كتاب المكاسب: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR00354J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.)
 
 
(۷۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR00354J1.jpg|بندانگشتی|کتاب المکاسب]]
| تصویر =NUR00354J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =کتاب المکاسب
|+ |
| عنوان‌های دیگر =کتاب المکاسب
|-
| پدیدآوران =
! نام کتاب!! data-type='bookName'|کتاب المکاسب
[[مجمع الفكر الإسلامي]]، [[کمیته تحقیق تراث شیخ اعظم]] (محقق)
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|کتاب المکاسب
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[مجمع الفکر الاسلامی، کمیته تحقیق تراث شیخ اعظم]] (محقق)


[[انصاری، مرتضی بن محمدامین]] (نويسنده)
[[انصاری، مرتضی بن محمدامین]] (نویسنده)
|-
| زبان =عربی
|زبان  
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏190‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏م‎‏7
|data-type='language'|عربی
| موضوع =
|-
خرید و فروش (فقه)
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏190‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏م‎‏7
|-
|موضوع  
|data-type='subject'|خرید و فروش (فقه)


فقه جعفری - قرن 13ق.
فقه جعفری - قرن 13ق.
خط ۲۸: خط ۱۷:


کسب و کار حرام
کسب و کار حرام
|-
| ناشر =
|ناشر  
المؤتمر العالمي بمناسبة الذکری المئوية الثانية لميلاد الشيخ الأعظم الأنصاري، الأمانة العامة
|data-type='publisher'|المؤتمر العالمي بمناسبة الذکری المئوية الثانية لميلاد الشيخ الأعظم الأنصاري، الأمانة العامة
| مکان نشر =قم - ایران
|-
| سال نشر = 1415 ق  
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|قم - ایران
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'| 1415 هـ.ق  
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE354AUTOMATIONCODE
|}
</div>


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00354AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =6
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00354
| کتابخوان همراه نور =00354
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}


==مؤلف==
'''كتاب المكاسب''' تألیف [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم مرتضى بن محمد امين تسترى نجفى انصارى]] (م 1281 ق)،
 
 
شيخ الفقهاء و المجتهدين، شيخ اعظم مرتضى بن محمد امين تسترى نجفى انصارى (م 1281 ق).


==اهميت كتاب==
==اهميت كتاب==
كتاب المكاسب يكى از مهم‌ترين كتب فقهى استدلالى و از بهترين و معروف‌ترين تأليفات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (قده) و حاصل عمر و خلاصۀ افكار اين فقيه الهى مى‌باشد.


از زمان نگارش اين كتاب به دليل نحوۀ ورود به مباحث فقهى و کیفیت استدلال بى‌نظيرش مدار دروس در دورۀ سطح و محور بحث درس خارج فقه تجارت بوده و به همين دليل شروح و حواشى متعددى بر آن زده شده است كه مهم‌ترين آنها حواشى:


كتاب المكاسب يكى از مهم‌ترين كتب فقهى استدلالى و از بهترين و معروف‌ترين تأليفات شيخ اعظم انصارى (قده) و حاصل عمر و خلاصۀ افكار اين فقيه الهى مى‌باشد.
- [[آخوند خراسانى]] (م 1329 ق)،
 
از زمان نگارش اين كتاب به دليل نحوۀ ورود به مباحث فقهى و كيفيت استدلال بى‌نظيرش مدار دروس در دورۀ سطح و محور بحث درس خارج فقه تجارت بوده و به همين دليل شروح و حواشى متعددى بر آن زده شده است كه مهم‌ترين آنها حواشى:
 
- آخوند خراسانى (م 1329 ق)،


- سيد محمد كاظم يزدى (م 1337 ق)،
- [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1337 ق)،


- ميرزا على ايروانى (م 1354 ق)،
- [[ایروانی، علی|ميرزا على ايروانى]] (م 1354 ق)،


- آقا رضا همدانى (م 1322 ق)،
- [[همدانی، رضا بن محمد هادی|آقا رضا همدانى]] (م 1322 ق)،


