قاموس الحرمين الشريفين
| نام کتاب | قاموس الحرمین الشریفین |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | نعمتی، محمدرضا (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 262/2 /ن7ق2 |
| موضوع | زیارت
زیارتگاههای اسلامی عربستان سعودی - مکه - کتابهای راهنما مدینه - کتابهای راهنما |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | 3916 |
معرفى اجمالى
«قاموس الحرمين الشريفين»، اثر محمدرضا نعمتى، فرهنگ لغات و واژگانى است كه مرتبط با حج و حرم شريف نبوى و مسجد الحرام مى‌باشند. اين كتاب به زبان عربى و در دوران معاصر نوشته شده است.
كتاب به انگيزه آشنايى حجاج بيت‌الله الحرام با اصطلاحات و واژگانى تدوين شده است كه مرتبط با اعمال حج بوده و در طول سفر حج، به آن‌ها نياز دارند (ر.ك: مقدمه، ص7).
ساختار
كتاب با مقدمه كوتاهى از معاونت آموزش سازمان حج آغاز و مطالب بر اساس ترتيب حروف الفبا، تنظيم شده است.
مؤلف در ترتيب و تنظيم اصطلاحات مطابق حروف الفبا، اولين حرف كلمه - خواه اصلى باشد و خواه زايد - را در نظر گرفته است و در اين ميان، «الف و لام» وارد بر برخى از كلمات را ناديده انگاشته است؛ به‌عنوان مثال كلمه «الاستطاعة» در حرف «الف» جاى گرفته است، نه در حرف «طاء» و كلمه «الثج» در حرف «ثاء» ذكر شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن تعريف حج و اشاره به اهميت و جايگاه آن، به توضيح مختصر شيوه تنظيم مطالب، پرداخته شده است (مقدمه، ص5-8).
نويسنده در ابتدا، به بررسى اصل و ريشه كلمات پرداخته و سپس، جمع يا مفرد بودن آن كلمه و مقابل آن را مشخص كرده و پس از آن، به توضيح معنا و مفهوم آن اصطلاح و كلمات مربتط با آن، پرداخته است؛ به‌عنوان مثال كلمه «أحد»، چنين معنا شده است: «نام كوهى كه غزوه احد، در كنار آن اتفاق افتاده است؛ همان غزوه‌اى كه حمزه، عموى پيامبر(ص) به‌همراه هفتاد تن از مسلمانان در آن به شهادت رسيدند. دندان پيشين پيامبر شكست، چهره مباركش خونين شد و لبش شكافت. اين جنگ، دو سال و نه ماه و هفت روز پس از هجرت پيامبر(ص) اتفاق افتاد. بلادى، «احد» را چنين معنا كرده است: كوهى در شمال مدينه و مشرف بر آن كه اهل مدينه آن را «حِنَ» مى‌نامند...» (ر.ك: متن كتاب، ص14).
از جمله ويژگى‌هاى اين فرهنگ لغت، آن است كه نويسنده در تشريح و توضيح كلمات و عبارات، از كتب، فرهنگ لغات و قاموس‌هاى معتبر و ارزشمند زبان عربى، بهره برده است، از جمله: «الاستبصار» شيخ طوسى، «إعلام الورى» شيخ طبرسى، «الإيضاح في مناسك الحج و العمرة» يحيى بن شرف‌الدين نووى، «القاموس المحيط» محمد بن يعقوب فيروزآبادى، «معجم المقاييس اللغة» ابوالحسن احمد بن فارس بن زكريا، «معجم البلدان» ياقوت حموى و... (همان، ص268-273).
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و آيات و روايات مذكور در متن، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است (ر.ك: پاورقى، ص121).
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها