مجمع البحوث الاسلامیه، قسم الکلام و الفلسفه
گروه کلام و حکمت اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی متعلق به آستان قدس رضوی، با عنوان عربی «مجمع البحوث الإسلامیة، قسم الكلام و الفلسفة» که سه سال پس از تأسیس بنیاد در خردادماه 1367ش پس از یک دوره آموزش فشرده یکماهه تأسیس گردید.
| نام | مجمع البحوث الاسلاميه، قسم الکلام و الفلسفه |
|---|---|
| رئیس | حجت‌الاسلام محمد قائمی |
| هیئت مدیره | حسین درگاهی، بصری |
| بنیانگذاری | خردادماه 1367ش |
| وبگاه | http://www.islamic-rf.ir/Default.aspx |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05903AUTHORCODE |
این گروه یکی از گروه‌های 21 گانه بنياد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است كه در راستاي احياي متون كلامي و فلسفي و پاسخ گويي به شبهات دين و اعتقادي فعاليت میكند.[۱]
این مجموعه، ابتدا با مدیریت مهدی محقق و بهرهمندی از مشاوره اساتیدی همچون آیتالله سبحانی و استادی و مدیرانی همانند استاد حسین درگاهی و استاد بصری، شروع به کار کرد و احیای متون کلامی و فلسفی، تهیه و تدوین معاجم کلامی و فلسفی، پاسخ به شبهات دینی و اعتقادی، پرورش و آموزش دانشپژوهان در رشته تخصصی کلام و فلسفه، مشاوره در امر تحقیقات کلام و فلسفه از اهداف این گروه بوده و تحقیق و تصحیح کتابهای «معارج الفهم في شرح النظم» و «مناهج الیقین في أصول الدین» علامه حلی از آثار چاپ شده این گروه است که کتاب اخیر، در بیست و ششمین دوره انتخاب کتاب سال، در سال 1387ش، بهعنوان اثر برگزیده انتخاب شد و مهمترین اثری که چندین سال است بیشتر وقت گروه را به خود اختصاص داده، طرح هفتجلدی «معجم أعلام المتكلمين في الإسلام» است.
اهداف گروه
- احیای متون کلامی و فلسفی؛
- تهیه و تدوین معاجم کلامی و فلسفی؛
- پاسخ به شبهات دینی و اعتقادی؛
- پرورش و آموزش دانشپژوهان در رشته تخصصی کلام و فلسفه؛
- مشاوره در امر تحقیقات کلام و فلسفه و... [۲].
کارهای چاپ شده
تاکنون آثار متعددی در این گروه به زیور طبع آراسته شده و در دسترس محققان حوزه و دانشگاه و اساتید معظم قرار گرفته است که عبارتند از:
الف) تألیف:
- «شرح المصطلحات الكلامية» که در آن، بیش از 1430 اصطلاح کلامی از کتب علم کلام از قرن اول تا قرن 14ق گردآوری و به ترتیب سنوات مؤلفان آنها تنظیم شده است.
- «شرح المصطلحات الفلسفية» که در آن، بیش از 1800 اصطلاح فلسفی و شرح آنها از کتب فلاسفه قدیم و جدید تا قرن 14ق گردآوری و به ترتیب سنوات تنظیم گردیده است.
- «معجم العناوين الكلامية و الفلسفية» که در آن، سرفصلهای مباحث کلامی و فلسفی آمده و برای پژوهشگران بهمنزله فهرست منابع و مطالب به شمار میآید.
- «علم و دین».
- «سادات حسینی در عصر مروانیان».
- «اسماء و القاب امیرالمؤمنین(ع)».
ب) تحقیق و تصحیح:
- «الحدود و الفروق»، اثر سعید بن هبةالله الطبیب.
- «تاريخ علم الكلام في الإسلام»، اثر حجت‌الاسلام زنجانی.
- «أسرار الإمامة»، عمادالدین طبری.
- «النص الجلی في اثبات ولاية علي(ع)» اثر مرحوم محمدحسین بن آقاباقر بروجردی.
- «مناهج اليقين في أصول‌الدين» و «معارج الفهم في شرح النظم»، اثر علامه حلی.
- «تاریخ العقيدة الشيعية و فرقها» اثر شیخالاسلام زنجانی.
- «ادعاهای تکراری و اتهامات بیاساس» که پاسخ به شبهات فرستاده شده توسط نیروی انتظامی خراسان جنوبی است.
- «تحقیق و تصحیح سه رساله در نقد عرفان»[۳].
کارهای در دست انجام
الف) مهمترین اثری که چندین سال است بیشتر وقت گروه را به خود اختصاص داده، طرح هفتجلدی «معجم أعلام المتكلمين في الإسلام» است که جلد اول آنهم اکنون در دست چاپ است.
ب) طرح پژوهشی:
- «عقل و دین» (در دست چاپ)؛
- «ماهیت ایمان» (در دست چاپ)؛
- «جریانشناسی عرفانهای نوظهور»؛
- «پرسمان رستگاری»؛
- پرسمان ایمان؛
- «پرسمان بردهداری»؛
- «بازنگری کتاب عقل اصول کافی»[۴].
آثار برگزیده
- «کتاب مناهج اليقين في أصول‌الدين» که در بیست و ششمین دوره انتخاب کتاب سال، در سال 1387ش برگزیده شد.
- کتاب «معارج الفهم في شرح النظم»، کتاب برگزیده فصل در سال 1388ش.
- کتاب «علم و دین» که در سال 1390 کتاب برگزیده حوزه علمیه شده است[۵].
مقالات
پژوهشگران گروه کلام و حکمت اسلامی ضمن کارهای تحقیقاتی خود، مقالات فراوانی را در همایشهای علمی ارائه کردهاند که به بعضی اشاره میشود:
- «زیارت در مذاهب اسلامی»؛
- «جایگاه امامت از منظر امام رضا(ع)»؛
- «چگونه جوانان را با زیارت آشنا کنیم»؛
- «تحلیلی بر حدیث سلسلة الذهب»؛
- و... [۶].