- شيخ محمد حسين اصفهانى (م 1361 ق)،
- [[اصفهانی، محمدحسین|شيخ محمدحسین اصفهانى]] (م 1361 ق)،


- ميرزا محمد تقى شيرازى (م 1338 ق)،
- [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|ميرزا محمدتقى شيرازى]] (م 1338 ق)،


- آقا ضياء الدين عراقى (م 1361 ق)،
- [[عراقی، ضیاءالدین|آقا ضياءالدين عراقى]] (م 1361 ق)،


و محقق نائينى (م 6355 ق) است.
و [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] (م 6355 ق) است.


اهميت اين حواشى به قدرى است كه محققين در زمينۀ فقه معاملات از مراجعه به كتب اين بزرگان بى‌نياز نيستند.
اهميت اين حواشى به قدرى است كه محققین در زمينۀ فقه معاملات از مراجعه به كتب اين بزرگان بى‌نياز نيستند.


بر كسى كه از تاريخچۀ ادوار مباحث فقهى اطلاع داشته باشد پوشيده نيست كه تأليفات شيخ اعظم از نظر عمق مطالب و دقت بى‌نظير و وسعت تتبع و تحقيق در عين قلمى روان و بيانى سهل، در تاريخ فقه ديده نشده است، بخصوص كتاب المكاسب در بين تأليفات وى سرآمد آنان است.
بر كسى كه از تاريخچۀ ادوار مباحث فقهى اطلاع داشته باشد پوشيده نيست كه تأليفات شيخ اعظم از نظر عمق مطالب و دقت بى‌نظير و وسعت تتبع و تحقيق در عين قلمى روان و بيانى سهل، در تاريخ فقه ديده نشده است، بخصوص كتاب المكاسب در بين تأليفات وى سرآمد آنان است.
خط ۸۶: خط ۶۹:




در الذريعة به نسخه‌اى اشاره شده كه در زمان زندگانى مؤلف در سال 1280 ق با اشراف حاج محمد باقر چاپ شده است. يكى از اين نسخه‌هاى چاپ شده كه در اختيار شيخ على كاشف الغطاء است بر اين نسخه تعليقاتى و حواشى از فرزندان شيخ على بنام‌هاى شيخ احمد و شيخ محمد حسين وجود دارد كه تعليقات شيخ احمد پس از جمع‌آورى به نام «نيل المطالب لتحصيل المكاسب» و تعليقات شيخ محمد حسين به نام «النظر الثاقب في كتاب المكاسب» نام‌گذارى شده است. (الذريعة 151/22).
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به نسخه‌اى اشاره شده كه در زمان زندگانى مؤلف در سال 1280ق با اشراف حاج محمدباقرچاپ شده است. يكى از اين نسخه‌هاى چاپ شده كه در اختيار [[آل کاشف‌الغطاء، علی|شيخ على کاشف‌الغطاء]] است بر اين نسخه تعليقاتى و حواشى از فرزندان شيخ على بنام‌هاى شيخ احمد و شيخ محمدحسین وجود دارد كه تعليقات شيخ احمد پس از جمع‌آورى به نام «نيل المطالب لتحصيل المكاسب» و تعليقات شيخ محمدحسین به نام «النظر الثاقب في كتاب المكاسب» نام‌گذارى شده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]151/22</ref>


نسخه‌هايى كه در انتشار كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است در مقدمۀ ناشر ذكر نشده است اگر چه در چاپ جديد و تحقيق شده كتاب المكاسب بوسيلۀ گروه تحقيق تراث الشيخ الأعظم آمده است:
نسخه‌هايى كه در انتشار كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است در مقدمۀ ناشر ذكر نشده است اگر چه در چاپ جديد و تحقيق شده كتاب المكاسب بوسيلۀ گروه تحقيق تراث الشيخ الأعظم آمده است:


إننا لم نعثر مع الأسف إلى الآن على مخطوطة المؤلف في المكاسب إلا على قسم الخيارات منه. (صفحۀ 29 مقدمۀ ناشر تراث شيخ اعظم، جلد 14).
إننا لم نعثر مع الأسف إلى الآن على مخطوطة المؤلف في المكاسب إلا على قسم الخيارات منه.<ref>صفحۀ 29 مقدمۀ ناشر تراث شيخ اعظم، جلد 14</ref>


در چاپ موجود كتاب در ابتداى دو كتاب تحريم من جهة المصاهرة و كتاب المواريث كه از ملحقات به كتاب مى‌باشد آمده است: هذا ما وجد بخطه الشريف رحمه اللّه. (صفحات 406 و 444، جلد سوم المكاسب).
در چاپ موجود كتاب در ابتداى دو كتاب تحريم من جهة المصاهرة و كتاب المواريث كه از ملحقات به كتاب مى‌باشد آمده است: هذا ما وجد بخطه الشريف رحمه‌اللّه<ref>صفحات 406 و 444، جلد سوم المكاسب</ref>


==تقسيم‌بندى مطالب==
==تقسيم‌بندى مطالب==
خط ۱۰۸: خط ۹۱:
پس از اين مرحله ابتدا در مورد حكم اجازه و سپس مجيز و پس از آن مجاز پرداخته و در انتها به مبحث شرايط آن مى‌پردازد.
پس از اين مرحله ابتدا در مورد حكم اجازه و سپس مجيز و پس از آن مجاز پرداخته و در انتها به مبحث شرايط آن مى‌پردازد.


از ديگر ويژگى‌هاى كتاب حجم جستجو و وسعت تتبع در انديشه‌هاى فقهى بزرگان و ارزش‌يابى و پژوهش‌ها و تحقيقات در اين نظريه‌هاست، به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضايقه، نزديك به 50 نفر از فقها را نام مى‌برد و در بيع وقف به 22 كتاب فقهى اشاره دارند.
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب حجم جستجو و وسعت تتبع در انديشه‌هاى فقهى بزرگان و ارزش‌يابى و پژوهش‌ها و تحقيقات در اين نظريه‌هاست، به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضايقه، نزدیک به 50 نفر از فقها را نام مى‌برد و در بيع وقف به 22 كتاب فقهى اشاره دارند.


از ديگر خصوصيات كتاب احاطۀ وى بر تمام ابواب فقه است كه باعث مى‌شود تا مؤلف وقتى كه از بعضى از مسائل باب بيع بحث مى‌كند از ديگر ابواب معاملات شواهدى را ذكر نموده كه در نتيجه‌گيرى از مباحث فقهى بسيار مؤثر است.
از ديگر خصوصيات كتاب احاطۀ وى بر تمام ابواب فقه است كه باعث مى‌شود تا مؤلف وقتى كه از بعضى از مسائل باب بيع بحث مى‌كند از ديگر ابواب معاملات شواهدى را ذكر نموده كه در نتيجه‌گيرى از مباحث فقهى بسيار مؤثر است.
خط ۱۱۶: خط ۹۹:
از ديگر خصوصيات كتاب، تأمل محققانه و موشكافانه در روايات و فقه الحديث آنان است كه نشان از ذهن نقاد و دقيق مؤلف و مطالعه و تحقيقات وسيع وى دارد.
از ديگر خصوصيات كتاب، تأمل محققانه و موشكافانه در روايات و فقه الحديث آنان است كه نشان از ذهن نقاد و دقيق مؤلف و مطالعه و تحقيقات وسيع وى دارد.


از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، احترام فوق العادۀ وى به فقهاى عظام است مثلا در عبارات مكاسب اين گونه ديده مى‌شود، المحقق الثاني مع كمال تبحره في الفقه، يا المولى الأعظم وحيد عصره في شرح المفاتيح.
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، احترام فوق العادۀ وى به فقهاى عظام است مثلاًدر عبارات مكاسب اين گونه ديده مى‌شود، المحقق الثاني مع كمال تبحره في الفقه، يا المولى الأعظم وحيد عصره في شرح المفاتيح.


البته بايد توجه داشت احترام به بزرگان هرگز با حريت و آزادانديشى منافاتى ندارد. لذا شيخ با وجود خضوع فراوان در برابر اساتيد خود و پايبند بودن به شهرت، مكررا مى‌گويد: المتبع هو الدليل و إن لم يذهب إليه الاّ قليل.
البته بايد توجه داشت احترام به بزرگان هرگز با حريت و آزادانديشى منافاتى ندارد. لذا شيخ با وجود خضوع فراوان در برابر اساتيد خود و پايبند بودن به شهرت، مكررا مى‌گويد: المتبع هو الدليل و إن لم يذهب إليه الاّ قليل.
خط ۱۲۶: خط ۱۰۹:
نكتۀ مهم ديگر انصاف در نقل گفتار بزرگان و پرهيز از ساده‌انگارى است.
نكتۀ مهم ديگر انصاف در نقل گفتار بزرگان و پرهيز از ساده‌انگارى است.


از ديگر ويژگى‌ها نقد آراى بزرگان، گريز از حجاب معاصرت (شيخ اعظم توجه فراوانى به معاصران خود همچون صاحب جواهر دارد و از آنان به احترام ياد مى‌كند و به نقد نظر آنان مى‌پردازد)، حريت در تتبع و طرح نظرات اهل تسنن و بررسى آنان مى‌باشد.
از ديگر ويژگى‌ها نقد آراى بزرگان، گريز از حجاب معاصرت (شيخ اعظم توجه فراوانى به معاصران خود همچون [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] دارد و از آنان به احترام ياد مى‌كند و به نقد نظر آنان مى‌پردازد)، حريت در تتبع و طرح نظرات اهل تسنن و بررسى آنان مى‌باشد.


اما با اين حال كتاب داراى نواقصى نيز هست كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود.
اما با اين حال كتاب داراى نواقصى نيز هست كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود.
خط ۱۳۴: خط ۱۱۷:
مباحث زائد و استطرادى در كتاب مكاسب شيخ اعظم زياد به چشم مى‌خورد كه اگر چه اين مباحث في حد نفسه ارزنده و مفيد است اما براى استفاده از اين كتاب به عنوان يك كتاب درسى ضرورت دارد كه مباحث زائد و استطرادى آن حذف شود.
مباحث زائد و استطرادى در كتاب مكاسب شيخ اعظم زياد به چشم مى‌خورد كه اگر چه اين مباحث في حد نفسه ارزنده و مفيد است اما براى استفاده از اين كتاب به عنوان يك كتاب درسى ضرورت دارد كه مباحث زائد و استطرادى آن حذف شود.


در أعيان الشيعة دربارۀ تأليفات شيخ انصارى اين چنين آمده است: أما مؤلفاته فمحتاجة إلى التهذيب و التنقيح كثيرا. (أعيان الشيعة 177/10).
در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] دربارۀ تأليفات [[شيخ انصارى]] اين چنين آمده است: أما مؤلفاته فمحتاجة إلى التهذيب و التنقيح كثيرا.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 177/10</ref>


==روش بحث==
==روش بحث==
خط ۱۴۱: خط ۱۲۴:
يكى از اساسى‌ترين و مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب مكاسب كه كمتر به آن پرداخته شده است، نحوه ورود و خروج در مباحث فقهى است كه در اين نوشتار سعى مى‌شود به صورت مختصر مورد بررسى واقع گردد.
يكى از اساسى‌ترين و مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب مكاسب كه كمتر به آن پرداخته شده است، نحوه ورود و خروج در مباحث فقهى است كه در اين نوشتار سعى مى‌شود به صورت مختصر مورد بررسى واقع گردد.


