۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مجموعه آثار حاجی عبدالله خان قراگوزلو امیرنظام همدانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۴۴
، ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۰بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''مجموعه آثار حاجی عبدالله خان قراگوزلو امیرنظام همدانی'''، اثر [[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|حاجی عبدالله خان قراگوزلوی لتگاهی همدانی]] است که دارای القاب و مناصب سرهنگ فوج فدوی، میرپنجه، امیر تومان، امیر نویان، ساعدالسلطنه، سردار اکرم و امیرنظام می‌باشد<ref>مقدمه، صفحه نه</ref> | '''مجموعه آثار حاجی عبدالله خان قراگوزلو امیرنظام همدانی'''، اثر [[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|حاجی عبدالله خان قراگوزلوی لتگاهی همدانی]] است که دارای القاب و مناصب سرهنگ فوج فدوی، میرپنجه، امیر تومان، امیر نویان، ساعدالسلطنه، سردار اکرم و امیرنظام می‌باشد<ref>مقدمه، صفحه نه</ref> | ||
کتاب به زبان فارسی نوشته شده و تصحیح و تعلیقات آن، بر عهده عنایت‌الله مجیدی بوده است. | کتاب به زبان فارسی نوشته شده و تصحیح و تعلیقات آن، بر عهده [[مجيدي، عنايت‌الله|عنایت‌الله مجیدی]] بوده است. | ||
محمد گلبن اهمیت رساله‌ها و گزارش‌های اثر حاضر را نیک گوش‌زد کرده است. آنجا که می‌گوید: «[گزارش سرخس] به ظاهر رساله کوچک است، اما در معنی کتاب بسیار بزرگ و ارزنده‌ای است که در زمینه شناخت اوضاع... به رشته تحریر کشیده شده است»<ref>همان، صفحه بیست‌ونه</ref> | محمد گلبن اهمیت رساله‌ها و گزارش‌های اثر حاضر را نیک گوش‌زد کرده است. آنجا که می‌گوید: «[گزارش سرخس] به ظاهر رساله کوچک است، اما در معنی کتاب بسیار بزرگ و ارزنده‌ای است که در زمینه شناخت اوضاع... به رشته تحریر کشیده شده است»<ref>همان، صفحه بیست‌ونه</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا هشت کتاب از آثار حاجی عبدالله خان قراگوزلو می‌باشد. | کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا هشت کتاب از آثار [[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|حاجی عبدالله خان قراگوزلو]] می‌باشد. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
آثاری که در این مجموعه گرد آمده است، عبارتند از: | آثاری که در این مجموعه گرد آمده است، عبارتند از: | ||
#دو کتاب «گزارش سرخس و قلعه ناصریه» و «کتابچه مرو»: | #دو کتاب «گزارش سرخس و قلعه ناصریه» و «کتابچه مرو»: | ||
#:نوشتن روزنامه خاطرات، سبک و سیاقی رایج در بین رجال و فضلای عهد قاجار بود. از این قاعده، عبدالله خان قراگوزلو مستثنی نیست؛ چراکه در طی زمان که مأموریت‌ها و مناصب عدیده‌ای را عهده‌دار بود، ذکر وقایع و نگاشتن شرح احوالات از دغدغه‌های جانبی‌اش محسوب می‌شد. هنگامی که در عهد ناصرالدین شاه، مدتی به سرحدداری و حفاظت ساخلویی (پادگان) قلعه ناصریه سرخس مأمور شد (1296-1294ق) و قریب به دو سال در آنجا ماند، در این مدت به نوشتن سفرنامه‌ای همت گماشت که ماحصل دیده‌های بلافصل او بود<ref>جلالی، نادره، 1379، ص56</ref> | #:نوشتن روزنامه خاطرات، سبک و سیاقی رایج در