۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ قوت القلوب فی معاملة المحبوب و وصف طریق المرید إلی مقام التوحید را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به [[قوت القلوب في معا...) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01337J1.jpg | |||
| عنوان =قوت القلوب فی معاملة المحبوب و وصف طریق المرید إلی مقام التوحید | |||
| عنوانهای دیگر =طریق المرید للوصول الی مقام التوحید | |||
| پدیدآوران = | |||
[[عیون سود، محمد باسل]] (مصحح) | |||
| | |||
| | |||
[[ | [[ابوطالب مکی، محمد بن علی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 282/5 /الف2ق9 | ||
| موضوع = | |||
آداب طریقت | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
عرفان - | عرفان - دفاعیهها و ردیهها | ||
مرید و مراد | مرید و مراد | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1417 ق یا 1997 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01337AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01337 | |||
| کتابخوان همراه نور =01337 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''قوت القلوب فى معاملة المحبوب'''، كه نام كامل آن «قوت القلوب فى معاملة المحبوب و وصف طريق المريد الى مقام التوحيد»، است، به زبان عربى و از آثار [[ابوطالب مکی، محمد بن علی|شيخ ابوطالب، محمد بن على مكى]] در عرفان عملى است و به «قوت القلوب» شهرت دارد. | |||
اين كتاب، مهمترين اثرى است كه از ابوطالب بر جاى مانده و از آغاز، همواره از شهرت و اعتبارى خاص برخودار بوده است. | |||
از قول [[شاذلی، ابوالحسن|ابوالحسن شاذلى]] نقل كردهاند كه: «كتاب قوت القلوب، تو را روشنايى مىبخشد». | |||
تاريخ تأليف اين كتاب، بهدرستى معلوم نيست، ولى چون در آن از ابوالحسن بن سالم با عبارت «رحمهالله» ياد مىكند، مىتوان گفت: زمان نگارش آن، بعد از 360ق، بوده است. | |||
تاريخ تأليف اين كتاب، بهدرستى معلوم نيست، ولى چون در آن از | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، مشتمل بر چهل و هشت فصل است و در دو جلد تنظيم شده است. حدود 32 فصل در جلد اول و بقيه در جلد دوم ذكر شده است. | كتاب، مشتمل بر چهل و هشت فصل است و در دو جلد تنظيم شده است. حدود 32 فصل در جلد اول و بقيه در جلد دوم ذكر شده است. | ||
خط ۶۳: | خط ۴۶: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
«قوت القلوب» را مىتوان روشنترين و كاملترين بيان تصوف زاهدانه سدههاى اوليه و از نخستين كوششهاى جامع و منظم در تطبيق و سازگار كردن آداب و آراء صوفيه با موازين شريعت به شمار آورد. | «قوت القلوب» را مىتوان روشنترين و كاملترين بيان تصوف زاهدانه سدههاى اوليه و از نخستين كوششهاى جامع و منظم در تطبيق و سازگار كردن آداب و آراء صوفيه با موازين شريعت به شمار آورد. | ||
خط ۷۱: | خط ۵۲: | ||
عناوين سرفصلهاى كتاب به شرح زير است: | عناوين سرفصلهاى كتاب به شرح زير است: | ||
#در بيان آياتى كه در آنها ذكر معامله است؛ | |||
#در بيان آياتى كه در آنها اوراد شب و روز ذكر شده است؛ | |||
#در بيان وظايف واجب و مستحب مريد در روز و شب؛ | |||
#در بيان اذكار و آياتى كه بعد از نماز صبح مستحب است قرائت شود؛ | |||
#در بيان گزيدهاى از دعاهاى بعد از نماز صبح؛ | |||
#در بيان وظايف مريد بعد از نماز صبح؛ | |||
#در بيان اوراد هفتگانه روز؛ | |||
#در بيان اوراد پنجگانه شب؛ | |||
#در بيان وقت فجر و حكم دو ركعت آن و حكم وتر و وقت قضا و اداى آن و...؛ | |||
#در بيان شناخت زوال و زيادى و كمى سايه با قدمها و اختلاف آن در تابستان و زمستان؛ | |||
#در بيان فضيلت نماز در روزها و شبهاى هفته؛ | |||
#در بيان نماز وتر و فضيلت نماز در شب؛ | |||
#در بيان اوراد و اذكارى كه مستحب است عبددر هنگام برخاستن از خواب براى تهجد و در وقت بيدار شدن هنگام بامداد بگويد؛ | |||
