لباب الإشارات و التنبيهات

لباب الإشارات و التنبيهات از آثار فخرالدین محمد رازی (متوفی 606ق)، تلخیص «الاشارات و التنبیهات» شیخ‌الرئیس ابوعلی سیناست. کتاب با مقدمه و تحقیق احمد حجازی سقا منتشر شده است.

لباب الإشارات و التنبيهات
لباب الإشارات و التنبيهات
پدیدآورانفخر رازی، محمد بن عمر (نویسنده) سقا، احمد حجازی (محقق)
ناشرمکتبة الکليات الأزهرية
مکان نشرمصر - قاهره
چاپ1
موضوعفلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 منطق - متون قدیمی تا قرن 14
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏BBR‎‏ ‎‏826‎‏ ‎‏/‎‏ل‎‏2
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

محقق اثر در مقدمه پس از اشاره به زندگی‌نامه و آثار فخر رازی، به برخی از نظرات کلامی او اشاره کرده است. وی همچنین به کار گرفتن فلسفه در فقه توسط فخر رازی را مطرح کرده است؛ دکتر فتح‌الله خلیف در این رابطه می‌گوید: رازی مسائل فقهی را به‌گونه‌ای مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد که مثل این‌که این مسائل، مسائل عقلی مجرد است[۱]. ‌

در واقع لباب الإشارات و التنبيهات با این‌که چکیده‌ای روان و گویا از کتاب اشارات و تنبیهات شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا است، درعین‌حال دیدگاه‌های فلسفی و کلامی فخر رازی را نیز نمایان می‌سازد؛ لذا این کتاب با ارزش، نه‌تنها سیری در فلسفه مشاء از دیدگاه شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا است، بلکه با این کتاب می‌توان دیدگاه‌های فخر رازی را نیز مطالعه کرد[۲].

بسیاری از فلاسفه بر کتاب الاشارات و التنبیهات شرح نوشته و بسیاری دیگر، استفاده‌های علمی برده‌اند. رویکرد فخر رازی در تمامی آثارش اعم از فلسفی، کلامی و تفسیری، یک رویکرد کلام اشعری است و نظرات کلامی وی در همه آثارش به‌روشنی نمایان است. فخر رازی، به اهمیت کتاب اشارات و تنبیهات عنایت داشته است؛ ازاین‌رو در مورد این کتاب دو گونه کار کرده است؛ اول آن‌که این کتاب را شرح نموده است. دوم آن‌که این کتاب را تلخیص نموده و چکیده‌ای از آن ارائه کرده است. هرچند او در مقدمه خود بر کتاب لباب الإشارات و التنبيهات می‌گوید: من فقط چکیده اشارات و تنبیهات ابن‌ سینا را ارائه می‌دهم و کاری به صحیح و فاسد آن ندارم[۳]؛ اما ازآن‌روی که فخر رازی چنین روحیه‌ای ندارد در همه نمط‌های ده‌گانه بر کلام شیخ، ایراد گرفته و در بسیاری موارد، نظرات شخصی خویش را بیان نموده است. البته گفتنی است که این اظهارنظرها، دو گونه است: در برخی موارد، با عبارت‌هایی هم چون «أنا اقول»، نظر خویش را بیان می‌دارد[۴]. در مواردی هم نظر خویش را در قالب اشاره و تنبیه بیان می‌دارد[۵]. فخر رازی تنها در پی خلاصه‌کردن یا روان‌سازی عبارت‌های ابن‌ سینا نبوده، هرچند که این هم بخشی از کار وی در این کتاب است، اما در واقع او مفاهیم و محتوای اشارات و تنبیهات ابن‌ سینا را در اسلوب مورد‌پسند خویش، البته با تحفظ بر نظم منطقی ابن‌ سینا در ارائه مطالب، به رشته تحریر در آورده است؛ و در بیان مطالب پایبند به عین عبارت‌های ابن‌ سینا نیست و به شرح خود بر اشارات و تنبیهات بسیار نظر دارد[۶].

فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌های اندک کتاب مشتمل بر توضیحات محقق اثر است.

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه محقق، ص17
  2. ر.ک: علی محمدی، عبدالمجید، مقدمه
  3. ر.ک: تمهید، ص89
  4. ر.ک: متن کتاب، ص64 و 186
  5. ر.ک: متن کتاب، ص 26 و 148
  6. ر.ک: علی محمدی، عبدالمجید، مقدمه

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. علی محمدی، عبدالمجید، ترجمه و متن لباب الإشارات و التنبيهات، تهران، مولی، چاپ اول، 1396ش

وابسته‌ها