بین رجال و فضلای عهد قاجار بود. از این قاعده، [[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|عبدالله خان قراگوزلو]] مستثنی نیست؛ چراکه در طی زمان که مأموریت‌ها و مناصب عدیده‌ای را عهده‌دار بود، ذکر وقایع و نگاشتن شرح احوالات از دغدغه‌های جانبی‌اش محسوب می‌شد. هنگامی که در عهد ناصرالدین شاه، مدتی به سرحدداری و حفاظت ساخلویی (پادگان) قلعه ناصریه سرخس مأمور شد (1296-1294ق) و قریب به دو سال در آنجا ماند، در این مدت به نوشتن سفرنامه‌ای همت گماشت که ماحصل دیده‌های بلافصل او بود<ref>جلالی، نادره، 1379، ص56</ref> | ||
#:اطلاعات مندرج و مستفاد از این سفرنامه، عمدتاً برمی‌گردد به ذکر و توصیف وضع قلعه ناصریه سرخس و احوال تراکمه مرو. عبدالله خان در این سفرنامه اطلاعات بسیاری از ترکمانان آن مرز و بوم، به‌ویژه دو ایل تکه و سالور و نیز وضع جغرافیایی آن ناحیه به دست می‌دهد. او ابتدا به شرح حال غازان‌خان می‌پردازد که در جنگ با عشایر ترکستان به قتل رسید و از وی چهار پسر به نام‌های اساری، سالور، یموت و تکه باقی ماند. آنان بعد از مرگ پدر (غازان خان) در مقام خون‌خواهی برآمده و جنگ‌های متعددی با قبایل ترکستان کردند. در این میان تکه با دختری از طایفه اوزبک که اسیر شده بود، پیوند زناشویی بست و صاحب سه پسر به نام‌های آقتمش، تقتمش و یا لقامش (ساروق، حد طایفه ساروق) شد. ایل تکه از اولاد و احفاد اویند<ref>همان</ref> | #:اطلاعات مندرج و مستفاد از این سفرنامه، عمدتاً برمی‌گردد به ذکر و توصیف وضع قلعه ناصریه سرخس و احوال تراکمه مرو. عبدالله خان در این سفرنامه اطلاعات بسیاری از ترکمانان آن مرز و بوم، به‌ویژه دو ایل تکه و سالور و نیز وضع جغرافیایی آن ناحیه به دست می‌دهد. او ابتدا به شرح حال غازان‌خان می‌پردازد که در جنگ با عشایر ترکستان به قتل رسید و از وی چهار پسر به نام‌های اساری، سالور، یموت و تکه باقی ماند. آنان بعد از مرگ پدر (غازان خان) در مقام خون‌خواهی برآمده و جنگ‌های متعددی با قبایل ترکستان کردند. در این میان تکه با دختری از طایفه اوزبک که اسیر شده بود، پیوند زناشویی بست و صاحب سه پسر به نام‌های آقتمش، تقتمش و یا لقامش (ساروق، حد طایفه ساروق) شد. ایل تکه از اولاد و احفاد اویند<ref>همان</ref> | ||
#:[[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|عبدالله خان]] در سفرنامه خود گزارشی از جنگ‌ها و روابط طایفه سالور با دولت مرکزی در مقاطع مختلف تاریخی به دست می‌دهد، از جمله اشاره به جنگ بیرامعلی خان قاجار حاکم مرو در عهد آقامحمد خان قاجار با این طایفه دارد که وی بسیاری از آنها را کشته و برای بقیه افراد طایفه سالور مالیات مقرر کرده و آنان را ضمیمه رعایای مرو قرار می‌دهد<ref>همان</ref> | #:[[قراگوزلو همداني، عبدالله بن مصطفي‌قلي|عبدالله خان]] در سفرنامه خود گزارشی از جنگ‌ها و روابط طایفه سالور با دولت مرکزی در مقاطع مختلف تاریخی به دست می‌دهد، از جمله اشاره به جنگ بیرامعلی خان قاجار حاکم مرو در عهد آقامحمد خان قاجار با این طایفه دارد که وی بسیاری از آنها را کشته و برای بقیه افراد طایفه سالور مالیات مقرر کرده و آنان را ضمیمه رعایای مرو قرار می‌دهد<ref>همان</ref> | ||