#در بيان تقسيم شب براى خوابيدن و شبزندهدارى و ويژگىهاى شبزندهداران و سحرخيزان؛ | |||
#در بيان تسبيح و ذكر و نماز بنده در روز و شب و فضيلت نماز جماعت و بيان افضل اوقات اجابت و نماز تسبيح؛ | |||
#در بيان معامله عبددر تلاوت قرآن و ويژگى تلاوت كنندگان واقعى قرآن؛ | |||
#در بيان برخى از آيات قرآن كه مشتمل است بر اجمال، ابهام، اختصار، تكرار، تفصيل و ايصال و ستايش دانشمندان و نكوهش بىخبران و تفسير آيات غريب و مشكل قرآن؛ | |||
#در بيان اوصاف ناپسند اهل غفلت؛ | |||
#در بيان قرائت قرآن با صداى آشكار و تفصيل احكام قرائت به صداى آشكار و آهسته؛ | |||
#در بيان احياى شبهايى كه اميد است احياى آنها داراى فضيلت و استحباب باشد و دوام اوراد در روزهايى كه فضيلت دارند و آن نوزده روز است؛ | |||
#در بيان جمعه و آداب و رسوم آن و آنچه كه در روز و شب جمعه براى مريد استحباب دارد؛ | |||
#در بيان روزه و اوصاف روزهداران و روزههاى استحبابى و روشهاى روزهداران در روزه و روزه خاص؛ | |||
#در بيان محاسبه نفس و مراعات وقت؛ | |||
#در بيان ماهيت ورد مريد و وصف حال عارف؛ | |||
#در بيان تعريف نفس و تصريف يافتههاى عارفان؛ | |||
#در بيان مشاهدهى اهل مراقبه؛ | |||
#در بيان اساس و بنيان سلوك مريدان؛ | |||
#در بيان مراقبه مقربان و مقامات موقنان؛ | |||
#در بيان اهل مقامات از مقربان و تشخيص اهل غفلت از مطرودان؛ | |||
#در بيان تفصيل خواطر اهل قلوب و صفت قلب و تمثيل آن به انوار و جواهر؛ | |||
#در بيان علم و فضيلت آن و اوصاف علما و فضيلت علم معرفت بر ساير علوم و روشن شدن شيوههاى علماى سلف صالح و فضيلت علم سكوت و روش پرهيزكاران در علم و فرق بين علم ظاهر و باطن و بين علماى دنيا و آخرت و فضيلت اهل معرفت بر علماى ظاهر و بيان علماى دنيادار و وصف علم و شيوه تعليم و نكوهش داستانها و سخنانى كه گذشتگان به وجود آوردند و بيان اقوال و افعالى كه مردم در ميان خودشان رواج دادند و بيان فضيلت ايمان و يقين بر ساير علوم و...؛ | |||
#در بيان شرح مقامات يقين و احوال موقنان كه نه مقام است: توبه، صبر، شكر، رجاء، خوف، زهد، توكل، رضا و محبت؛ | |||
#در بيان اركان پنجگانه اسلام كه عبارتند از: شهادتين، نماز، زكات، روزه و حج؛ | |||
#در بيان تفصيل اسلام و ايمان و مبانى اسلام و اركان ايمان؛ | |||
#در بيان اتصال ايمان به اسلام، در معنى و حكم و انفصال آن دو از هم در تفصيل و اسم؛ | |||
#در بيان فضايل اهل سنت و طريقت و شيوهى پيشوايان پيشين و بيان خصلتهاى شريعت و شرطى كه مسلمان، بدان مسلمان مىشود و بيان نيكويى اسلام و علائم محبت به خدا و بيان حق مسلمان بر مسلمان و بيان آداب جسد و مباحثى در مورد لحيه و بيان نوافل ركوع؛ | |||
#در بيان شرح گناهان كبيرهاى كه اعمال را نابود و عاملان را هلاك مىكند و تفصيل آنها و منازل اهل كباير و مسئله محاسبهى كافران؛ | |||
#در بيان اخلاص و شرح نيت و برترى نيت بر عمل و امر به تحسين نيت در دگرگونى احوال و تحذير از دخول آفتها بر نيت در افعال؛ | |||
#در بيان مرتب نمودن غذاها با كم كردن آنها يا زياد كردن فاصله آنها و بيان رياضت مريدان در خوردن و فضيلت گرسنگى و شيوهى پيشينيان در كمخورى؛ | |||
#در بيان خوردنىها و نوشيدنىها و آداب و سنن و مكروهات و مستحبات خوردن و آشاميدن و بيان اخبار در فضيلت كمخورى و نكوهش شكمبارگى؛ | |||
#در بيان فضايل فقر و واجبات آن و ويژگى عوام و خواص فقراء و تفصيل رد و قبول بخشش و شيوهى پيشينيان در آن و بيان اختلاف بخشندگان در آشكار و نهان كردن بخشش و فضيلت آشكار كردن نزد برخى و تفصيل آن؛ | |||
#در بيان احكام مسافر و انگيزههاى سفر؛ | |||
#در بيان احكام امام جماعت و اوصاف امام و مأموم؛ | |||
#در بيان برادرى ايمانى و مصاحبت و محبت برادران دينى و احكام برادرى دينى و اوصاف محبان؛ | |||
#در بيان پيمان زناشويى و ترك آن و اينكه كداميك برتر است و گزيدهاى از احكام زنان؛ | |||
#در بيان حمام رفتن؛ | |||
#در بيان اسباب كسب و كار و واجبات و محرمات و مستحبات و مكروهات تجارت و وجوب علم به آنها بر تاجران و بيان اخبار در معاملات و صنايع و شيوهى پرهيزكاران پيشين؛ | |||
#در بيان تفصيل حلال و حرام و مشتبه و برترى حلال و نكوهش مشتبه. | |||
«قوت القلوب»، در حيات فكرى و روحى بسيارى از عرفاى دورانهاى بعد، چون ابوحامد محمد غزالى، شهابالدين سهروردى، ابوالحسن شاذلى و صوفيه طريقه شاذليه، تأثير كلى داشته و معمولا براى سالكان، همچون كتاب راهنما و جامع احكام و لوازم و شرايط سلوك به شمار مىرفته است. | |||
ابوحامد غزالى، در تأليف «احياء العلوم» از طرح و شيوه تصنيف اين كتاب پيروى كرده است و در هر دو كتاب، بسيارى از آيات و احاديث و اخبار و نيز شمارى از حكايات و رواياتى كه در بيان مطالب به آنها استشهاد و استناد شده مشابه است. | |||
ابوطالب در «قوت القلوب»، بسيارى از آراء مكتب سالميه را با بسط و تفصيل تمام بازگفته و در اين كار، جانب اعتدال را به نوعى مراعات كرده است كه عرفاى دورههاى بعد در بيان مقاصد خود بدان نظر داشته و از آن بهره گرفتهاند؛ چنانكه [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در بيان فرق ميان مشيت و اراده حق و عدم تكرار تجليات، در واقع نظر سالميه را بازمىگويد.<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 5، ص 631</ref> | |||
«قوت القلوب» يكى از كتابهايى بوده است كه ملاى رومى قبل از تصنيف مثنوى، با آن انس داشته است و اين نبوده مگر به خاطر اينكه «قوت القلوب» در آن زمان، مشهور و معروف بوده است و دليل اين مدعا را دو بيت زير مىآورند: | «قوت القلوب» يكى از كتابهايى بوده است كه ملاى رومى قبل از تصنيف مثنوى، با آن انس داشته است و اين نبوده مگر به خاطر اينكه «قوت القلوب» در آن زمان، مشهور و معروف بوده است و دليل اين مدعا را دو بيت زير مىآورند: | ||
خط ۱۸۰: | خط ۱۱۴: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
مراد، از رساله، | مراد، از رساله، «[[الرسالة القشيرية|رساله قشيريه]]» تأليف [[ابوالقاسم قشيرى]] است و مقصود از «قوت القلوب»، همين كتاب مورد بحث. | ||
باسل عيون السود در مقدمه «قوت القلوب» مىنويسد: «كتاب قوت القلوب، از كتابهاى سترگ و بزرگ در دانش تصوف است و از منابع اصيل به شمار مىآيد. امام محمد غزالى در تأليف كتاب | باسل عيون السود در مقدمه «قوت القلوب» مىنويسد: «كتاب قوت القلوب، از كتابهاى سترگ و بزرگ در دانش تصوف است و از منابع اصيل به شمار مىآيد. [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]] در تأليف كتاب [[إحياء علوم الدين]]، به اين كتاب اعتماد داشته است؛ چنانكه استاد بروكلمان ذكر كرده است، بلكه خود غزالى در كتاب «المنقذ من الضلال»، مىگويد: «پس شروع به تحصيل دانش صوفيه از كتابهايشان نمودم، مثل قوت القلوب ابوطالب مكى(ره) و آثار پراكنده از جنيد و شبلى و ابويزيد بسطامى و غير از اينها از كلام مشايخ ايشان، تا به مقاصد علمى ايشان آگاهى يافتم و آنچه از طريقت ايشان امكان داشت با خواندن و شنيدن تحصيل شود، به دست آوردم». | ||
كتاب قوت القلوب، از كتابهايى است كه شهرت چشمگيرى پيدا كرد و مورد توجه و اهتمام دانشمندان قرار گرفت». | كتاب قوت القلوب، از كتابهايى است كه شهرت چشمگيرى پيدا كرد و مورد توجه و اهتمام دانشمندان قرار گرفت».<ref>مقدمه قوت القلوب، ص 3 - 4</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
خط ۱۹۲: | خط ۱۲۶: | ||
== | ==پانویس== | ||
<references /> | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:تصوف و عرفان]] | [[رده:تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | [[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] |
ویرایش