۸۱٬۹۲۶
ویرایش
فوائد الصفوية: تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۱
، ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'متن و مقدمه كتاب↵↵رده:کتاب‌شناسی' به 'متن و مقدمه كتاب ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'متن و مقدمه كتاب↵↵رده:کتاب‌شناسی' به 'متن و مقدمه كتاب ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR03258J1.jpg | | تصویر =NUR03258J1.jpg | ||
| عنوان = | | عنوان =فوايد الصفويه: تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه | ||
| عنوان‌های دیگر =تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه | | عنوان‌های دیگر =تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[میراحمدی، مریم]] (مصحح) | [[میراحمدی، مریم]] (مصحح) | ||
[[قزوینی، ابوالحسن بن ابراهیم]] ( | [[قزوینی، ابوالحسن بن ابراهیم]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DSR 1176 /ف4ف9 | | کد کنگره =DSR 1176 /ف4ف9 | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
ایران - تاریخ - صفویان، 907 - 1148ق. | ایران - تاریخ - صفویان، 907 - 1148ق. | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
وزارت فرهنگ و آموزش عالی، | وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه) | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1367 ش | | سال نشر = 1367 ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03258AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03258 | |||
| کتابخوان همراه نور =03258 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''فوائد الصفويه'''اثر ابوالحسن بن ابراهيم قزوينى است كه به زبان فارسى متعلق به قرن 12هجرى مى‌باشد. نكته جالبى كه اين نوشته را ممتاز مى‌كند، پرداختن به تاريخ و رويدادهاى خاندان صفوى، پس از سقوط سلسله صفوى در سال 1135ق/ 1722م توسط افاغنه است. | |||
'''فوائد الصفويه''' اثر ابوالحسن بن ابراهيم قزوينى است كه به زبان فارسى متعلق به قرن 12هجرى مى‌باشد. نكته جالبى كه اين نوشته را ممتاز مى‌كند، پرداختن به تاريخ و رويدادهاى خاندان صفوى، پس از سقوط سلسله صفوى در سال 1135ق/ 1722م توسط افاغنه است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب حاضر، شامل يك مقدمه و دو بخش است، اين دو بخش تحت عنوان مقدمه اولى و دومى معرفى شده است. در بخش اول از احوال سلاطين صفويه سخن به ميان آمده است و در بخش دوم كه شامل سه مقاله است، مقاله اول در ذكر طبقه افاغنه غلزه، مقاله دوم، در ذكر افشاريه، و مقاله سوم در ذكر طبقه افاغنه ابداليه درانيه مى‌باشد. | كتاب حاضر، شامل يك مقدمه و دو بخش است، اين دو بخش تحت عنوان مقدمه اولى و دومى معرفى شده است. در بخش اول از احوال سلاطين صفويه سخن به ميان آمده است و در بخش دوم كه شامل سه مقاله است، مقاله اول در ذكر طبقه افاغنه غلزه، مقاله دوم، در ذكر افشاريه، و مقاله سوم در ذكر طبقه افاغنه ابداليه درانيه مى‌باشد. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
خاندان صفوى هم زمان با حكومت‌هاى بعدى در ايران؛ يعنى افاغنه، افشار، زند و قاجار، برخى به طور رسمى بر بخشى از ايران، و بعضى به طور صورى حكومت كردند: | خاندان صفوى هم زمان با حكومت‌هاى بعدى در ايران؛ يعنى افاغنه، افشار، زند و قاجار، برخى به طور رسمى بر بخشى از ايران، و بعضى به طور صورى حكومت كردند: | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
