه بخش بررسی کرده است. در ادامه، از زندگی نویسنده و شخصیت او سخن گفته و در آخرین بخش از مقدمه، کتاب و موضوعات آن را مورد مداقه قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص 61-5</ref> | ||
وی در مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی را متذکر شده و جایگاه محك النظر را پس از مقاصد الفلاسفة و معيار العلم، سومین اثر دانسته است <ref>همان، ص 22</ref> | وی در مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی را متذکر شده و جایگاه محك النظر را پس از مقاصد الفلاسفة و معيار العلم، سومین اثر دانسته است<ref>همان، ص 22</ref>لازم به توضیح است که «معيار العلم» مهم‌ترین و مبسوط‌ترین اثر منطقی غزّالی است که از شاهکارهای کتب منطقی و کتابی آموزشی و جامع و ساده و روان و پر از ابتکار و نوآوری است. [[غزالی، محمد بن محمد|غزّالی]] در این کتاب سعی داشته است که علاوه بر مثال‌های متداول منطقی، مسائل فقهی را به‌‌عنوان مثال شاهد آورد و ازاین‌رو کتاب او در بین دیگر کتب منطقی امتیازی خاصّ دارد. این کتاب به تصریح غزالی پس از کتاب تهافت و قبل از ميزان العمل تألیف یافته است و به موازات آن «محك النّظر» را مختصرتر در منطق نوشته است. در ميزان العمل مکرر از معيار العلم نام می‌برد و در محك النّظر که پیش از معيار العلم به پایان رسیده مکرر به معيار العلم که در دست تألیف دارد، اشاره می‌کند و خصوصاً در آخر محك النّظر به خواننده چنین خطاب می‌کند: «من تفصیل این مطالب را در معيار العلم آورده‌ام، اما نسخه معيار العلم را هنوز به کسی ننموده‌ام و به دست کسی نداده‌ام؛ زیراکه هنوز احتیاج به اصلاح و تهذیب دارد. برخی مطالب را باید بدان بیفزایم و برخی دیگر را از آن بپیرایم. اما موانع مرا از آن باز داشته است...»<ref>خوانساری، محمد، ص30-29</ref> | ||
در حقیقت غزالی در کتاب معيار العلم، منطق را از مباحث فلسفی جدا و آن را تبدیل به یک علم معیار ممزوج با برخی ویژگی‌‌ها و اصطلاحات فقهی و کلامی نمود. پس از آن کار اختلاط را با کتاب «محك النظر» ادامه داد و به منطق جامه اسلامی کاملی پوشانید؛ به‌گونه‌ای که کار پیوند زدن کامل گردید <ref>مقدمه مصحح، ص24-23</ref> | در حقیقت غزالی در کتاب معيار العلم، منطق را از مباحث فلسفی جدا و آن را تبدیل به یک علم معیار ممزوج با برخی ویژگی‌‌ها و اصطلاحات فقهی و کلامی نمود. پس از آن کار اختلاط را با کتاب «محك النظر» ادامه داد و به منطق جامه اسلامی کاملی پوشانید؛ به‌گونه‌ای که کار پیوند زدن کامل گردید<ref>مقدمه مصحح، ص24-23</ref>محقق کتاب، سیر تحول و تغییر اصطلاحات منطقی در سه کتاب مقاصد الفلاسفة، معيار العلم و محك النظر را در ضمن جدولی ارائه کرده است<ref>همان، ص28-26</ref> | ||
== وضعیت کتاب== | == وضعیت کتاب== | ||
مصحح اثر مبنای کار خود را نسخه تصحیح‌شده محمد بدرالدین نعسانی و مصطفی قبانی دمشقی قرار داده است. وی در پاورقی‌های اندک کتاب، آدرس آیات و صحیح مفردات <ref>ر.ک: متن کتاب، | مصحح اثر مبنای کار خود را نسخه تصحیح‌شده محمد بدرالدین نعسانی و مصطفی قبانی دمشقی قرار داده است. وی در پاورقی‌های اندک کتاب، آدرس آیات و صحیح مفردات<ref>ر.ک: متن کتاب، ص156</ref>پاورقی را ذکر کرده است. | ||
فهارس مصطلحات و محتویات در انتهای کتاب ذکر شده است. | فهارس مصطلحات و محتویات در انتهای کتاب ذکر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله== | == منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن کتاب. | #مقدمه و متن کتاب. | ||
#خوانساری، محمد، موقف غزالی در برابر فلسفه و منطق، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: معارف، آذر - اسفند 1363، شماره 3، صفحه 9 تا 32. | #[[:noormags:39578|خوانساری، محمد، موقف غزالی در برابر فلسفه و منطق، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: معارف، آذر - اسفند 1363، شماره 3، صفحه 9 تا 32]]. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۰: | ||
[[رده:فلاسفه قرن ششم]] | [[رده:فلاسفه قرن ششم]] | ||
[[رده:فيلسوفان قرن ششم، آ-ی]] | [[رده:فيلسوفان قرن ششم، آ-ی]] | ||
[[رده: | [[رده:غزالی، محمد بن محمد، 450-505ق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۲:۲۴
| محک النظر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غزالی، محمد بن محمد(نویسنده) عجم، رفيق(محقق) |
| عنوان‌های دیگر | محك النظر |
| ناشر | دار الفکر اللبناني |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1373ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | 1.قياس 2.منطق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BBR 779 /م3 1373 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محك النظر، از جمله آثار عربی ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی معروف به امام محمد غزالی (متوفی 505ق) در موضوع علم منطق است. این کتاب با تحقیق و حواشی رفیق العجم منتشر شده است.
ساختار
کتاب مشتمل بر یک مقدمه مفصل از محقق، مقدمه مؤلف و متن اثر است که در ضمن فنون، اقسام و فصول ارائه شده است.
گزارش محتوا
محقق اثر مقدمه‌اش را در پنج عنوان مطرح کرده است. ابتدا محیط فرهنگی و فکری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را در سه بخش بررسی کرده است. در ادامه، از زندگی نویسنده و شخصیت او سخن گفته و در آخرین بخش از مقدمه، کتاب و موضوعات آن را مورد مداقه قرار داده است[۱] وی در مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی را متذکر شده و جایگاه محك النظر را پس از مقاصد الفلاسفة و معيار العلم، سومین اثر دانسته است[۲]لازم به توضیح است که «معيار العلم» مهم‌ترین و مبسوط‌ترین اثر منطقی غزّالی است که از شاهکارهای کتب منطقی و کتابی آموزشی و جامع و ساده و روان و پر از ابتکار و نوآوری است. غزّالی در این کتاب سعی داشته است که علاوه بر مثال‌های متداول منطقی، مسائل فقهی را به‌‌عنوان مثال شاهد آورد و ازاین‌رو کتاب او در بین دیگر کتب منطقی امتیازی خاصّ دارد. این کتاب به تصریح غزالی پس از کتاب تهافت و قبل از ميزان العمل تألیف یافته است و به موازات آن «محك النّظر» را مختصرتر در منطق نوشته است. در ميزان العمل مکرر از معيار العلم نام می‌برد و در محك النّظر که پیش از معيار العلم به پایان رسیده مکرر به معيار العلم که در دست تألیف دارد، اشاره می‌کند و خصوصاً در آخر محك النّظر به خواننده چنین خطاب می‌کند: «من تفصیل این مطالب را در معيار العلم آورده‌ام، اما نسخه معيار العلم را هنوز به کسی ننموده‌ام و به دست کسی نداده‌ام؛ زیراکه هنوز احتیاج به اصلاح و تهذیب دارد. برخی مطالب را باید بدان بیفزایم و برخی دیگر را از آن بپیرایم. اما موانع مرا از آن باز داشته است...»[۳] در حقیقت غزالی در کتاب معيار العلم، منطق را از مباحث فلسفی جدا و آن را تبدیل به یک علم معیار ممزوج با برخی ویژگی‌‌ها و اصطلاحات فقهی و کلامی نمود. پس از آن کار اختلاط را با کتاب «محك النظر» ادامه داد و به منطق جامه اسلامی کاملی پوشانید؛ به‌گونه‌ای که کار پیوند زدن کامل گردید[۴]محقق کتاب، سیر تحول و تغییر اصطلاحات منطقی در سه کتاب مقاصد الفلاسفة، معيار العلم و محك النظر را در ضمن جدولی ارائه کرده است[۵]
وضعیت کتاب
مصحح اثر مبنای کار خود را نسخه تصحیح‌شده محمد بدرالدین نعسانی و مصطفی قبانی دمشقی قرار داده است. وی در پاورقی‌های اندک کتاب، آدرس آیات و صحیح مفردات[۶]پاورقی را ذکر کرده است. فهارس مصطلحات و محتویات در انتهای کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- خوانساری، محمد، موقف غزالی در برابر فلسفه و منطق، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: معارف، آذر - اسفند 1363، شماره 3، صفحه 9 تا 32.