شيخ انصارى (قده) در كتاب المكاسب بيش از شروع هر مسأله به تأسيس اصل اوليه و قاعدۀ كلى مى‌پردازد تا در موارد شك و ابهام از آن اصل استفاده كند. اين اصل را گاه از عمومات آيات و روايات و گاه از اصول عمليه استفاده مى‌كند.
[[شيخ انصارى]] (قده) در كتاب المكاسب بيش از شروع هر مسأله به تأسيس اصل اوليه و قاعدۀ كلى مى‌پردازد تا در موارد شك و ابهام از آن اصل استفاده كند. اين اصل را گاه از عمومات آيات و روايات و گاه از اصول عمليه استفاده مى‌كند.


پس از آن شيخ اعظم - كه در كتاب‌هاى خود بسيار از علامۀ حلى متأثر است - بيشترين تلاش خود را صرف دقت در طرح مسأله مى‌كند. در آغاز طرح هر مسأله اولين چيزى كه براى او مهم است، توجه به نحوۀ طرح آن مسأله در كلمات فقها و قدماست.
پس از آن شيخ اعظم - كه در كتاب‌هاى خود بسيار از [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] متأثر است - بيشترين تلاش خود را صرف دقت در طرح مسأله مى‌كند. در آغاز طرح هر مسأله اولين چيزى كه براى او مهم است، توجه به نحوۀ طرح آن مسأله در كلمات فقها و قدماست.


در نقل قول فقها معمولا از قديم‌ترين فقيهانى كه آراء آنان در دست بوده شروع مى‌كند و به ترتيب تاريخ صدور و طرح آن مسأله را نقل مى‌كند. در نتيجه نقل اين اقوال هم از ابتكارات آنان آگاه مى‌شود و هم از وجود اجماع يا شهرت قدماء يا متأخران در مسأله آگاهى مى‌يابد.
در نقل قول فقها معمولا از قديم‌ترين فقيهانى كه آراء آنان در دست بوده شروع مى‌كند و به ترتيب تاريخ صدور و طرح آن مسأله را نقل مى‌كند. در نتيجه نقل اين اقوال هم از ابتكارات آنان آگاه مى‌شود و هم از وجود اجماع يا شهرت قدماء يا متأخران در مسأله آگاهى مى‌يابد.


به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضايقه نزديك به 50 نفر از فقها را نام مى‌برد. در ابتداى رساله من ملك شيئا ملك الإقرار به مى‌فرمايد: ينبغي أولا ذكر كلمات من ذكرها بعينها....
به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضايقه نزدیک به 50 نفر از فقها را نام مى‌برد. در ابتداى رساله من ملك شيئا ملك الإقرار به مى‌فرمايد: ينبغي أولا ذكر كلمات من ذكرها بعينها....


در باب بيع وقف كلمات فقها را از 22 كتاب فقهى به ترتيب زمان تأليف ذكر مى‌كند.
در باب بيع وقف كلمات فقها را از 22 كتاب فقهى به ترتيب زمان تأليف ذكر مى‌كند.
خط ۱۵۳: خط ۱۳۶:
در باب معاطاة مى‌فرمايد: و لننقل أولا كلمات جماعة ممن ظفرنا على كلماتهم ليظهر منه، در باب خيار حيوان در يك سطر از مكاسب نظر بيش از 20 نفر از فقها را نقل مى‌كند.
در باب معاطاة مى‌فرمايد: و لننقل أولا كلمات جماعة ممن ظفرنا على كلماتهم ليظهر منه، در باب خيار حيوان در يك سطر از مكاسب نظر بيش از 20 نفر از فقها را نقل مى‌كند.


براى بيان نظريات عامه نيز به كتاب تذكرۀ علامه حلى توجه داشته و از طريق آنان به نظريات آنان اشاره دارد.
براى بيان نظريات عامه نيز به كتاب تذكرۀ [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] توجه داشته و از طريق آنان به نظريات آنان اشاره دارد.


آنچه كه از همه در نظر شيخ اعظم مهم‌تر بوده است تفسير صحيح عبارات اصحاب و فقها و تحليل و بررسى و بيان نقاط ضعف و نقاط قوت آنها است.
آنچه كه از همه در نظر شيخ اعظم مهم‌تر بوده است تفسير صحيح عبارات اصحاب و فقها و تحليل و بررسى و بيان نقاط ضعف و نقاط قوت آنها است.
خط ۱۶۷: خط ۱۵۰:
اگر چه ورود و طرح مباحث مكاسب بسيار عالى و كم نظير است اما با اين حال در طرح بعضى از مباحث كوتاهى شده است.
اگر چه ورود و طرح مباحث مكاسب بسيار عالى و كم نظير است اما با اين حال در طرح بعضى از مباحث كوتاهى شده است.


از نقايص كتاب مكاسب اين است كه بحث بيع كلب صيد و ماشيه را مثلا بطور مفصل مورد بررسى واقع شده است اما بحث ربا به صورت مستقل و مفصّل مطرح نشده است.
از نقايص كتاب مكاسب اين است كه بحث بيع كلب صيد و ماشيه را مثلاًبطور مفصل مورد بررسى واقع شده است اما بحث ربا به صورت مستقل و مفصّل مطرح نشده است.


همين‌طور بحث بسيار مهم ولايت فقيه در باب شرايط متعاقدين و در بحث بيع فضولى قرار داده شده است در حالى كه شايد بهتر بود كه در باب قضاء و حدود مورد بررسى وسيع‌ترى واقع شود. و نظريات فقهاى عظام بصورت مبسوط مورد بررسى قرار گيرد.
همين‌طور بحث بسيار مهم ولايت فقيه در باب شرايط متعاقدين و در بحث بيع فضولى قرار داده شده است در حالى كه شايد بهتر بود كه در باب قضاء و حدود مورد بررسى وسيع‌ترى واقع شود. و نظريات فقهاى عظام بصورت مبسوط مورد بررسى قرار گيرد.
خط ۱۷۴: خط ۱۵۷:




كتاب المكاسب دايرة المعارف نظريات فقهى جديد و مملو از ابتكارات شيخ انصارى (قده) مى‌باشد.
كتاب المكاسب دايرةالمعارف نظريات فقهى جديد و مملو از ابتكارات [[شيخ انصارى]] (قده) مى‌باشد.


اگر چه در اين نوشتار حتى به صورت مختصر نمى‌توان به آنها اشاره كرد امّا بعضى از مهم‌ترين آنها را يادآور مى‌شويم. وى در باب معاطاة در حالى كه آن را بيع محسوب مى‌نمايد اما آن را بيع غير لازم دانسته و نظريۀ اباحۀ جميع تصرفات را رد مى‌نمايد.
اگر چه در اين نوشتار حتى به صورت مختصر نمى‌توان به آنها اشاره كرد امّا بعضى از مهم‌ترين آنها را يادآور مى‌شويم. وى در باب معاطاة در حالى كه آن را بيع محسوب مى‌نمايد اما آن را بيع غير لازم دانسته و نظريۀ اباحۀ جميع تصرفات را رد مى‌نمايد.
خط ۱۸۷: خط ۱۷۰:




كتاب المكاسب از بدو تأليف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى بر آن زده شده است در الذريعة جلد 6 صفحۀ 216 تا 221 به 30 شرح اشاره نموده است كه به مهم‌ترين آنان اشاره مى‌شود:
كتاب المكاسب از بدو تأليف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى بر آن زده شده است در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 6 صفحۀ 216 تا 221 به 30 شرح اشاره نموده است كه به مهم‌ترين آنان اشاره مى‌شود:


1 - حاشيۀ ميرزا حبيب اللّه رشتى (م 1312 ق)،
#حاشيۀ ميرزا حبيب‌اللّه رشتى (م 1312 ق)،
#حاشيۀ ميرزا محمدتقى بن محب على شيرازى (م 1338 ق) (ذ218/6/، أعيان192/9/)،
#حاشيۀ [[همدانی، رضا بن محمد هادی|حاج آقا رضا بن محمد هادى همدانى]] (م 1322 ق) (ذ219/6/، أعيان23/7/)،
#حاشيۀ محمد كاظم بن حسين خراسانى، صاحب [[كفاية الأصول]] (م 1329 ق) (ذ220/6/)،
#حاشيۀ سيد محمد كاظم بن عبدالعظيم طباطبائى يزدى (م 1337 ق) (ذ220/6/)،
#حاشيۀ [[عراقی، ضیاءالدین|آقا ضياءالدين عراقى]] (م 1361 ق)،
#منية الطالب، تقرير درس خارج [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] (م 1355 ق)، تأليف [[خوانساری نجفی، موسی|شيخ موسى خوانسارى]] نجفى (م 1363 ق) (ذ386/4/)،
#غاية الآمال، تأليف فاضل مامقانى، (شيخ محمدحسن بن عبداللّه (م 1323 ق) (ذ/ج /16صفحۀ(]5 ذ219/6/)،
#حاشيۀ شيخ محمدحسین بن محمدحسن اصفهانى (م 1361 ق)، فقط كتاب خيارات و بيع،
#حاشيۀ ميرزا على بن عبدالحسين ايروانى (م 1354 ق) (ذ220/6/)،
#حاشيۀ سيد محسن بن سيد مهدى حكيم (ذ/6/)،
#حاشيۀ ميرزا [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]]،
#حاشيۀ شيخ محمدحسین بن على کاشف‌الغطاء (م 1373 ق)، يا النظر الثاقب في كتاب المكاسب (ذ151/22/)،
#حاشيۀ شيخ احمد بن على کاشف‌الغطاء يا نيل المطالب لتحصيل المكاسب (ذ151/22/)،
#هداية الطالب إلى شرح المكاسب، تأليف شيخ فتاح شهيدى (ذ179/25/)،
#مجمع المطالب و فوق مراد الطالب في شرح المكاسب، تأليف شيخ محمد بن نجم‌الدين زنجانى (ذ44/20/).


2 - حاشيۀ ميرزا محمد تقى بن محب على شيرازى (م 1338 ق) (ذ218/6/، أعيان192/9/)،
==كتاب‌هاى ملحق به المكاسب==


3 - حاشيۀ حاج آقا رضا بن محمد هادى همدانى (م 1322 ق) (ذ219/6/، أعيان23/7/)،


4 - حاشيۀ محمد كاظم بن حسين خراسانى، صاحب كفاية الأصول (م 1329 ق) (ذ220/6/)،
#كتاب التقية (ذ405/4/)
#كتاب الخمس (ذ256/7/)
#كتاب الزكاة (ذ44/12/)
#رسالة في العدالة (ذ226/15/)
#رسالة في قاعدة من ملك (ذ12/17/)


5 - حاشيۀ سيد محمد كاظم بن عبد العظيم طباطبائى يزدى (م 1337 ق) (ذ220/6/)،
==گفتار بزرگان==
 
6 - حاشيۀ آقا ضياء الدين عراقى (م 1361 ق)،
 
7 - منية الطالب، تقرير درس خارج محقق نائينى (م 1355 ق)، تأليف شيخ موسى خوانسارى نجفى (م 1363 ق) (ذ386/4/)،
 
8 - غاية الآمال، تأليف فاضل مامقانى، (شيخ محمد حسن بن عبد اللّه (م 1323 ق) (ذ/ج /16صفحۀ( ]5 ذ219/6/)،
 
