علل الحديث و معرفة الرجال و التاريخ
| علل الحديث و معرفة الرجال و التاريخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن مدینى، على بن عبدالله (نويسنده) سرسا‌وی، ما‌زن بن محمد (محقق) |
| ناشر | دار ابن الجوزي |
| مکان نشر | عربستان - ریاض ** مصر - قاهره |
| سال نشر | 1426ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ع8 110/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
علل الحديث و معرفة الرجال و التاريخ، از آثار حافظ و محدث ممتاز اهل سنت بصره در قرن سوم هجری قمری و متخصص «علم العلل» (شناسایی آفات احادیث)، ابوالحسن علی بن عبدالله بن جعفر بن نجیح سَعدی مَدینی، مشهور به ابن مَدینی (درگذشته 234ق)، به آسیب‌شناسی روایات می‌پردازد و برخی از راویان را می‌شناساند و اندکی از تاریخ روایت و راویت‌گران را مطرح می‌کند. استاد علوم حدیث دانشکده اصول دین و دعوت (زقازیق) دانشگاه الازهر، ما‌زن بن محمد سرسا‌وی، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را استخراج و راویان اسناد کتاب را نیز معرفی کرده است.
هدف و روش
- ابن مدینی بدون مقدمه، وارد بحث اصلی شده و اولین سخنش این است که: «اسناد» (علم اسانید و شناسایی سندهای روایات) بر محور 6 نفر می‌گردد: برای اهالی مدینه، ابن شهاب که «محمد بن مسلم بن عبدالله بن شهاب» و کنیه‌اش ابوبکر است و در سال 124ق، وفات کرده و برای اهالی مکه...[۱].
- ما‌زن بن محمد سرسا‌وی، روش نویسنده در کتاب حاضر را با تفصیل و دقت بررسی کرده است[۲]؛ از جمله اینکه:
- ابن مدینی، مانند نویسندگان پیشین در دوره روایت، اعتمادش بر نقل شفاهی روایات از مشایخ و اندیشوران مورد وثوق است و گاهی به‌روشنی احادیثی را که نقل می‌کند، به آن شیوخ نسبت می‌دهد و گاه نسبتی نمی‌دهد و گاهی بر اساس اجتهاد خودش، که بر پایه دلیلی استوار است، سخنی می‌آورد[۳].
- یادآوری: در این کتاب، عبارت «قال علي: ...»، فراوان تکرار شده است؛ منظور از علی، همان پدیدآورنده، یعنی ابن مدینی است[۴]؛ مگر آنکه قرینه‌ای وجود داشته باشد که برخلاف آن، دلالت کند.
ساختار و محتوا
مطالب این اثر، شبیه «درس‌گفتار» است و همان مطالبی را که ابن مدینی بیان کرده، راویان، حفظ و نقل کرده‌اند. البته مباحث به‌ترتیب عنوان کتاب (علل الحديث و معرفة الرجال و التاريخ)، بیان نشده، بلکه ابن مدینی نخست مباحث تاریخی را آورده و بعد از آن، به راوی‌شناسی پرداخته و سرانجام وارد بحث علل و عیوب احادیث شده است. در مجموع، 206 سخن از ابن مدینی در این کتاب نقل شده است[۵].
نمونه مباحث
- در آغاز کتاب، اسامی راویانی (مانند ابوطاهر احمد بن محمد بن احمد سلفی اصفهانی و ابومحمد عبدالله بن عبدالرحمن بن یحیی) آمده است که اثر حاضر را از ابن مدینی روایت کرده‌اند[۶].
- «قال علي: الرَّبابُ التي رَوَت عن سَلمانَ بنِ عامرٍ هي اُمُّ‌الرائحِ بنتُ صُلَيعٍ»[۷]؛ علی (ابن مدینی) گفت: آن «رَباب» که از «سلمان بن عامر» روایت کرده، همان «اُمُّ‌الرائح بنت صُلَیع» است.
- «قال علي: بَهز بن حكيم ثقةٌ»[۸]؛ علی (ابن مدینی) گفت: بَهز بن حکیم مورد وثوق است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.