كتاب‌شناسی اهل‌بیت علیهم‌السلام
| نام کتاب | کتاب شناسی اهل بیت علیهم السلام |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | انصاری قمی، ناصر الدین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | Z 7835 /الف5الف8 1388 |
| موضوع | ائمه اثناعشر - کتاب شناسى
خاندان نبوت - کتاب شناسی |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11984AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى كتاب
"كتاب شناسى اهل بيت عليهم السلام" اثر ناصرالدين انصارى قمى به زبان فارسى در سال 1376 ه.ش درباره معرفى كتاب‌هايى كه نويسندگان مختلف به زبان‌هاى عربى،فارسى، اردو و تركى درباره اهل بيت به تفكيك نوشته‌اند، پرداخته شده است.
ساختار كتاب
در ابتدا تقريظى از آيت‌الله جعفر سبحانى و سپس سرآغازى از مولف كتاب ذكر شده و در ادامه به معرفى كتابشناسى ائمه به ترتيب اشاره گرديده است.
گزارش محتوا
گردآورى اسامى كتاب‌هايى كه پيرامون هر اماى نوشته شده آن هم با شيوه خاصى مى‌تواند، به محقق توان بيشترى ببخشد تا راه دراز را در اندك مدت طى كند. كتاب حاضر نمونه‌اى از اين نوع خدمت علمى است كه به جامعه پژوهشگر تقديم مى‌شود. در اين كتاب فهرست كتابهاى مربوط به زندگانى هر امام گردآورى شده و با جداسازى عربى از فارسى، و هر دو از اردو، و مخطوط از مطبوع برآرايش كتاب افزوده است.
تنها بر موضوع كتاب تاكيد شده و رساله‌ها و مقاله‌هاى كوتاه را به حساب نياورده است.
نگارنده فحص و جستجوى خود را نموده و اما ممكن است، كتابهاى فراوانى در زمينه اهل بيت عليهم السلام نوشته شده باشد كه در اين كتاب به آنها اشاره‌اى نشده باشد.
تنها به نام آثار مستقل اشاره شده و از ذكر كتابهاى ضمنى و مقالات پرهيز شده است.
به معرفى كتابهاى عربى، فارسى، اردو پرداخته شده و از توصيف كتابهاى ديگر به زبان‌هاى بيگانه به علت تعداد كم آنها دورى شده است.
برخى از كتابها كه جزو منابع درجه دوم و سوم بوده و از ارزش علمى و استحكام و تحليل و نوآورى خالى بوده و تنها براى اطلاع بيشتر خوانندگان آز آنها ياد شده است.
تنها نام كتاب‌هايى كه مربوط به سيره و زندگانى امامان است، ياد مى‌شود.
كتابشناسى امام سجاد و امام صادق عليهم السلام از ترجمه‌ها و شرح‌هاى صحيفه سجاديه و دعاهاى آن رساله الحقوق، توحيد مفضل و مصباح الشريعه نامى به ميان نيامده است.
كتابشناسى حاضر شامل نام و مشخصات هر كتاب، اعم از نويسنده، مترجم و تا حد امكان همراه با تاريخ درگذشت آنها، محل نشر و ناشر، سال انتشار، قطع و تعداد صفحات كتاب ميباشد. در مواردى كه اين مشخصات رعايت نشده، به دليل آن است كه كتاب از نزديك مورد بازبينى نگارنده قرار نگرفته است.
اگر كتاب ياد شده از منبعى نقل شده باشد، نام كتاب مصدر در ذيل آمده است.
در اين كتاب شناسى به ذكر مشخصات اجمالى هر كتاب بسنده شده و از توضيح درباره محتواى آن خوددارى شده است.
ذكر هر كتاب به مفهوم تاييد كامل نويسنده و محتواى آن نيست و مسئوليت مطالب هر كتاب با نويسنده آن گذاشته شده است.
در اين كتاب شناسى بيش از 1600 كتاب درباره ائمه اطهار معرفى شده است.
شمار تفكيكى اين كتابها عبارت است از:
1- درباره امام مجتبى 177 كتاب
2- درباره امام سجاد 155 كتاب
3- درباره امام باقر 88 كتاب
4- درباره اما صادق 169 كتاب
5- درباره امام كاظم 168 كتاب
6- درباره امام رضا 326 كتاب
7- درباره امام جواد 78 كتاب
8- درباره امام هادى 72 كتاب
9- درباره امام عسكرى 66 كتاب
10- مجموعه چاپى زندگى ائمه اطهار 270 كتاب.