در مرحله بعدى، آن چه كه اثرى مانند «فوايد الصفويه»، تأليف ابوالحسن قزوينى در سال 1211 هجرى قمرى را اهميت مى‌بخشد، «انتخاب موضوع و زمان آن» است. اين اثر در واقع بيشتر به خاندان صفوى و دورانى مى‌پردازد، كه سلسله صفويه در ايران سقوط كرده است و افاغنه بر بخش‌هايى از ايران به عنوان حاكم اصلى ايران، حكم مى‌راندند. | در مرحله بعدى، آن چه كه اثرى مانند «فوايد الصفويه»، تأليف ابوالحسن قزوينى در سال 1211 هجرى قمرى را اهميت مى‌بخشد، «انتخاب موضوع و زمان آن» است. اين اثر در واقع بيشتر به خاندان صفوى و دورانى مى‌پردازد، كه سلسله صفويه در ايران سقوط كرده است و افاغنه بر بخش‌هايى از ايران به عنوان حاكم اصلى ايران، حكم مى‌راندند. | ||
«مشروعيت» خاندان صفوى را، مؤلف با عبارت «خاندان امامت نشان و خلافت پناه» حتى تا آغاز قرن سيزدهم هجرى قمرى بازگو مى‌كند. صرف‌نظر از زمينه مذهبى، اين نكته بسيار قابل توجه است كه با وجودى كه مؤلف، كتاب خود را در سال 1211 هجرى قمرى؛ يعنى در آغاز حكومت سلسله قاجار نوشته است و در واقع لزومى نداشته است كه از خاندان صفوى به نيكى ياد كند؛ اما كماكان اين امر را يادآور مى‌شود؛ در حالى كه حكمرانان بعدى؛ | «مشروعيت» خاندان صفوى را، مؤلف با عبارت «خاندان امامت نشان و خلافت پناه» حتى تا آغاز قرن سيزدهم هجرى قمرى بازگو مى‌كند. صرف‌نظر از زمينه مذهبى، اين نكته بسيار قابل توجه است كه با وجودى كه مؤلف، كتاب خود را در سال 1211 هجرى قمرى؛ يعنى در آغاز حكومت سلسله قاجار نوشته است و در واقع لزومى نداشته است كه از خاندان صفوى به نيكى ياد كند؛ اما كماكان اين امر را يادآور مى‌شود؛ در حالى كه حكمرانان بعدى؛ مثلاًمؤسس افشار را «نادر غادر» مى‌نامد. | ||
البته به دفعات و در صفحات مختلف تأكيد مى‌كند كه مسائل و «وقايع ماضيه را بى‌تعصب» نوشته است، و نيز اين نكته را يادآور مى‌شود كه مطالب مسموع را «بى‌زياده و نقصان در اين دوران درج مى‌سازد». | البته به دفعات و در صفحات مختلف تأكيد مى‌كند كه مسائل و «وقايع ماضيه را بى‌تعصب» نوشته است، و نيز اين نكته را يادآور مى‌شود كه مطالب مسموع را «بى‌زياده و نقصان در اين دوران درج مى‌سازد». | ||
گذشته از زندگى و سرگذشت شاهان بدون تخت صفوى كه به طور صورى حكومت | گذشته از زندگى و سرگذشت شاهان بدون تخت صفوى كه به طور صورى حكومت می‌كردند، برخى از اين خاندان نيز عازم هندوستان شدند و در واقع به نوعى «خود تبعيدى» تن در دادند، و رهسپار كشور همسايه، هند كه از ديرباز روابط دوستانه‌اى با دربار صفوى داشت، شدند. | ||
در سراسر كتاب از سرزمين عثمانى، به نام سرزمين «روم» ياد مى‌شود كه در آن ايام دلالت بر برقرارى روابط سياسى و نيز برخوردهاى نظامى مى‌كند. | در سراسر كتاب از سرزمين عثمانى، به نام سرزمين «روم» ياد مى‌شود كه در آن ايام دلالت بر برقرارى روابط سياسى و نيز برخوردهاى نظامى مى‌كند. | ||
در ارتباط با برقرارى مناسبات، گاه حتى ازدواج‌هاى سياسى نيز صورت مى‌گرفت؛ | در ارتباط با برقرارى مناسبات، گاه حتى ازدواج‌هاى سياسى نيز صورت مى‌گرفت؛ مثلاًدربار ايران و هند براى روابط نزدیک تر، مبادرت به چنين ازدواجى مى‌كنند، و نيز پناهندگى همايون شاه به دربار صفوى نمونه ديگرى از حسن روابط ايران و هند است. | ||
نكته جالب ديگر ارتباط سياسى مناطق تركستان و آسياى مركزى با ايران عصر صفوى است، كه با عنوان «خان كلان تركستان» از آن ياد مى‌شود. | نكته جالب ديگر ارتباط سياسى مناطق تركستان و آسياى مركزى با ايران عصر صفوى است، كه با عنوان «خان كلان تركستان» از آن ياد مى‌شود. | ||
مطلب بعدى مسائل اجتماعى و فرهنگى است. | مطلب بعدى مسائل اجتماعى و فرهنگى است. مثلاًرفتار شاه عباس با شاعر آن عصر مولانا شاهى تكلوى شاعر است كه شعرى در «منقبت شاه ولايت- سلام الله» سروده بود و به دستور شاه، هم وزن خود «زر» دريافت كرد. | ||