9 - حاشيۀ شيخ محمد حسين بن محمد حسن اصفهانى (م 1361 ق)، فقط كتاب خيارات و بيع،
 
10 - حاشيۀ ميرزا على بن عبد الحسين ايروانى (م 1354 ق) (ذ220/6/)،
 
11 - حاشيۀ سيد محسن بن سيد مهدى حكيم (ذ/6/)،
 
12 - حاشيۀ ميرزا محمد تقى آملى،
 
13 - حاشيۀ شيخ محمد حسين بن على كاشف الغطاء (م 1373 ق)، يا النظر الثاقب في كتاب المكاسب (ذ151/22/)،
 
14 - حاشيۀ شيخ احمد بن على كاشف الغطاء يا نيل المطالب لتحصيل المكاسب (ذ151/22/)،
 
15 - هداية الطالب إلى شرح المكاسب، تأليف شيخ فتاح شهيدى (ذ179/25/)،
 
16 - مجمع المطالب و فوق مراد الطالب في شرح المكاسب، تأليف شيخ محمد بن نجم الدين زنجانى (ذ44/20/).
 
==كتاب‌هاى ملحق به المكاسب==
 
 
1 - كتاب التقية (ذ405/4/)


2 - كتاب الخمس (ذ256/7/)


3 - كتاب الزكاة (ذ44/12/)
[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: و لقد اكتسبت مصنفاته خطا عظيما فرسائله و مكاسبه مضافا إلى انّ عليها مدار التدريس منه من لم يعلّق عليها من مشاهير العلماء بعده.


4 - رسالة في العدالة (ذ226/15/)
چند سطر بعد: صنف المكاسب و هو عند بعض تلاميذه أحسن ما صنف، راجع غاية الآمال مامقانى.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 118/10</ref>


5 - رسالة في قاعدة من ملك (ذ12/17/)
الذريعة: المكاسب أى المتاجر و المعاملات، هو من أجزاء الفقه و قد استقل بالتدوين كثيرا، منها ما ألّفه الشيخ الأنصاري المرتضى بن محمد أمين التستري المتوفى 1281، و هو إلى اليوم متداول التدريس.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]216/6</ref>


==گفتار بزرگان==
الذريعة: و هو كتاب جليل لم يكتب مثله في التحقيق و الدقة، و عكف عليه عامّة من تأخر عنه من تلاميذه و تلاميذهم و علّقوا عليه الحواشي و التعليقات كما مرت في محالها<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]61/19</ref>


==پانویس==
<references/>
{{کتاب سال حوزه}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


أعيان الشيعة: و لقد اكتسبت مصنفاته خطا عظيما فرسائله و مكاسبه مضافا إلى انّ عليها مدار التدريس منه من لم يعلّق عليها من مشاهير العلماء بعده.
[[المكاسب (طبع قدیم)]]


چند سطر بعد: صنف المكاسب و هو عند بعض تلاميذه أحسن ما صنف، راجع غاية الآمال مامقانى. (أعيان الشيعة 118/10).
[[حاشية المكاسب (العراقي)]]


الذريعة: المكاسب أى المتاجر و المعاملات، هو من أجزاء الفقه و قد استقل بالتدوين كثيرا، منها ما ألّفه الشيخ الأنصاري المرتضى بن محمد أمين التستري المتوفى 1281، و هو إلى اليوم متداول التدريس. (الذريعة 216/6).
[[حاشیه کتاب المکاسب]]


الذريعة: و هو كتاب جليل لم يكتب مثله في التحقيق و الدقة، و عكف عليه عامّة من تأخر عنه من تلاميذه و تلاميذهم و علّقوا عليه الحواشي و التعليقات كما مرت في محالها. (الذريعة 61/19).
[[حاشية المكاسب (شهیدی - ‌جدید)]]


[[شرح المكاسب المزجي]]


== پیوندها ==
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/9516 مطالعه کتاب کتاب المکاسب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
خط ۲۵۳: خط ۲۳۰:
[[رده:مباحث خاص فقه]]
[[رده:مباحث خاص فقه]]
[[رده:معاملات]]
[[رده:معاملات]]
 
[[رده:کتاب سال حوزه]]