كتابشناسى پيامبر اكرم، اميرالمومنين، امام حسين و امام زمان در اين كتاب نيامده و علت آن كثرت منابع و تعدد كتاب‌نامه‌هايى است كه دراين زمينه به رشته تحرير در آمده است. هر چند جاى خالى تدوين يك كتاب شناسى كامل و فراگير براى هر يك از آن بزرگواران هنوز وجود دارد.
ابتداى كتاب، عهده‌دار معرفى و توصيف آثارى است كه به گونه مستقل درباره ايمان، اشعار و زندگى حضرت ابوطالب، از زمان‌هاى دور تاكنون نگاشته شده است. اين كتابها، به زبان‌هاى گوناگون اعم از فارسى و عربى و اردو، به دست نويسندگان مختلف با گرايش‌هاى متفاوت كلامى و مذهبى نوشته شده است.
كثرت نوشتارهايى كه علماى عامه در اين موضوع نوشته‌اند، بيان‌گر آن است كه تهمت‌ها و پيرايه‌هايى كه به ساحت مقدس آن حضرت در برخى از كتابهاى اهل تسنن ديده مى‌شود كه ريشه در تعصبات پليد و جاهلانه اموى دارد و در راستاى تبليغات ضد علوى آنها در دوران حكومت سياه و ننگين‌شان مى‌باشد و ايمان حضرت ابوطالب را انكار و محدثان و خطيبان مزدور، اين مطلب را هر روز و شب تكرار كردند، تا آن كه به صورت يكى از عقايد رسمى آنان درآمده است.
كتاب حاضرنشان دهنده وجود بيش از 160 كتاب مسقل در اين موضوع است و اين به جز نوشتارى‌هاى مفصل ضمنى است كه در كتابهاى تاريخ، سيره، كلام و حديث آمده، كه اگر آنها هم جمع شود، بيش از 500 مورد خواهد بود.
ابتدا كتابهاى عربى و سپس كتابهاى فارسى و كتابهاى اردو فهرست شده است و سعى بر آن بوده تا كتابى ازقلم نيفتاده باشد.
اين كتاب، پيشتر در مجله آينه پژوهش شماره 21 آبان 1372 ش به صورت مقاله به چاپ رسيده و اينك با اضافات فراوان و بازبينى توسط مولف، معرفى گرديده است.
برخى از محققان در اين موضوع سه كتاب پديد آورده‌اند؛ مانند علامه ميرزا نجم‌الدين جعفر عسكرى تهرانى، علامه سيد محمد صادق بحر العلوم و مرحوم محمد محمدى اشتهاردى و برخى هم دو كتاب؛ مانند استاد سيد على بن الحسين هاشمى، علامه شيخ جعفر نقدى، شيخ على حسنين شيفته و جناب باقر قريانى زرين، كه اين نشان از اهتمام ويژه محققان به اين موضوع دارد.
شمار كتابهاى عربى، 115 عنوان كه 49 كتاب چاپى و 66 كتاب خطى و پس از آن تعداد كتابهاى اردو، 30 عنوان است كه بيان‌گر اهميت اين بحث در كشورهايى است كه عالمان شيعه با جهان اهل سنت در ارتباط هستند.
از مجموع اين كتابها، 87 كتاب چاپى و 78 كتاب مخطوط مى‌باشد و بيشترين كتابها در قم و تهران و سپس در نجف و بيروت به چاپ رسيده است و سهم هند و پاكستان هم در اين راستا، 18 كتاب است و در مصر هم 7 كتاب به چاپ رسيده است.
در قسمت كتابشناسى حضرت زهرا تنها به كتابهاى مستقل درباه حضرت زهرا ذكر شده و از يادكر مقاله‌ها و كتابهاى ضمنى دورى شده است؛ اما گاه از كتاب‌هايى كه مشترك بين آن حضرت و اميرالمومنين على بوده نيز ياد شده است.
ذيل بعضى از كتابها مختصرى از محتواى كتاب هم توضيح داده شده است.
وضعيت كتاب
در ابتداى كتاب فهرست اجمالى محتويات و در پايان فهرست تفصيلى آن ذكر شده است. همچنين در انتهاى كتاب نمايه‌هايى شامل كتابها، اعلام و ناشران مطرح گرديده است.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب
پیوندها
مطالعه کتاب کتاب شناسی اهل بیت علیهم السلام در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور