فطرت
فطرت، مجموعه 10 سخنرانی از فقیه و اسلام‌شناس معاصر، مرتضی مطهری (1298-1358ش)، مطرح‌شده در جمع معلمان و دبیران مدرسه نیکان تهران در سال‌های 1355 و 1356ش است که معانی و ویژگی‌های سرشت پاک و الهی انسان را با استفاده از آیات و روایات تحلیل و تبیین می‌کند.
| فطرت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مطهری، مرتضی (نويسنده) |
| ناشر | صدرا |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هرچند قرار بود که سخنرانی‌های مذکور ادامه یابد، ولی به‌خاطر کثرت فعالیت‌های مبارزاتی و اجتماعی استاد مطهری در سال 1356ش، متوقف شد[۱].
مباحث
موضوعات اصلی این سخنرانی‌ها به‌ترتیب عبارت است از: معناى فطرت، فطریات انسان، گرایش‌هاى مقدّس، عشق و پرستش - توجیه گرایش‌هاى انسانى، عشق روحانى - مارکسیسم و ثبات ارزش‌هاى انسانى، تکامل اصالت‌هاى انسانى، مبنا و منشأ مذهب، عشق و عبادت، فطرى بودن دین، بررسى و نقد نظریه دورکهیم و نظر قرآن درباره منشأ دین[۲].
نمونه
مطهری می‌گوید: میدانید در قدیم گنج را در زیر زمین دفن میکردند، نه براى اینکه مثلًا فاسد نشود، بلکه براى اینکه کسى از آن اطلاع پیدا نکند. قهراً رویش را خاک میپاشیدند که کسى نمیفهمید اینجا گنج است؛ شخص از روى آن رد میشد و نمیدانست که زیر پاى او گنجى وجود دارد. پیغمبران آمدند مردم را آگاه کنند که در عمق روح شما، در اعماق عقل‌هاى شما و در اعماق ضمیر باطن شما گنج‌ها وجود دارد، خودتان غافلید؛ آمدند روى گنج‌ها را عقب بزنند تا بشر متوجّه بشود که عجب! اینهمه گنج در ما وجود داشته و ما بیخبر بودیم؟!
| سال‌ها دل طلب جام جم از ما میکرد | آنچه خود داشت ز بیگانه تمنّا میکرد | |
| بیدلى در همه احوال خدا با او بود | او نمیدیدش و از دور خدایا میکرد |
از این جهت است که در قرآن، ما به دو گونه آیات برمیخوریم: آیات آفاقى و آیات انفسى. آیات آفاقى، یعنى آنچه بیرون از ضمیر انسان است: خلقت انسان‌هاى دیگر، آسمان، زمین، ستارگان، کوه، دریا، گیاه، حیوان و...؛ ولى آیات انفسى، یعنى آنچه در ضمیر خود انسان وجود دارد و قرآن براى آیات انفسى اهمیت بیشترى از آیات آفاقى قائل است و این اصطلاح «آفاق و انفس» هم از خود قرآن گرفته شده است[۳].
پانويس
منابع مقاله
مقدمه ناشر، فهرست مطالب و متن کتاب.