يا اين كه شاه عباس به جاده سازى و ارتباط بين شهرها توجه بسيار داشت. از جمله اين كه دستور داد در مسيرهاى غربى تا پايتخت؛ يعنى اصفهان، و از آن جا به شمال ايران و سواحل بحر خزر منزلگاه‌هاى بين راه در فاصله‌هاى هر بيست و چهار كيلومتر ساخته شود و وسايل رفاهى مسافران از ظروف و اشياء و غيره در اين مكان‌ها فراهم و همچنين فضاى سبز در مسير راه ايجاد گردد. | يا اين كه شاه عباس به جاده سازى و ارتباط بين شهرها توجه بسيار داشت. از جمله اين كه دستور داد در مسيرهاى غربى تا پايتخت؛ يعنى اصفهان، و از آن جا به شمال ايران و سواحل بحر خزر منزلگاه‌هاى بين راه در فاصله‌هاى هر بيست و چهار كيلومتر ساخته شود و وسايل رفاهى مسافران از ظروف و اشياء و غيره در اين مكان‌ها فراهم و همچنين فضاى سبز در مسير راه ايجاد گردد. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۸: | ||
فوايد الصفويه اثرى است كه از اوايل قرن سيزدهم هجرى قمرى به جاى مانده است؛ يعنى زمانى كه بين دوران «بازگشت ادبى» و زبان كنونى ما است كه مرحله حساسى را پشت سر مى‌گذاشته است. در قرن دوازدهم و سيزدهم هجرى قمرى/ هيجدهم و نوزدهم ميلادى و قبل از مشروطيت الفاظ زبان محاوره و عامه، كمتر مورد توجه بوده است و حتى نويسندگان به علت به كار بردن زبان و الفاظ عامه مورد ايراد قرار گرفته‌اند. | فوايد الصفويه اثرى است كه از اوايل قرن سيزدهم هجرى قمرى به جاى مانده است؛ يعنى زمانى كه بين دوران «بازگشت ادبى» و زبان كنونى ما است كه مرحله حساسى را پشت سر مى‌گذاشته است. در قرن دوازدهم و سيزدهم هجرى قمرى/ هيجدهم و نوزدهم ميلادى و قبل از مشروطيت الفاظ زبان محاوره و عامه، كمتر مورد توجه بوده است و حتى نويسندگان به علت به كار بردن زبان و الفاظ عامه مورد ايراد قرار گرفته‌اند. | ||
گذشته از موارد خاصى كه به ويژگى‌هاى «سبک | گذشته از موارد خاصى كه به ويژگى‌هاى «سبک هندى» و به عبارتى «سبک اصفهانى» ارتباط دارد، برخى نكات ظريف زبان شناسى در اين اثر ديده مى‌شود كه به گذشته‌هاى دورتر باز مى‌گردد. از جمله به كار بردن برخى اصطلاحات؛ مانند «منزل بريدن»، به معنى «اسكان يافتن» را بايد ذكر كرد كه هم اكنون نيز در گويش‌هاى مركزى ايران به همين صورت به كار مى‌رود. | ||
همچنين به كار بردن فعل «شدن»، به معنى «رفتن» است كه هنوز | همچنين به كار بردن فعل «شدن»، به معنى «رفتن» است كه هنوز مثلاًدر لهجه‌هاى خراسانى حفظ شده است و به زبان‌هاى ايرانى ميانه باز مى‌گردد. | ||
همچنين به كار بردن لغات تركى - جدا از اصطلاحات تركى و مغولى امور لشكرى و كشورى متداول در عصر صفوى - است. مؤلف به راحتى كلماتى؛ مانند «قورق» (- قرق به معنى بازداشتن و منع) و نيز «طوى» به معنى عروسى و جشن را به كار مى‌برد. | همچنين به كار بردن لغات تركى - جدا از اصطلاحات تركى و مغولى امور لشكرى و كشورى متداول در عصر صفوى - است. مؤلف به راحتى كلماتى؛ مانند «قورق» (- قرق به معنى بازداشتن و منع) و نيز «طوى» به معنى عروسى و جشن را به كار مى‌برد. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۶: | ||
معانى لغات از «فرهنگ معين» و «برهان قاطع» و «فرهنگ آنندراج» استخراج شده است. | معانى لغات از «فرهنگ معين» و «برهان قاطع» و «فرهنگ آنندراج» استخراج شده است. | ||
ابوالحسن قزوينى، دو تاريخ براى سال تأليف كتاب «فوايدالصفويه» ذكر مى‌كند، يكى در سال 1207 هجرى قمرى، و ديگرى 1211 هجرى قمرى. همچنين بر اساس نوع خط، انشاء و سبک | ابوالحسن قزوينى، دو تاريخ براى سال تأليف كتاب «فوايدالصفويه» ذكر مى‌كند، يكى در سال 1207 هجرى قمرى، و ديگرى 1211 هجرى قمرى. همچنين بر اساس نوع خط، انشاء و سبک نگارش روشن گرديد كه تكمله و ذيل‌هايى در سنوات بعدى به اصل كتاب اضافه شده كه دقيقا در سال‌هاى 1212ق تا 1218ق به متن افزوده شده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۸: | ||
متن و مقدمه كتاب | متن و مقدمه كتاب | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:تاریخ]] | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:تاریخ ایران]] | [[رده:تاریخ ایران]] | ||