كامل الصناعتين في البيطرة و الزردقة
كامل الصناعتين فى البيطرة و الزّردقة معروف به «الناصرى» تألیف ابى‌بكر بن بدر بيطار كتابى پيرامون دامپزشکى و شناخت اسب و چهارپايان است كه براى خزانه حكومتى سلطان ناصرى محمد قلاوون به رشته تحرير درآمده است. وى درصدد بوده كه كتابى كه براى خزانه پادشاهى كتابى كامل و سودمند و براى جميع نيازمندى‌هاى يك دامپزشک سودمند باشد تأليف نمايد.
| کامل الصناعتین في البیطرة و الزردقة المعروف بـ "الناصري" | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بیطار، ابوبکر بن بدر (نويسنده) ابریق، عبدالرحمن (محقق) |
| ناشر | معهد التراث العلمي العربي، منشورات جامعة حلب |
| مکان نشر | حلب - سوریه |
| سال نشر | 1413 ق یا 1993 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اسبها - بیماریها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | SF 951 /ب9ک2 |
وى علاوه بر ذكر آنچه قدما و متأخرين در كتاب‌هايشان نگاشته‌اند، تجربات خود و پدرش و نيز آنچه را از دامپزشکان ديگر ديده را نقل نموده است. (ج1، ص 98-99)==ساختار==
كتاب با مقدمه تحقيقى خوبى به قلم محقق اثر آغاز شده است. متن كتاب در دو جزء و ده مقاله تأليف شده كه هر مقاله خود داراى ابواب متعددى است.
گزارش محتوا
اين اثر در روزگار مماليك مصر به رشته تحرير درآمده است. از شاخصه‌هاى اين عصر توجه بسيار و اشتياق به مسائل اسب‌شناسى است؛ بنابراين اين اثر بنابر مقتضيات عصر و نياز زمانه تدوين شده است. علاوه بر اين وى مسئول دامپزشکى دربار بوده است و خود مسائل بسيارى را تجربه نموده است.
افزون بر اين وى تجربيات پدرش و ديگر علماى اين رشته را ذكر نموده است و بر ارزش كتاب افزوده است. (ج1، ص98).
محقق كتاب در ابتداى اثر به ماجراى آشنايى‌اش با اين اثر اشاره مى‌كند و سپس به زندگى مؤلف، اثر او و جايگاه اين اثر مى‌پردازد و در پايان شيوه تصحيح اين اثر را بيان مى‌كند.
مقاله اول: در 20 باب پيرامون عادت‌ها و اخلاق و ويژگى‌هاى جسمى اسب و مسائلى ازاين قبيل است.
مقاله دوم: در 10 باب در شناخت رنگ اسبها است.
مقاله سوم: پيرامون صفات و خصوصيات پسنديده و ناپسند اسبها است. اين مقاله نيز 10 باب است.
مقاله چهارم: درباره ساختار بدن اسب و شناخت عيب اعضاى بدن اوست كه در 12 باب تدوين شده است.
مقاله پنجم: پيرامون شيوه شناخت بيمارى‌هاى اسب است كه در 43 باب تحرير يافته است.
مقاله ششم: كه در 70 باب تدوين شده در توصيه‌هاى دامپزشکى، مداواى بيمارى دام‌ها و امراضى است كه عارض حيوانات مى‌شود.
مقاله هفتم: پيرامون نحوه مداواى امراضى است كه مرتبط با حنجره است و در 66 باب تحرير شده است.
مقاله هشتم: مشتمل بر 71 باب است پيرامون امراض اعضاى مختلف حيوانات است.
مقاله نهم: پيرامون مباحث مرتبط با داروهايى است كه براى بيمارى حيوانات سودمند است مانند: شيافات، كحول، مسهلات و مشتمل بر 12 باب است.
مقاله دهم كه در 15 باب تنظيم شده است در مورد نعل حيوانات و مباحث مرتبط با آن است.
وضعيت كتاب
كتاب كامل به كوشش دكتر عبدالرحمن ابريق استاد دانشگاه حلب و بر اساس چند نسخه خطى تصحيح و تحقيق شده است. اين اثر مشتمل بر پاورقى‌هاى ارزشمندى در توضيحات مطالب، الفاظ و اصطلاحات به قلم محقق كتاب است كه در پايان هر مقاله جداگانه تدوين و تنظيم است.
در انتهاى جلد اول در يك بخش الحاقى پيكر اسب از خارج و از زواياى مختلف در ضمن تصاويرى نامگذارى شده است. يك بخش الحاقى نيز در جلد دوم آمده است
فهارس معجم الفاظ وارده در حواشى، آيات قرآن، احاديث، صور و اشكال، امراض وارده در مقاله پنجم و فهرست مطالب در انتهاى مجلد اول و همچنين فهارس الفاظ وارده در حواشى، آيات و مراجع و فهرست مطالب در انتهاى جلد دوم آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب